کاروانسرای شاه عباسی کرج ؛ استراحتگاهی بر مسیر ابریشم

حدود سال 1060 هجری شمسی است و شما مسافری خسته در جاده ابریشم هستید که در داخل مرزهای ایران حرکت می‌کنید. به منطقه‌ای کوهپایه‌ای در نزدیکی کوه‌های البرز می‌رسید که بسیار خوش آب و هواست و آرزو می‌کنید کاش می‌شد اینجا کمی استراحت کنید. خب شانس با شما یار است زیرا کاروانسرای شاه عباسی شهر کرج همینجاست. 

بیایید بدون حرف بیشتر بیایید به درون کاروانسرا برویم. 

کاروانسرای شاه عباسی کرج را بهتر بشناسیم

وارد این این کاروانسرا که شوید با زمینی 3 هزار متر مربعی روبرو می‌شدید که پر از کاروان‌های مختلف بود. این کاروان‌ها در سر راه خود در جاده ابریشم به این‌جا می‌آمدند تا خودشان و مرکب‌شان کمی استراحت کنند. 

این‌جا به دستور شاه سلیمان صفوی ساخته شده است که ورودی مسافران از ایوان شمالی و ورودی اسب‌ها و گاری‌ها از ایوان جنوبی بود. وقتی از ایوان شمالی وارد آن می‌شوید با یک حیاط 900 متری روبرو می‌شوید که 21 حجره یا همان اتاق ایوان‌دار در اطراف آن قرار داد تا مردم بتوانند در آن استراحت کنند. پنج بارانداز نیز در این کاروانسرا قرار دارد تا بتوان اسباب و وسائل را به امانت در آن گذاشت و یا نگهبانان جدید و تازه نفسی برای کاروان خود انتخاب کرد. 

کمی در کاروانسرا که قدم بزنید حوضی در میان حیاط می‌بینید که آب آن از یک قنات زیرزمینی تامین می‌شود. چاهی نیز کمی آن‌طرف‌تر قرار دارد که آب را از همین قنات بیرون می‌آورد و آب مصرفی کاروانسرا را تامین می‌کند. 

بیشتر بخوانید: روستای برغان کرج ؛ تماشای بهشتی ناب در دل طبیعت استان البرز

اگر به دیواره‌های اطراف کاروانسرای شاه عباسی دقت کنید هیچ برج و بارویی برای نگهبانی نمی‌بینید اما نگران نباشید زیرا این‌جا در میان شهر قرار دارد و در واقع تنها کاروان‌سرای ایران است که درون شهر ساخته شده و به همین خاطر نگرانی خاصی درباره امنیت آن وجود ندارد. 

تمام این کاروانسرا با سنگ، آجر و کاه‌گل ساخته شده است. 

کاروانسرای شاه عباسی در طی دوران

تا اواخر دوره زندیه اوضاع کاروانسرا به همین منوال بود و مسافران خسته برای استراحت به آن مراجعه می‌کردند تا اینکه نوبت به قاجارها رسید. 

قاجارها نقشه دیگری برای اینجا داشتند و ناصرالدین شاه قاجار آن را تبدیل به یک پایگاه و دژ نظامی کرد. بعد از مدتی و در سال 1298 و اواخر دوره قاجار نظامیان از این کاروانسرا کوچ کردند و اینجا تبدیل به مدرسه برزگران شد. 

اما دوران قاجار نیز به سر آمد و اکنون نوبت پهلوی‌ها بود تا به سراغ اینجا بیایند. آن‌ها این مدرسه را از این کاروانسرا به محل دانشکده کشاورزی منتقل کردند و این‌جا تبدیل به انبار غلات وزارت کشاورزی شد. اقدامی که باعث شد این بنای تاریخی آسیب زیادی را ببیند. 

کاروانسرای شاه عباسی در دوران معاصر

با اینکه در سال 1356 این مکان به عنوان یک اثر ملی ثبت شد اما هنوز هم به عنوان انبار استفاده می‌شد. این مکان تا سال 1370 دراختیار اداره کشاورزی و اصلاح بذر کرج قرار داشت تا اینکه در سال 1372 سازمان میراث فرهنگی وارد گود شد و اقدام به مرمت و بازسازی این بنای تاریخی کرد. 

این اوضاع تا سال 1385 ادامه داشت تا اینکه این کاروانسرا به بخش خصوصی واگذار شد و بازسازی مجدد آن تا سال 1392 ادامه داشت. اکنون کاروان شاه‌عباسی کرج تبدیل به یک مجموعه فرهنگی، هنری و تفریحی شده است که می‌توانید در آن صنایع هنری، تالار، سفره خانه، رستوران و چایخانه را ببینید. گاهی اوقات نیز نمایشگاه‌های سوغاتی و صنایع دستی در آن برگزار می‌شود. 

کاروانسراهای شاه‌عباسی زیادی در کشور وجود دارد اما فکر نکنید که همه آ‌ن‌ها یکی هستند یا شعب مختلف یک کاروانسرا بودند. تنها وجه اشتراک این کاروانسراها، ساخته شدن آن‌ها در زمان صفویه و به خصوص در زمان شاه عباس صفوی بوده است. کاروانسرای شاه عباسی نیر(اردبیل)، اصفهان، سمنان، قم و بسیاری شهرهای دیگر فقط در اسم شباهت دارند اما هرکدام هویت مستقلی برای خود دارند. 

کاروانسرای شاه‌عباسی کرج کجاست؟ 

این کاروانسرا در جنوب شرقی کرج و در کنار میدان توحید یا همان میدان شاه‌عباسی قرار دارد. 

اگر می‌خواهید از تهران به اینجا بروید باید سوار تاکسی‌های سه راه گوهردشت شوید و در بلوار چمران پیاده شوید. بعد از حدود 900 متر پیاده روی به این کاروانسرا می‌رسید. 

نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به اینجا نیز ایستگاه مترو کرج در خط 5 مترو (صادقیه – گلشهر) است. بعد از پیاده شدن در این ایستگاه می‌توانید سوار اتوبوس یا تاکسی‌هایی شوید که به سمت بلوار چمران می‌روند.

بیشتر بخوانید: ۹ اقامتگاه درجه یک در تهران، کردان و لواسان

برای رفتن با خودرو شخصی هم می‌توانید از پارکینگ مکانیزه‌ای که کمی آن‌طرف‌تر و در سمت غرب کاروانسرا (خیابان خراسانی) است و یا از پارک حاشیه‌ای در خیابان استفاده کنید. 

آدرس: کرج، بلوار امامزاده حسن (ع)، ضلع جنوب شرقی میدان توحید (شاه‌عباسی)

تلفن:02632209232

اینستاگرام: https://instagram.com/shahabasi_karaj\

اگر نیت کرده‌اید برای دیدن این کاروانسرای تاریخی و دیدنی‌های دیگر شهر کرج به این شهر سفر کنید، می‌توانید با مراجعه به پینورست بهترین قیمت برای اجاره آپارتمان روزانه را پیدا کنید.

دیدنی‌های همین نزدیکی

اگر وقت بیشتری دارید و می‌خواهید جاهای دیگری را هم در نزدیکی این کاروانسرا ببینید من به شما لیست زیر را پیشنهاد میکنم. 

امامزاده حسن

امامزاده‌ای در نزدیکی کاروان شاه عباسی که بنای اصلی آن متعلق به دوران صفوی بوده است اما بنای امروزی آن در واقع بازسازی شده است و دیگر آن بنای باستانی نیست. 

قلعه صمصام

پایگاهی نظامی و قلعه‌ای قدیمی متعلق به دوران قاجار که البته دیگر چیز زیادی از آن باقی نمانده است. هنوز هم می‌توانید دو برج از چهار برجی که این قلعه داشته را ببینید. این برج در نزدیکی جاده چالوس قرار دارد و همین مساله کارایی و اهمیت آن را در گذشته نشان می‌دهد. 

بیشتر بخوانید: کردان کرج ؛ شش دلیل قانع کننده برای سفر به عروس کرج

کاروانسرای شاه عباسی کرج با دسترسی و امکاناتی که در آن روزگار داشته معادل یک هتل لوکس امروزی بوده است اما امروزه دیگر خبری از مسافران خسته جاده ابریشم نیست که از سمت خراسان می‌آمدند. دیگر اسب‌های کاروان‌ها در اصطبل‌های این کاروانسرا استراحت نمی‌کنند. امروز اینجا تبدیل به مکانی تفریحی در دل شهری مدرن شده است که شاید اصلا کمتر کسی بداند که آجرهای اینجا چه قصه‌هایی برای تعریف کردن دارند.

اگر یک روز بالاخره موفق شدید به یکی از این کاروانسراها به خصوص کاروانسرای کرج سفر کنید و همان نزدیکی دنبال اقامتگاه مناسب می‌گشتید، حتما به وب سایت پینورست هم سری بزنید. بعد از این که سفرتان هم به پایان رسید حتما به همینجا برگردید و برای ما در مورد ماجراهایتان در این دیدنی تاریخی بنویسید. قدم زدن در مسیر جاده ابریشم چه حال و هوایی دارد؟ آیا جاهای دیدنی‌ای همان اطراف هست که باید حتما به آن‌ها سفر کنیم؟ بهترین وقت سال برای مسافرت به این دیدنی تاریخی چه زمانی است؟

محمد عمرانی

من محمدم. عاشق عکاسی و کسی که می‌نویسه چون دوست داره یاد بگیره. برای من نوشتن مثل یک کلاس می‌مونه که چیزای جدیدی یاد میگیرم ازش. بر خلاف اینکه آدم کم‌حرفی هستم، نوشتن برام خیلی راحت‌تره البته نه درباره خودم