رودخانه قزل اوزن کجاست؟ جریان اولین زندگی‌ها کنار رودخانه‌ طولانی

قزل اوزن نام یکی از طولانی‌ترین رودخانه‌ها در ایران است که سفرش را از ارتفاعات چهل چشمه در کردستان شروع می‌کند. این رودخانه پس از گذر از شهرها و جاهای مختلفی مثل کردستان، زنجان و اردبیل به گیلان می‌رسد.

قزل اوزن این همه راه پرپیچ‌و‌خم را می‌آید تا به دریای خزر برسد. از آثار باقی مانده و بناهای تاریخی در امتداد قزل اوزن می‌شود گفت که یکی از اولین محل‌های سکونت و زندگی برای انسان‌ها بوده‌.

با خواندن این مطلب می‌توانید بیشتر با قزل اوزن آشنا شوید.

حالا چرا به این رودخانه قزل اوزن می‌گویند؟

ترک‌ها در قدیم قزل به معنای سرخ را، برای نشان دادن بزرگی و عظمت به کار می‌بردند. کلمه اوز هم که در گذشته به معنای آب فراوان و‌ یا رودخانه بوده.

پس قزل اوزن در کل یعنی رودخانه‌ای با شکوه و پرآب.

منبع: گوگل مپ عکاس: نامعلوم

تاریخچه قزل اوزن؛‌ رودخانه قدیمی پرماجرا

کمی که در گذشته بگردیم با توجه به نوشته‌هایی که از زمان سلسله سلجوقیان داریم مشخص می‌شود که قزل اوزن قبل از این سلسله هم جریان داشته‌.

قزل اوزن از زمان‌های دور شاهد اتفاقات خوب و‌ بد زیادی بوده‌. این رودخانه در قدیم به نام‌های آماردی، ماردوس و آماری شناخته می‌شده.

قزل اوزن در مسیرش به کجاها می‌رود؟

قزل اوزن در کردستان

از کوه‌های چهل چشمه در کردستان سفر طولانی خود را آغاز می‌کند. در طی سفر خاک‌های رس به رنگ‌ قرمز را هم با خود همراه می‌کند.

شاید این هم علتی باشد برای نام  قزل!

قزل اوزن در خلخال

این رود از میانه می‌گذرد و وارد مرزهای اردبیل می‌شود. در اردبیل هم گذر کوتاهی دارد تا به شهرستان خلخال برسد. شاید بتوانیم بگوییم که خلخال در حال حاضر تنها علت حیات قزل اوزن است؛ چرا که رودخانه‌های شاهرود، قزباخان و چند رود دیگر همگی به رود هیروچایی می‌رسند. هیروچایی هم با رودهایش در خلخال با قزل اوزن همراه می‌شود.

قزل اوزن در زنجان

رودی که به طبیعت زیبای زنجان، زندگی بخشیده‌ است. این رودخانه پرآب، نیمی از طولش را در زنجان پهن کرده و همین هم علتی شده برای زیاد شدن رطوبت و کم شدن سرمای هوا در زمستان.

در زنجان رودخانه‌های زنجان‌رود و ابهرچای با قزل اوزن همراه شده و همگی باهم وارد ارتفاعات می‌شوند.

رودخانه قزل اوزن در زنجان نقش بسیار پررنگی، هم در صنعت کشاورزی دارد.

منبع: گوگل مپ عکاس: نامعلوم

قزل اوزن در گیلان

در آخر قزل اوزن در قسمتی از استان گیلان و در دریاچه سد سفید رود به رودخانه بزرگی به نام شاهرود می‌پیوندد و با هم رودخانه‌ای تشکیل می‌دهند به نام سفید رود.

سفید رود چشم‌ اندازهای دیدنی زیادی دارد مانند ییلاقات و جنگل‌های عمارلو، کوه درفک، دریاچه سد تاریک و…

با قایقرانی در این رود می‌شود مناظر زیبا و بی‌نظیری را تماشا کرد.

رواج ماهیگیری در قزل اوزن

فراوان‌ترین ماهی در رودخانه قزل اوزن، ماهی بسیار خوش طعم و لذیذی است که کپور نام دارد. اما ماهی‌های اوزون برون، تاس ماهی، ماهی سفید، کپور معمولی، سفید کولی، شاه کولی و… هم در آن زندگی می‌کنند.

برکت این رودخانه به ماهی‌گیران هم می‌رسد و آن‌ها از طریق صید ماهی در فصل مجاز سودی به دست می‌آورند. باید توجه داشت که صید ماهی فقط در زمان مجاز انجام شود. در موقع تخم گذاری ماهی‌ها صید ممنوع است چون باعث انقراض نسل آبزیان می‌شود.

منبع: گوگل مپ عکاس: نامعلوم

افسانه‌ای در قزل اوزن

افسانه‌ای از قدیم در قزل اوزن شنیده شده که گروهی از ترکیه به ایران سفر کردند که به همراه خود طلا و سکه‌های فراوان داشتند.

به دلیل جریان زیاد آب در قزل اوزن، این افراد همگی به همراه طلاهایشان غرق شدند.

اما وضعیت غم‌انگیز رودخانه قزل اوزن

قزل اوزن چند سالی است که در فصل تابستان از حرکت باز می‌ماند و باعث مرگ گونه‌های آبزی می‌شود. اگر همین روند چند سال ادامه پیدا کند، محیط زیست در این رودخانه می‌میرد.

برای احیای محیط زیست قزل اوزن باید فکری کرد تا هر سال در فصل تابستان شاهد مرگ هزاران هزار آبزی نباشیم.

کمبود بارندگی، حفر چاه‌‌های غیر مجاز، ساخت چند سد بر روی این رودخانه و… همگی این رود را به سمت خشکی در تابستان‌ها می‌برد. خشکی این رود، زندگی موجودات زنده و شغل افراد زیادی را به خطر می‌اندازد.

سارا ملک‌زاده