خیابان فردوسی ؛ بوی چرم،‌ نقره و پول

خیابان فردوسی برای بسیاری از ساکنین تهران نامی آشنا است. این خیابان با تاریخ شهر تهران گره خورده و مکان‌های دیدنی و تاریخی زیادی را در خود جای داده که برای بسیاری از مسافران هم جالب خواهد بود. این خیابان از قدیم به‌خاطر وجود صرافی‌های متعدد و مغازه‌های چرم و نقره رونق زیادی داشته است. 

در این متن از مجله گردشگری پینورست با مرور تاریخچه خیابان فردوسی و مسیر‌های منتهی با آن، قسمت دیگری از شهر تهران را به شما معرفی می‌کنیم. 

سرآغاز خیابان فردوسی

به‌وجود آمدن خیابان فردوسی به دوران قاجار بر می‌گردد. قبل از آن دوره تهران شهر کوچکی بود. اما زمانی که به پایتخت ایران تبدیل شد جمعیت مردم ساکن و در نتیجه خانه‌سازی هم در آن بیشتر شد. با این اوصاف منطقه دولت اولین جایی بود که به تهران اضافه شد و نام دروازه جدید آن را هم «دروازه دولت» گذاشتند. 

خیابان فردوسی یکی از خیابان‌هایی است که به دروازه دولت می‌رسد. اما تا زمانی که خیابان لاله‌زار جان نگرفته بود این منطقه فقط جایی برای سکوت اهالی حساب می‌شد و خبر دیگری در آن نبود. ناصرالدین شاه بعد از سفر به پاریس تصمیم گرفت خیابانی را در تهران بسازد که به زیبایی شانزلیزه باشد. پس لاله‌زار را ساختند و رونقی که به آن دادند باعث شد تا منطقه فردوسی هم مورد توجه مردم قرار بگیرد.

مشخص است که اسم این خیابان از اول فردوسی نبوده و در طول زمان اسم‌های زیادی داشته است. اسم این خیابان اول امین‌السلطان و بعد علاءدوله بود. در زمان قاجار این منطقه و خیابان به باغ ایلخانی هم معروف بود؛ چرا؟ چون یک باغ بزرگ در آن قرار داشت که متعلق به الله قلی‌خان ایلخانی، شاهزاده معروف قاجاری بود. اما چرخ زمان چرخید و اسم خیابان به افتخار شاعر بزرگ ایرانی به فردوسی تبدیل و در محل باغ ایلخانی هم ساختمان بانک ملی ایران ساخته شد.

خیابان فردوسی کجای تهران است؟

حالا بعد از گذشت سال‌ها تهران بزرگتر از آن چیزی شده که قبلا بود و محله و خیابان فردوسی جزو آن دسته از مناطق تاریخی است که همیشه شاهد رفت‌وآمد مردم و مسافران است. این محله جزوی از منطقه 12 تهران است و از دو طرف به خیابان‌ها و مسیرهای با‌حالی ختم می‌شود.

اگر خودتان را در مرکزیت میدان فردوسی تصور کنید، از یک طرف با خیابان ولیعصر و تئاتر شهر (غرب)، از طرف دیگر به دروازه دولت (شرق)، از طرف دیگر به خیابان سعدی و لاله‌زار (جنوب) و در نهایت از سمت شمال به خیابان سپهبد قرنی راه پیدا می‌کنید. 

به این ترتیب خیابان‌ها و محله‌هایی که به خیابان فردوسی نزدیک‌اند این‌طور دسته‌بندی می شوند:

• خیابان حافظ
• میدان فردوسی 
• خیابان انقلاب
• خیابان سعدی شمالی و خیابان سعدی جنوبی 
• خیابان ‌امیرکبیر
• میدان امام خمینی
• خیابان امام خمینی 
• خیابان خیام 
• محله‌ سنگلج
• محله شیخ هادی
• محله بهارستان
• محله پامنار
• خیابان انقلاب
• محله ایرانشهر
• محله منیریه
• خیابان نجات اللهی 
• محله خاقانی

بیشتر بخوانید: خیابان ولیعصر تهران ؛ خیابان چنارها و خاطره‌ها

خیابان فردوسی از میدان امام خمینی یا همان توپخانه سابق شروع و در نهایت در میدان فردوسی تمام می‌شود. این خیابان از جنوب به شمال هم یک‌طرفه است. امروزه این خیابان با تعداد زیاد مغازه‌های صرافی، نقره و چرم شناخته می‌شود و سفارت‌خانه‌ها،‌ موزه‌ها، شرکت‌ها و موسسه‌های زیادی هم در آن قرار دارند. جالب است بدانید که اولین دپارتمان استور ایران، فروشگاه فردوسی در این خیابان کار خود را شروع کرد.

راستی این را هم فراموش نکنید که اگر راهی شهر تهران شدید می‌توانید برای اجاره خانه در تهران روزانه به سایت پینورست سر بزنید و در هر جای شهر که می‌خواهید خانه مناسب را پیدا کنید.

مسیر‌های دسترسی‌ خیابان فردوسی چطور است؟

همان‌طور که از بخش قبل مشخص است خیابان فردوسی به قسمت‌های مختلفی از تهران دسترسی دارد. این ارتباط با وسایل نقلیه عمومی راحت‌تر است. البته به‌راحتی می‌توان از تاکسی‌ها هم برای ورود و خروج از محله فردوسی استفاده کرد. خوب است این را هم بدانید که این خیابان در محدوده طرح ترافیک و آلودگی قرار دارد. در نهایت دسترسی‌های خیابان فردوسی این گونه تقسیم‌بندی می‌شوند: 

بی‌آرتی

خطوط بی‌آر‌تی یا سامانه تندرو تهران اتوبوس‌هایی هستند که نقاط مختلف تهران را به‌هم وصل می‌کنند. مسیری که این اتوبوس‌ها را به خیابان فردوسی می‌رساند با کد 1 شناخته می‌شود و از تهرانپارس تا پایانه آزادی ادامه دارد. در نتیجه کسانی که می‌خواهند از ترمینال آزادی به سمت محله فردوسی بروند می‌توانند از این اتوبوس‌های تندرو استفاده کنند.  

مترو

مترو همیشه یکی از پر‌رفت‌وآمدترین و محبوب‌ترین وسایل نقلیه عمومی است. برای اینکه بتوانید از محله فردوسی دیدن کنید و به خیابان فردوسی سر بزنید باید خط شماره 4 یا همان خط زرد را دنبال کنید. این خط از ایستگاه شهید کلاهدوز شروع می‌شود و به ایستگاه ارم سبز ختم خواهد شد. ایستگاه مترو فردوسی دقیقا در کنار میدان فردوسی قرار دارد. 

تاکسی‌های خطی و اینترنتی

در نهایت اگر نمی‌توانید از مترو و اتوبوس استفاده کنید تاکسی‌های شهری و الکترونیکی در دسترس شما هستند. بسیاری از افراد علاقه‌ای به حضور در ازدحام وسایل نقلیه ندارند یا اگر با این مسئله مشکلی ندارند در ساعاتی از روز عجله زیادی دارند. در این شرایط تاکسی های زرد و سبز رنگ و ماشین‌هایی که در شرکت‌های تاکسی‌های اینترنتی کار می‌کنند بهترین گزینه خواهند بود. 

مکان‌های جذاب خیابان فردوسی

تا اینجا سعی شد تا موقعیت جغرافیایی و دسترسی‌های محله فردوسی را با هم مرور کنیم. اما اجازه دهید به سراغ مکان‌های جذاب و دیدنی اطراف و خود خیابان فردوسی برویم تا بدانید که زمان بازدید از این محله تاریخی چه جاهایی را باید ببینید. 

میدان فردوسی

خیابان فردوسی بدون مجسمه شاعر پارسی زبان، فردوسی بزرگ زیبایی نخواهد داشت. این مجسمه سه متری از سنگ مرمر کارارا ساخته شده و سازنده آن ابوالحسن صدیقی است. البته نصب آن به دست پسر ایشان فریدون صدیقی انجام شده است. توجه داشته باشید که چون مجسمه در وسط میدان فردوسی نصب شده است نمی‌توان برای بازدید‌ خیلی به آن نزدیک شد. 

جالب است بدانید که این مجسمه در واقع سومین مجسمه ساخته شده از فردوسی است که در میدان نصب شده. اولین مجسمه توسط یک مجسمه‌ساز فرانسوی ساخته شد که امروز در محوطه باغ نگارستان قرار دارد. دومین مجسمه توسط یک مجسمه‌ساز هندی قبل از ساخت و نصب مجسمه اول ساخته شده بود که به دلیل وقوع جنگ جهانی چندین سال طول کشید تا به ایران فرستاده شود. این مجسمه هم بعدا به محوطه دانشکده ادبیات دانشگاه تهران منتقل شد.

بگذارید تا در میدان فردوسی هستیم یک داستان جالب هم برایتان تعریف کنیم. البته احتمالا خیلی از تهرانی‌ها این داستان را شنیده‌اند؛ داستان زن سرخ پوش یا یاقوت.

محلی‌ها و قدیمی‌های محله فردوسی تعریف می‌کنند که حدود 33 سال پیش زنی ناشناس که تماما لباس قرمز به‌تن داشته هر روز تا حدود سال 63 در میدان منتظر کسی بوده و بعد از آن یک‌باره کلا محو می‌شود و دیگر هم کسی خبری از او نمی‌شنود. داستان‌های زیادی درباره زن سرخ‌پوش تعریف شده. اما وجه اشتراک بیشترشان این بوده که یاقوت در عشق شکست خورده و در انتظار معشوق خودش بوده.

موزه علی‌اکبر صنعتی

اگر از سمت میدان توپخانه وارد خیابان فردوسی شوید اولین مکانی که می‌بینید همین ساختمان موزه است. موزه 13 آبان یا موزه بهشت و جهنم فقط مخصوص نمایش آثار علی‌اکبر صنعتی است. او نزدیک به 6 هزار تابلو و بیش از 1 هزار تندیس گچی،‌ سنگی و برنزی از شخصیت‌های مهم ایران و مردم معمولی خلق کرد که مهم‌ترین آنها امروزه در این موزه قرار داده شده.

ساختمان موزه یکی از قدیمی‌ترین ساختمان‌های قاجاری خیابان فردوسی است و به اندازه آثار درونش زیباست.

بیشتر بخوانید: یک چرخ کامل در میدان انقلاب ؛ جایی که همه چیز پیدا می‌شود

اگر در خیابان فردوسی کمی به سمت شمال بروید به یک خیابان فرعی سنگ‌فرش شده به‌نام کوشک مصری می‌رسید. این خیابان قدیمی کلی بناهای تاریخی در خودش جای داده و داستان‌ها زیادی از گذشته دارد تا برایمان تعریف کند؛ هتل بین‌المللی فردوسی یکی از قدیمی‌ترین هتل‌های تهران، کاخ شهربانی،‌ عمارت قزاقخانه،‌ ساختمان وزرات امور خارجه،‌ کتابخانه و موزه ملی ملک، موزه عبرت،‌ موزه سکه و سردرباغ ملی.

موزه جواهرات ملی

موزه جواهرات ملی بخشی از خزانه بانک مرکزی است و در روزها و ساعت‌های خاصی درهایش را به روی مردم باز می‌کند. این موزه گنجینه‌ای نفیس و ارزشمند از جواهرات سطلنتی و ملی دوران‌های مختلف است. دیدنی‌ترین اشیای این موزه تاج کیانی، تخت نادری‌،‌ کره جواهر نشان و تخت طاووس است.

موزه بانک ملی

موزه بانک ملی ایران درست روبه‌روی سفارت آلمان مثل یک قلعه مستحکم قرار گرفته است. اینجا اول ساختمان صندوق پس‌انداز بانک ملی بود و بعدها به موزه تبدیل شد. هر چه از ابتدای تاسیس بانک ملی در آن استفاده یا هدیه داده شده را می‌توانید در اینجا ببینید؛ مثل وسایل دفتری، دستگاه چاپ اسکناس، عکس‌های قدیمی، سکه و اسکناس‌های قدیمی، تمبر، هدایایی تاریخی بانک، سندها و مدارک مختلف، نقاشی چهره مدیران کل سابق بانک و کلی چیز دیگر .

چهاراه استانبول و خیابان منوچهری

برای کسانی که نمی‌دانند بگوییم که از قدیم به تقاطع خیابان جمهوری و فردوسی، چهارراه استانبول می‌گویند. چرا؟ چون سفارت ترکیه دقیقا همین جاست. این چهاراه پر از مغازه‌ها و پاساژ‌های فروش لباس مردانه‌اند؛ مثل پاساژ فردوسی. ساختمان جدید پلاسکو هم از دور کاملا مشخص است.

اولین خیابان بعد از چهارراه استانبول،‌ منوچهری است. این خیابان بیشتر از همه به عتیقه‌فروشی‌هایش معروف است. ولی بورس خرید لوازم آرایشی و کیف و چمدان هم محسوب می‌شود. دیگر تا به میدان فردوسی برسید تقریبا فروشگاه‌های چرم و صرافی دو طرف خیابان را پر کرده‌اند.

موزه عروسک‌های ملل

اگر در خیابان فردوسی هستید باید به سمت خیابان دروازه دولت (شرق میدان فردوسی) حرکت کنید تا موزه عروسک‌های ملل را ببینید. این موزه حدود 700 عروسک مختلف از کشورهای مختلف را در خود جا داده و جذابیت بی‌نظیری دارد. به‌خاطر داشته باشید که این مکان یک موزه خصوصی است و برای بازدید خانواده‌ها فقط پنجشنبه و جمعه وقت خالی دارد. 

عمارت موقوفه فاضل عراقی

خیابان فردوسی را به سمت غرب حرکت کنید. خانه قدیمی متعلق به مستشار و رئیس سابق دیوان عالی کشور، فاضل عراقی چنان پا برجاست که شما را به 80 سال پیش می‌برد. این خانه قدیمی در سال 1334 توسط صاحبش وقف شده تا به عنوان بیمارستان از آن استفاده شود. این روزها آن را با نام بیمارستان دادگستری می‌شناسند. 

زیبایی این عمارت در هیچ کدام از ساختمان‌های قدیمی تهران نیست. عمارت فاضل عراقی در نمای خود کتیبه‌هایی با نمادهای دوران کیانی و هخامنشی دارد. داخل ساختمان هم با کاشی‌کاری‌های منحصر‌به‌فرد تزیین شده است. 

خانه صادق هدایت

اگر اهل ادبیات هستید امکان ندارد نام صادق هدایت را نشنیده باشید. اگر هم تا کنون نام این نویسنده سرشناس ایرانی به گوشتان نخورده حتما از خانه او دیدن کنید تا شاید باعث شود بعدا سری هم به کتاب‌ها و داستان‌های او بزنید. خانه صادق هدایت در قسمت جنوبی خیابان فردوسی قرار دارد. در اصل باید وارد خیابان شهید تقوی بشوید تا نزدیک بیمارستان اعلم این خانه قدیمی و هنوز پابرجا را ببینید. 

خبر بد این است که از این ساختمان قدیمی مدتی به‌عنوان مهد کودک استفاده می‌شد و حالا به‌عنوان دپوی بیمارستان اعلم. اما همه اینها باعث نمی‌شود تا دیدن معماری زیبای آن را از دست بدهید. این خانه یک در چوبی دو لنگه‌ای دارد و حیاطش به سبک باغ‌های ایرانی چهار باغچه کوچک دارد. 

تئاتر شهر

 این نام برای علاقه‌مندان به تئاتر نامی آشنا و قابل احترام است. تئاتر شهر یک ساختمان دایره‌ایست که برای رسیدن به آن باید به سمت غرب خیابان فردوسی حرکت کنید تا به چهارراه ولیعصر برسید. این ساختمان منحصر‌به‌فرد که در سال 1351 تأسیس شده یکی از مدرن‌ترین سالن‌های نمایش در تهران است. تئاتر شهر 5 مکان مناسب برای اجرای تئاتر دارد که آنها را با نام‌های سالن اصلی، سالن قشقایی، سالن سایه، کارگاه نمایش، سالن چارسو و تالار مشاهیر می‌شناسند. البته در محوطه بیرونی آن هم نمایش‌هایی اجرا می شود.

این ساختمان به اندازه‌ای زیباست که حتی اگر اهل تئاتر نیستید باید بروید و آن را از نزدیک ببینید. 

بیشتر بخوانید: بلوار کشاورز ؛ گوشه‌­ای از تاریخ خاطره­‌انگیز پایتخت

بازار چارسو

برای بازدید از مجتمع چارسو باید از خیابان فردوسی به سمت جنوب غربی حرکت کنید. این مجتمع به‌طور خاص برای خرید‌و‌فروش لوازم الکترونیکی، انواع گوشی و لپ‌تاپ به‌همراه لوازم جانبی آنها ساخته شده است. نکته جالب همسایگی مجتمع چارسو با پاساژ علاء‌الدین است. این پاساژ قدیمی هم بورس خرید‌و‌فروش لوازم دیجیتال است. 

خب اگر بخواهیم دیدنی‌های خیابان فردوسی را توضیح دهیم می‌توانیم تا صبح درباره این لیست صحبت کنیم. نه وقتش است و نه شما حوصله دارید. پس فقط مکان‌های دیدنی اطراف خیابان فردوسی را نام می‌بریم تا اگر باز هم از گشتن سیر نشده‌اید بدانید به کجاها سر بزنید. . 

• موزه آبگینه و سفالینه
• خانه رهاوی
• موزه نقاشی پشت شیشه
• خانه ظهیرالاسلام
• موزه اسقف اعظم
• خانه ایرج میرزا
• خانه استاد ابوالحسن صبا
• کلیسای پطروس مقدس
• کلیسای کره‌ای‌ها
• موزه هنر‌های ملی ایران
• باغ و عمارت صبا
• برج آب بانک ملی ایران
• عمارت اعلم السلطنته
• خانه ارباب رستم گیو
• میدان حسن آباد تهران
• خانه صالح

خیابان فردوسی از آن دست خیابان‌های تهران است که تاریخچه معماری پایتخت از دوران قاجار تا امروز به‌خوبی در آن دیده می‌شود. درست است که بافت قدیمی خیابان و محله در حال از بین رفتن است؛ ولی هنوز هم ساختمان‌های کاشی‌کاری شده با معماری قدیمی در گوشه‌وکنار خیابان دیده می‌شود. البته اگر کسی به فکر مرمت و بازسازی آنها نباشد شاید نسل بعدی خیابان فردوسی را آنطور که ما می‌بینیم نبیند. پس هر چه زودتر به این خیابان جذاب سری بزنید و حتما از خاطراتی که از این خیابان دارید برایمان بنویسید.

اگر تصمیم دارید که به تهران یا هر شهری دیگری در ایران سفر کنید می‌توانید با رزرو اقامتگاه در پینورست خیال خودتان را از بابت محل اقامت راحت کنید. در پینورست انواع مختلف اقامتگاه از کلبه جنگلی و خانه روستایی تا ویلا نزدیک ساحل با کیفیت خوب و قیمت مناسب گلچین شده است.

امیرمسعود قلی‌زاده