پل چوبی اصفهان ؛ مسیر اختصاصی شاه عباس؟

اصفهان بخشی از زیبایی و شهرتش را مدیون پل‌های تاریخی است که در این شهر ساخته شده‌اند. هدف همه این پل‌ها یک چیز، یعنی وصل کردن دو طرف زاینده‌رود به یکدیگر و ایجاد مسیری برای عبور و مرور مردم بود؛ اما آیا همه این پل‌های معروف مثل هم ساخته شده‌اند؟ قطعا نه! سی‌وسه پل و پل خواجو مهم‌ترین پل‌های تاریخی اصفهان هستند و تفاوت‌های چشمگیری با یکدیگر دارند؛ ولی در این‌بین یکی از پل‌های تاریخی اصفهان متفاوت‌تر از بقیه ساخته شده است.

امروز قصد داریم تا پل چوبی اصفهان که از آن به‌عنوان پل اختصاصی شاه‌عباس و درباریان و مهمان‌های دربار یاد می‌شود را به شما معرفی کنیم؛ پلی که واقعا تماشایی و دیدنی است ولی خیلی از گردشگران شناخت خوبی از آن ندارند. پس با پینورست همراه باشید. 

پل چوبی اصفهان چطور جاییه؟

این روزها باوجود خشک‌سالی کم‌سابقه دیگر زاینده‌رود اصفهان را مثل قدیم پر از آب نمی‌بینیم. یکی از چیزهایی که هنوز امیدهای ما را زنده نگه می‌دارد همین پل‌های تاریخی شهر هستند. امید به اینکه باز هم روزی از راه برسد که این رودخانه بزرگ و زیبا با جریان آب خود در قلب شهر اصفهان خودنمایی کند.

پل چوبی اصفهان که در همسایگی خیابان کمال اسماعیل و بلوار آیینه‌خانه قرار گرفته برخلاف دو پل بسیار معروف اصفهان یعنی سی‌وسه پل و پل خواجو کم‌عرض و باریک است. این پل بین سی‌وسه پل و پل خواجو قرار گرفته و طبق معمول مثل خیلی از جاذبه‌های تاریخی شهر اصفهان در دوره صفویه ساخته شده است.

شاه‌عباس دوم در سال 1065 قمری دستور ساخت این پل را صادر کرد. برخلاف خیلی از بناهایی که در آن دوره ساخته می‌شدند و در اختیار عموم مردم قرار می‌گرفتند هدف شاه از ساخت این پل استفاده عموم مردم نبود؛ بلکه او به این فکر می‌کرد که با ایجاد این پل بتواند یک راه ارتباطی بین دو کاخ معروف و زیبای اصفهان یعنی کاخ هفت‌ دست و کوشک آیینه‌خانه برقرار کند. به این ترتیب او و خاندان سلطنتی، امرا، بزرگان و مهمان‌های داخلی و خارجی می‌توانستند بدون ترس از تردد در شهر و دیده شدن بین کاخ‌ها و باغ‌ها تردد کنند. همین اتفاق باعث شد که این پل به پل اختصاصی شاه‌عباس معروف شود.

بیشتر بخوانید: بازار هنر اصفهان ؛ یادگاری از دوران صفویه

در دوره قاجار خیلی از بناهای تاریخی ارزشمند اصفهان به‌طور کامل نابود شدند. مسعود میرزا که در آن دوره به‌عنوان والی شهر اصفهان انتخاب شده بود خودش به‌تنهایی اندازه یک قوم غارتگر و ویران کننده مثل مغول‌ها برای اصفهان ویرانی به بار آورد. در حال حاضر دیگر خبری از کاخ هفت دست و کوشک آیینه‌خانه که این پل آن‌ها را به هم مرتبط می‌کرد نیست؛  ولی پل چوبی اصفهان که از آن دوران استوار و پابرجا باقی مانده روایتگر سرگذشت این نقطه از ایران است. 

چطوری بریم اینجا؟

دسترسی به پل چوبی اصفهان پیچیدگی خاصی ندارد. کافی است خودتان را به یکی از خیابان‌های اطراف زاینده‌رود یعنی خیابان کمال اسماعیل یا بلوار آیینه‌خانه برسانید. این پل حدود 1 کیلومتر تا سی‌وسه پل و حدود 750 متر تا پل خواجو فاصله دارد.

رفتن با اتوبوس: ایستگاه اتوبوس پل در خیابان کمال اسماعیل، ایستگاه اتوبوس پل خواجو در خیابان چهارباغ خواجو و یا ایستگاه‌های اتوبوس خیابان شیخ صدوق شمالی نزدیک‌ترین ایستگاه‌هایی هستند که می‌توانید در حوالی پل چوبی پیدا کنید.

رفتن با مترو: برای استفاده از مترو دو گزینه وجود دارد ولی هر دو فاصله زیادی تا پل دارند؛ گزینه اول ایستگاه سی‌وسه پل در 1 کیلومتری و گزینه دوم ایستگاه مترو انقلاب که در فاصله 2 کیلومتری پل قرار دارد.

راستی اگر می‌‌خواهید برای دیدن این پل زیبا راهی شوید می‌توانید همین حالا برای اجاره سوییت اصفهان به سایت پینورست سر بزنید.

چرا اسمش رو گذاشتن پل چوبی؟

این پل که در حال حاضر ما آن را به‌عنوان پل چوبی می‌شناسیم در زمان‌های قدیم به نام پل سعادت‌آباد شناخته می‌شده است. البته در دوره صفویه به آن پل هفت دست هم گفته می‌شد؛ چون راه ارتباطی بین هفت کاخ سلطنتی اصفهان در آن زمان بوده است. پس چرا ما به این بنای تاریخی پل چوبی می‌گوییم؟ 

اگر به تصاویر پل دقت کرده باشید یا حتی آن را از نزدیک دیده باشید چیزی که در نگاه اول متوجه می‌شوید چوبی نبودن پل است؛ حداقل در ظاهر.

ماجرا از این قرار است که در دوره صفویه یک جوی آب باریک و کوچک از جنس سنگ پارسی روی این پل ایجاد شده بود و آب از طریق این جوی باریک از یک سمت پل به سمت دیگر منتقل می‌شد. به‌خاطر همین جوی آب باریک به این پل، پل جوبی می‌گفتند. احتمالا به مرور زمان کلمه جوبی به چوبی تبدیل شده و چون به زبان آوردن پل چوبی آسان‌تر بوده مردم اصفهان هم به همین روال ادامه داده‌اند. البته این موضوع صد درصد قطعیت ندارد.

بیشتر بخوانید: حمام علی قلی آقا ؛ حمامی تاریخی در چهارباغ اصفهان

از طرف دیگر یک جهانگرد معروف فرانسوی به نام شاردن در نوشته‌هایش از پل چوبی اصفهان یاد کرده و این‌طور گفته که پل با استفاده از چوب ساخته شده و بر پایه سنگ است. پس این احتمال وجود دارد که واقعا در ساخت این پل تاریخی از چوب استفاده شده باشد.

یکی دیگر از نام‌هایی که در نوشته‌های تاریخی برای این پل آورده شده نام پل دریاچه است. حالت پل چوبی به شکلی است که آب رودخانه در بخش غربی پل روی‌ هم انباشته می‌شود و مثل یک دریاچه به‌نظر می‌رسد.

پل چوبی اصفهان توی این سال‌ها چه چیزهایی دیده؟

اگر کتاب قطور تاریخ ایران را ورق بزنیم می‌بینیم که اصفهان یکی از کلیدی‌ترین شهرها بوده است. اوج شکوه و شهرت اینجا از زمان به قدرت رسیدن صفویان آغاز شد. به دوره حکومت قاجار که نگاه می‌کنیم اوضاع کمی متفاوت می‌شود و مردم همه شهرها از عملکرد شاهان قاجار ناراضی بودند. در دوره انقلاب مشروطه و با گذشت یک سال از زمان به توپ بستن مجلس توسط محمدعلی شاه قاجار وقایعی در اصفهان اتفاق می‌افتند که پل چوبی اصفهان هم در آن‌ها نقش داشته است.

بعد از به توپ بستن مجلس و به پایان رسیدن استبداد صغیر، مردم اصفهان علیه اقبال‌الدوله که حاکم اصفهان بود قیام می‌کنند. آقا نجفی اصفهانی و حاج‌آقا نورالله از ضرغام السلطنه درخواست می‌کنند که به قیام مردم بپیوندد. ضرغام السلطنه با 7 هزار سرباز بختیاری به باغ ابریشم آمد و همراه با 110 نفر دیگر که آنها هم بختیاری‌ بودند به سمت اصفهان حرکت کردند.

پل چوبی اصفهان در این قیام به آن‌ها کمک کرد و اجازه داد تا بتوانند از عرض زاینده‌رود عبور کنند. این قیام در نهایت به نتیجه رسید و با فرار اقبال‌الدوله و شکست قاجارها، مجاهدین مشروطه موفق شدند کنترل کل اصفهان را به دست بگیرند.

معماری پل به چه شکله؟

پل چوبی اصفهان از لحاظ خصوصیات ظاهری یک پل با عرض کم است و 147 متر طول دارد. همان‌طور که پیش از این هم گفتیم این پل بین سی‌وسه پل و پل خواجو قرار گرفته و از 21 دهانه با طاق‌های جناغی و البته دو اتاقک کوچک در قسمت میانی تشکیل شده است. گفته می‌شود که در گذشته یک برج شش‌گوشه در قسمت میانی پل قرار داشته که از هر گوشه‌اش چشمه‌ای خارج می‌شده است؛ ولی امروزه خبری از این برج شش‌گوشه نیست. این برج شش‌گوشه همان جایی بوده که اشراف، سفیران و مهمان‌ها به حضور شاه می‌رسیدند.

طبیعتا برای ساخت یک پل که همیشه در تماس با آب است باید از مصالح و شیوه معماری خاصی استفاده شود تا جریان آب و رطوبت باعث فرسودگی و تخریب آن نشوند. برخلاف ظاهر نسبتا ساده که خیلی از ما فکر می‌کنیم در بطن آن هم چیز خاصی وجود ندارد معماران در ساخت این پل شاهانه نهایت تلاششان را کرده‌اند تا بنای پل بسیار محکم باشد.

بیشتر بخوانید: سیر تا پیاز بازار اصفهان ؛ بگردید، بخرید و بریانی بخورید

سنگ ماده اصلی به کار رفته در ساخت پل چوبی اصفهان است. در پایه‌های پل از ملات ساروج که مقاومت خوبی نسبت به رطوبت و آب دارد و هرچقدر بیشتر در معرض آب باشد محکم‌تر می‌شود استفاده شده و در تمام بدنه و طاق‌ها از آجر و ملات گچ استفاده شده است. استفاده از همین مصالح بومی و تکنیک‌های معماری ایرانی باعث شکل‌گیری این پل تاریخی بسیار تماشایی شده است.

تفریح و خوش‌گذرانی روی پل چوبی

همیشه که نباید یک بنای تاریخی را فقط ببینیم و از گوشه و کنار آن عکس بگیریم. گاهی اوقات همین بناهای تاریخی تبدیل به محل‌هایی برای گردهمایی و دور هم جمع شدن اهالی شهر و گردشگران می‌شوند تا به مناسبت‌های مختلف دورهمی برگزار کنند و آن‌هایی که استعداد خوبی در خواندن دارند برای بقیه آواز بخوانند.

معمولا شب‌های پل چوبی جذاب‌تر از روزهایش است. اینجا به خاطر اینکه در تاریکی شب نورپردازی بسیار زیبا و جذابی دارد می‌تواند شما را شگفت‌زده کند. همین‌طور که از روی پل چوبی با آن نورافشانی جذاب و خیره‌کننده عبور می‌کنید صدای آواز و موسیقی سنتی هم گوشتان را نوازش می‌دهد. حتی می‌توانید از اینجا برای قرارهای دوستانه و عاشقانه هم استفاده کنید.

امروزه یک کافه متفاوت و دیدنی به نام کافه فرهنگ در زیر پل تاسیس شده که خیلی مورد توجه بازدیدکنندگان قرار گرفته و با توجه به محیط دنج و آرامی که در اختیارتان می‌گذارد می‌تواند فضای بسیار خوبی برای نوشیدن یک چای یا قهوه دل‌چسب و قرارهای دوستانه باشد.

کدوم مکان‌های تاریخی به پل نزدیکن؟

شما برای بازدید از پل چوبی باید به بافت تاریخی اصفهان سر بزنید. در این نقطه از شهر می‌توانید قرار ملاقاتی با تعدادی از معروف‌ترین دیدنی‌های تاریخی شهر مثل پل خواجو، سی‌وسه پل، خیابان چهارباغ، کاخ و بوستان هشت بهشت، کاخ چهل‌ستون و میدان نقش‌جهان داشته باشید.

شما پیش از خواندن این مطلب چیزی در مورد پل چوبی اصفهان شنیده بودید؟ تا‌به‌حال خودتان از این پل دیدن کرده‌اید؟ آیا به کافه فرهنگ هم سری زدید؟ حتما نظر و تجربه خودتان را برای ما بنویسید. راستی اگر می‌خواهید از اخبار دنیای گردشگری اگاه شوید حتما در خبرنامه پینورست عضو شوید.

اگر تصمیم دارید که برای سفر بعدی برنامه‌ریزی کنید می‌توانید همین حالا برای اجاره آنلاین اقامتگاه به سایت پینورست سر بزنید. در پینورست امکان اجاره انواع مختلف اقامتگاه از کلبه جنگلی و خانه روستایی تا اجاره ویلا با دسترسی مناسب وجود دارد.

محمدرضا قاسم شیرازی

دانشجوی ژنتیک دانشگاه اصفهان - عاشق روانشناسی و نویسندگی
من خستگی ناپذیرم؛ خستگی ناپذیر از سفر کردن، دیدن چیزهای جدید و نوشتن