خانهکشف شهرسوغات یزد ؛ خوردنی های رنگارنگ و صنایعدستی تاریخی دیار بادگیرها
سوغات یزد ؛ خوردنی های رنگارنگ و صنایعدستی تاریخی دیار بادگیرها
0نظر
بازدید۱,۸۹۷
خرید سوغاتی دغدغه همه ما توی سفر است. اینکه چه چیزهایی را از کجا باید تهیه کنیم و بهترین محل برای یک خرید مطمئن و بهصرفه کجاست همیشه سوال خیلی از ما است. شهر یزد بهعنوان پایتخت شهرهای خشتی جهان شناخته میشود و در وصف زیباییهای این شهر تاریخی و زیبا هرچه بگوییم کم گفتهایم! بعد از گشتوگذار در شهر یزد و جاهای اطراف آن شاید به فکر تهیه سوغات یزدبیفتید.
ما در اینجا فهرستی از معروفترینسوغاتیهای شهر یزد را برایتان آوردهایم که از انواع سوغات خوراکی گرفته تا صنایعدستی مشهور یزد را میتوانید در آن پیدا کنید. در پایان به شما خواهیم گفت که از کدام مراکز خرید درجهیکمیتوانید سوغاتی از یزد بخرید.
سوغات یزد را چقدر میشناسید؟
۱. کیک یزدی ؛ خاطرات کودکی!
شاید اسمش کیک یزدی باشد ولی تقریبا در قنادیهای همه شهرهامیتوانید آن را پیدا کنید. محبوبیت کیک یزدی به حدی زیاد است که تقریبا از هرکسی سوال بپرسید یا آن را خورده و یا حداقل از نزدیک دیده است!
حتی خیلی از ما بخشی از خاطرات دوران بچگیمان را با خوردن کاغذهای این کیکها رقم زدهایم و مزه کیک یزدی را هنوز هم حتی با دیدن عکسهایش در دهانمان حس میکنیم! از مزایای کیک یزدی میتوانیم به پخت ساده و طعم و مزه عالی اشاره کنیم. به همین خاطر در اکثر مراسمهای مذهبی و دورهمیها کیک یزدی پای ثابت پذیراییها است.
۲. قطاب
حقیقتا هیچ شیرینینمیتواند جای قطاب را بگیرد. قطاب یزداز آن دسته شیرینیها است که خیلیها را عاشق خود کرده است و نهتنها در یزد بلکه در همه شهرهای کشورمان طرفداران سفتوسخت دارد.
قطاب یزد به این صورت تهیه میشود که ابتدا خمیری با استفاده از آرد گندم، شیر و زرده تخممرغ تهیه میشود. بعد از تهیه خمیر، آن را پهن کرده و وسط آن با پودر بادام، پسته، هل و … پر میشود. بعد از شکل دادن به خمیر و تبدیل کردن آن به چیزی شبیه یک صدف دریایی، آن را در روغن سرخ میکنند و آخرسر در پودر قند میغلتانند تا خوب شیرین و خوشمزه شود.
۳. شیرینی حاج بادام ؛ خوشمزه و مناسب دردهای مفصلی
اگر حاج بادام یا حاجی بادام یک شخصیت واقعی بود احتمالا خیلیهاطرفدار او میشدند و شخصیت محبوبی میشد! شیرینی حاج بادام در استانهای مختلف تولید میشود اما گل سرسبد همه آنها یزد و شهرهای استان یزد هستند. در رابطه با اسم این شیرینی داستانهای مختلفی وجود دارد و دقیقا مشخص نیست که کدامیک از این داستانها درست است.
برای تهیه شیرینی حاج بادام از ترکیب بهترین و مغذیترین مواد خوراکی مثل مغز بادام، پودر هل، تخممرغ، پودر پسته، جوز هندی، آرد گندم و شکر آسیاب شده استفاده میشود. نکته جالب درباره شیرینی حاج بادام اینکه در تهیه آن از آرد نخودچی و جوز استفاده میشود. جوز سرشار از آلکالوئیدها است و به همین خاطر میتواند ترکیب خوبی برای تسکین دردهای مفصلی و روماتیسمی باشد.
۴. پشمک
پشمک در خاطرات دوران کودکی خیلی از ما نقش داشته است. پشمک یزد یک شیرینی بسیار خوشمزه و البته بسیار شیرین است که با استفاده از مقدار زیادی شکر تولید میشود.
تا مدتها طرز تهیه پشمک به همان روش اولیه پابرجا بود تا اینکه گروهی از عاشقان این شیرینی تصمیم گرفتند پشمک را با طعمهای مختلف تولید کنند. اینگونه بود که پشمکهای کاکائویی، زعفرانی و حتی میوهای تهیه شدند. برای تهیه پشمک یزداز مقدار زیادی شکر، آرد، روغن جامد و آب استفاده میشود. فرایند تولید پشمک چندان ساده نیست و برای تولید پشمک خوشمزه و درجهیک باید زمان زیادی را صرف کنید.
۵. لوز
شیرینی لوز هم همه جا پیدا میشود اما اگر به دنبال بهترین نوع شیرینیهای لوز هستید قطعا یزد اولین و بهترین گزینه خواهد بود.
شیرینی لوز یزدهمانطور که از اسمش مشخص است و به احتمال خیلی زیاد آن را دیدهاید و یا خوردهاید به شکللوزیهای با ابعاد کوچک تهیه میشود و نهایتا این لوزیها به شکلهای مختلف در کنار هم قرار گرفته و تزئین میشوند.
لوز یزد را میتوانید در رنگها و طعمهای مختلف تهیه کنید که معروفترینآنها لوز بادامی، لوز بیدمشک و لوز نارگیل هستند. لوز نارگیل به خاطر مقدار زیاد نارگیل استفاده شده در تهیه آن به رنگ سفید دیده میشود. برای تهیه لوز بادام و بیدمشک از شکر، تخممرغ، پودر بادام، عرق بیدمشک و ترکیبات خوش عطر دیگر استفاده میشود. اگر جای بادام را با پسته عوض کنیم شیرینی لوز پسته خواهیم داشت که در نوع خودش بسیار خوشمزه و لذیذ است.
۶. سوهان آردی و سوهان خانی
شاید قم بهعنوان شهر سوهان شناخته شده باشد ولی یزد هم سوهان خاص خودش را دارد که بسیار منحصربهفرد و خاص است.
هیچچیز بیشتر از خوردن یک چای تازه دم با سوهان آردی یزد نمیچسبد. سوهان آردی و سوهان خانیبا مواد متفاوتی تهیه میشوند. برای تهیه سوهان آردی از آرد، شکر، گلاب، زعفران و روغن استفاده میشود و برای تهیه سوهان خانی از آرد جوانه گندم، آرد سفید، مغز پسته، زرده تخممرغ، دارچین، هل و … استفاده میشود. هرچند هردوی این سوهانها را میتوانید در فروشگاههای یزد پیدا کنید اما سوهان آردی ویژه خود شهر یزد است و معمولا به شکلقطعات سکه مانند تهیه میشود.
شاید نان برنجی را در شهرهای دیگر هم دیده باشید و مزهاش را چشیده باشید. برای تهیه نان برنجی خوشمزه و درجهیک از آرد برنج مرغوب، شکر پودر شده، آرد گندم، روغن جامد، هل، گلاب و تخممرغ استفاده میشود محصول نهایی که نان برنجیهای طلایی رنگ هستند را با زعفران، سیاهدانه و … تزئین میکنند تا بهعنوان یک عصرانه لذیذ و خوشمزه در کنار چای تازه دم میل کنید.
۸. داستان جالب حلوا ارده
از قدیم مدام شنیدهایم که صبحانه مهمترین وعده غذایی است و باید برای سلامت بدن صبحانه را کامل مصرف کنید. خدمتی که حلوا ارده به سفرههای صبحانه ما ایرانیها کرد را نمیشود فراموش کرد.
گفته میشود که ابداعکننده حلوا ارده شیخ بهایی بوده است. در زمان شاهعباس صفوی که سربازان مدام در حال لشکرکشی به نقاط مختلف بودند شاهعباس به غذایی نیاز داشت تا بیزحمت و البته بسیار پرانرژی باشد. نهایتا شیخ بهایی و شیرینیسازهای آن زمان به این فکر افتادند تا از کنجد ترکیبی تهیه کنند که بسیار مقوی و البته خوشمزه است و نیاز به شرایط نگهداری خاص هم ندارد.
امروزه اردکان یزد قطب ارده سازی ایران است و این صنعت از قرنها پیش در این شهرستان پابرجا است. حلوا ارده اردکان یزداز شکر و کنجد تهیه میشود و معمولا هنگام خوردن ترکیباتی مثل پسته، عسل، شیره انگور و شیره خرما هم به آن اضافه میشوند. پیشنهاد میکنیم حلوا ارده اردکان یزد را حتما بهعنوانسوغات یزد تهیه کنید.
۹. نقل ؛ یزدیها استاد تولید نقل!
نقل پای ثابت خیلی از مراسمهای مهم و بهیادماندنی ما مثل عروسیها بوده و هست. باوجوداینکه انواع نقل در شهرهای مختلف تولید میشوند اما در حقیقت یزدیها استاد تولید نقل هستند.
نقل بهعنوانسوغات یزد یکی از معروفترینشیرینیهای این شهر است که معمولا آن را همراه با چای میل میکنند. نقل یزدی انواع مختلفی ازجمله نقل گردویی، نقل بادامی، نقل پستهای، نقل زعفرانی، نقل وانیلی، نقل بیدمشک، نقل گلاب یا گل محمدی، نقل بهارنارنج و … دارد که هرکدام طعم بینظیر و بهیادماندنی خودشان را دارند.
تقریبا تا ۲۵ سال پیش تولید نقل با روش دستی انجام میشد و یک لایه شکر بهصورت روکش دورتادور مغز وسط نقل را فرا میگرفت اما رفته رفته با ساخت دستگاهها روش دستی کنار گذاشته شد و تولید نقل امروزه بهصورت ماشینی انجام میشود. پیشنهاد میکنیم این سوغات یزد را تهیه کنید و هنگام خوردن چای بجای قند از آن استفاده کنید.
حتما شما هم خوردن نان خشک و صدای خرد شدن آن زیر دندانهایتان را برای یکبار هم که شده تجربه کردهاید؛ آیا واقعا کسی هست که از نان خشک متنفر باشد؟ نان خشک ماندگاری بسیار بالایی دارد و روش پخت آن با نان معمولی کمی متفاوت است و شما باید صبر و حوصله بیشتری داشته باشید.
همین ماندگاری بالا در برابر عوامل محیطی مثل میکروارگانیسمهای باکتریایی و قارچی باعث رو آوردن مردم یزد به تولید نان خشک شد و ازقضا نتیجه این کار خیلی خوشمزه و خوردنی از کار در آمد! نان خشک یزدی پای ثابت سفرههای خیلی از مردم یزد است و شما هم میتوانیدبهعنوانسوغات یزد آن را تهیه کنید.
۱۱. نبات ؛ در شکلها و طعمهای مختلف
در لیست سوغات خوردنی یزد شاید نبات برای کسانی که زیاد اهل چایی خوردن هستند محبوبتر باشد. شاید نبات سوغات اصلی مشهد باشد و نباتهای مشهد مشهورترین نبات موجود باشند ولی فراموش نکنید که اهالی یزد هم از زمانهای قدیم درزمینه تولید نبات در انواع و اقسام مختلف مهارت خاصی داشتهاند.
اگر به مغازهها یا فروشگاههایی که نبات یزدیرا عرضه میکنند سر بزنید احتمالا انواع نبات را خواهید دید که هرکدام نام و ویژگیهای مختص خودشان را دارند. مثلا شاخه نبات که بیشتر شناخته شده است از بلورهای نبات که دور تا دور یک نخ شکل گرفتهاند ساخته میشود. نبات چوبی شبیه آبنبات است و نبات کاسهای از تکههای بزرگ و بلورهای درشت تشکیل شده است که معمولا باید موقع مصرف یک تکه از آن را جدا کنید. نبات پردهای یا پرده نبات هم به خاطر ترد و نازک بودن علاقهمندان بسیاری خصوصا در بین کودکان دارد.
یزد یک شهر تاریخی و زیباست. یکی از بهترین انتخابها برای محل اقامت در اینجورشهرها اجاره بوم گردی خاص است. به هر شهری که سفر کردید میتوانید با یک نگاه به سایت پینورست اقامتگاه موردپسندتان را پیدا کنید و خیلی راحت رزرو انجام دهید.
سوغات صنایع دستی یزد
۱۲. ترمه
یزد از زمانهای قدیم در زمینه نساجی زبان زد بوده، تا جایی که مارکوپولو در سفرنامهاش میگوید: «پارچههای ابریشمی موسوم بهیزدی نزد بازرگانان شهرت فراوانی دارد و به همه جای دنیا صادر میشود». صنعت نساجی در این استان بعد از روی کار آمدن صفویان رونق پیدا کرد.
ترمه یزد را این روزها در خیلی از جاها میتوانید ببینید. از صنعت کیف و کفش گرفته تا صنعت زیورآلات و تولیدیهایلباس همه به فکر استفاده از این پارچه زیبا و لطیف در کارهایشان افتادند.
ترمه یزد نوعی پارچه گرانقیمت از جنس الیاف بسیار لطیف نخ، ابریشم، پشم مرغوب، کرک الوان و … است که طرح و نقشهای مختلفی ازجمله بته جقه، گلهای شاهعباسی، بته خرقه، شاخ گوزنی، بته بادامیدر رنگهای مختلف و چشمنواز بر روی آن نقش بستهاند.
هنر ترمه بافی نزدیک به چهار قرن قدمت دارد و در طول این مدت تغییرات زیادی را به خودش دیده است. اگر تاریخ این هنر را کمی دنبال کنید متوجه میشوید که زرتشتیان اولین گروهی بودند که از پارچههای ترمه برای دوختن لباس مخصوص جشن استفاده میکردند.
هنر ترمه بافی تا مدتهابهوسیله دست انجام میشد و پسازآندستگاهها به کمک انسان آمدند و امروزه این کار بهصورت نیمه دستی و حتی کاملا دستگاهی انجام میشود.
۱۳. سفال
هنرمند واقعی آن سفالگری است که از چند مشت خاک و کمی آب آثاری خلق میکند که واقعا حیرتانگیز هستند. هنر سفالگری به هزار سال پیش برمیگردد. در طول این سالها هنر سفالگری کامل شده و به چیزی که امروز نمونه بارز آن را در استان یزد میبینیم تبدیل شده است. میبد شهری در ۶۰ کیلومتری یزد است که اساتید زیادی در زمینه هنر سفالگری پرورش داده است.
سفالهایی که در میبد ساخته میشوند انواع مختلفی دارند و گاهی از اوقات بدون لعاب و ساده هستند و گاها با لعابهای زیبا و خوش رنگ پوشانده شدهاند. یکی از خصوصیاتی که سفال یزد را از دیگر جاها متمایز میکند طرح و نقشهای مرغ و ماهی و خورشید است که روی آثار نقش میبندند و دلبری میکنند.
سفال یزد را برای خودتان و کسانی که دوستشان دارید تهیه کنید و تا سالیان سال بهعنوان یادگار سفر به دیار خانههای خشتی و بادگیرهای سر به فلک کشیده نگه دارید.
۱۴. مس یزد
توصیه میکنیم حتما به بازار مسگرهای یزد سر بزنید و ظروف و آثار مسی زیبایی که به دست هنرمندان این بازار ساختهمیشوند را ببینید وبهعنوانسوغات یزد بخرید. قدمت این بازار به ۶۰۰ سال میرسد و این مشخص میکند که مس یزد از زمانهای قدیم معروف و مشهور بوده است.
هنرمندان یزدی با استفاده از قلم و چکش و حرارت مس را به جالبترین شکلها حالت میدهند و آثاری خلق میکنند که میتوانید از آنها تهیه کنید و بهعنوان دکور منزل یا هدیه به دیگران استفاده کنید.
۱۵. شعربافی
شعربافی یکی از اصیلترینصنایعدستی یزد است که متاسفانه در سالهای اخیر از رونق افتاده است و این روند همچنان ادامه دارد. به موی انسان یا حیوان شَعر میگویند و در بین افرادی که درزمینهٔ بافندگی فعالیت میکنند شَعر نوعی پارچه است که برای ساخت آن از مو یا ابریشم استفاده میشود.
فرد بافنده با استفاده از دستگاهی به اسم چهار وردیتاروپود پارچه را به هم پیوند میزند تا نهایتا پارچه شعربافی تولید شود. برای شعربافی طرح و نقش خاصی وجود ندارد و معمولا پارچهها یا بهصورت ساده و یا راهراه تهیه میشوند و همین سادگی باعث زیبایی این پارچه شده است.
اگر شما هم مثل ما عاشق صنایعدستی ایرانی هستید و دوست دارید که در حفظ آنها نقش داشته باشید توصیه میکنیم که محصولات شعربافی یزد را به عنوان سوغات یزد خریداری کنید.
۱۶. زیلو
هنر تاریخی مردم شهر میبد و اردکان یزد است و میتوانیدقدیمیترین زیلو را در مسجد جامع میبد از نزدیک ببینید. زیلو یزدنوعی زیراندازدستبافت است که با نخ پنبه بافته میشود و همین استفاده از نخ پنبه خالص باعث شده است که زیلو خنک و مناسب استفاده در مناطق کویری باشد.
فرق زیلو و گلیم را میدانید؟ زیلو و گلیم در ظاهر شاید خیلی شبیه هم باشند اما گلیم برخلاف زیلو از پشم ساخته میشود. اگر جستجویی درباره تاریخ زیلو داشته باشیم به سفرنامه ناصرخسرو بر میخوریم که در آن به ۵۰۰ کارگاه تولید زیلو اشاره کرده است. مزیت زیلو یزدکه باعث محبوبیت آن در بین مردم و خصوصا اهالی کویر شده است مقاومت بالا، طرح و نقشهای زیبا و خنکی در هوای گرم است.
روفرشیهای یزدی برخلاف انواع دیگر مثل روفرشیهای نازک ترک، ضخیم و مثل قالی هستند. ایده ساخت روفرشی از آنجایی شروع شد که قدیمیترها به دنبال راهی بودند که بتوانند قالیهای دست بافت و ارزشمند را از تابش نور خورشید و پارگی و لکهها در امان نگه دارند.
ساخت روفرشی در یزد بیش از ۵۰ سال قدمت دارد و اگر سیر تکامل روفرشیهای یزدی را بررسی کنید خواهید دید که در طول این مدت، روفرشیهای ساده و بدون نقش و نگار جای خودشان را به روفرشی های پر نقش و نگارو بسیار خوشرنگ و لعاب دادهاند.
۱۸. دارایی و شمد بافی
دارایی بافی هنری است که در استان یزد رواج داشته و امروز تا حدود زیادی به فراموشی سپرده شده است و بهزحمت باید پارچههای دارایی بافی را در گوشه و کنار شهر پیدا کنید. دارایی بافی درواقع روشی قدیمی برای بافت پارچههایی از جنس ابریشم است که طرح و نقشهای متنوعی دارند و در رنگآمیزی ابریشم بهکار رفته در آنها از انواع و اقسام رنگها استفاده میشود. بافت پارچه دارایی توسط دستگاه دارایی بافی انجام میشود و نیاز به صبر و حوصله و مهارت خاصی دارد که فقط از عهده هنرمندان یزدی بر میآید.
هنر دارایی بافی ۸۰۰ سال قدمت دارد و در زمانهای قدیم از پارچههای دارایی بهعنوان بقچه، آستر لحاف و … استفاده میشد. شاید برایتان جالب باشد که چرا به این نوع پارچهها دارایی گفته میشود؟ در زمانهای قدیم فقط افرادی که تمکن مالی داشتند میتوانستندپارچههای دارایی بافی که از جنس ابریشم بودند را تهیه کنند و به همین خاطر به این هنر دارایی بافی گفته میشود.
شمد هم نوعی پارچه نازک از جنس ابریشمیا نخ پنبهای است و معمولا از آن بهعنوانروانداز در فصل تابستان استفاده میکنند. ابریشم بهکار رفته در شمد برخلاف پارچه داراییابریشم مصنوعی است.
سوغات یزد را از کجا بخریم؟
تا اینجا مفصل درباره محبوبترینسوغاتیهای یزد صحبت کردیم، اما فراموش نکنید که این تنها بخشی از لیست بلند و طویل سوغاتیهای شهر یزد بود که برایتان گفتیم. دغدغه خیلی از مسافران و کسانی که در شهر و استان یزد بهعنوان گردشگر به دنبال خرید سوغات یزد هستند انتخاب یک مرکز خرید مناسب است. خوشبختانه یزد فروشگاهها و محلهای شناخته شده برای تهیه سوغات کم ندارد. ما در اینجا به برخی از آنها اشاره میکنیم تا کار را برای شما سادهتر کنیم.
بازار سنتی یزد ؛ پاتوق صنایع دستی
سر زدن به بازارهای سنتی هر شهر از بایدهای سفر است. بازار سنتی یزد پاتوق خیلی ازمغازههای فروش صنایعدستی است و در مغازههای این بازار میتوانید انواع صنایعدستی از فرش و ترمه و طلا گرفته تا مس و سفال و … را خریداری کنید.
یکی از ویژگیهای جالب بازار سنتی یزد این است که شما میتوانید در لحظه ببینید که هنرمندان چگونه صنایعدستی را خلق میکنند و با چه زحمتی چیزهای کمارزش و عادی را به صنایعدستی ارزشمند و زیبا تبدیل میکنند.
بازار سنتی یزد خود مجموعهای از بازارهای مختلف است و از حوالی میدان امیر چخماق شروع میشود. معمولا بازار در ساعات اولیه روز خلوتتر است و از ساعت ۱۳ تا ۱۶ بیشتر مغازهها تعطیل هستند.
فروشگاه حاج خلیفه رهبر ؛ بنگاه شیرینی سازی
یزدیها حاج خلیفه رهبر را خیلی خوب میشناسند. تقریبا از حوالی سال ۱۲۹۵ هجری شمسی بود که یکی از افراد ماهر درزمینه شیرینی سازی که در ایران اسم و آوازه داشت با احداث یک کارگاه کوچک در بازار حاجی قنبر یزد شروع به تولید شیرینیهای خاص یزد کرد و این کارگاه کوچک امروزه تبدیل به بنگاه شیرینی سازی حاج خلیفه علی رهبر شده است.
فروشگاه حاج خلیفه رهبر کلکسیون کاملی از انواع شیرینیها و سوغاتیهای خوردنی یزد را در اختیارتان قرار خواهد داد. شهرت این مجموعه به حدی زیاد است که معمولا در ایام تعطیل و اعیاد مختلف صفهای طولانی پشت در آن شکل میگیرند. از فروشگاه حاج خلیفه رهبر میتوانید باقلوا، قطاب، حلوا ارده، سوهان، پشمک، شیرینی حاج بادام، نان برنجی، نان پنجرهای و هرآن چه که فکرش را بکنید تهیه کنید.
بازار خان
بازار خان یزد یادگار دوران قاجار است که در محله لب خندق و خیابان قیام قرار دارد. بازار خان بهعنوانبزرگترین و طویلترین بازار شهر یزد هم شناخته میشود و تقریبا از ۵۵ باب مغازه که اکثر آنها قدمتی در حد دوره قاجار دارند ساخته شده است.
شاید بارزترین چیز در بازار خان وجود مغازههای طلافروشی پر زرقوبرق باشد و همین موضوع ناخودآگاه خیلی از گردشگران خصوصا خانمها را به سمت این بازار سنتی و دوست داشتنی روانه میکند! درواقع رفتن به بازار خان یزد هم فال است و هم تماشا؛ چون شما میتوانید با یک تیر دو نشان بزنید و هم از دیدن معماری این بازار و مسجد و آب انبارهای اطراف آن لذت ببرید و هم انواع و اقسام سوغات یزد را از غرفههای این بازار با قیمت مناسب تهیه کنید.
به شما توصیه میکنیم برای خرید ظروف مسی، زیورآلات، شیرینیها و انواع پارچه حتما به این بازار سر بزنید.
این بود لیست سوغاتیها یزرد در سایت پینورست. شما از سوغاتی های یزد خبر دارید؟ چیزی را از قلم نینداختهایم؟ یزد چه صنایع دستی دیگری دارد؟ اگر ساکن یزد هستید یا تجربه یزدگردی دارید برای ما پایین همین مطلب بنویسید.