روستای زنوزق ؛ شهر چشمه‌ها در پای کوه

تا به حال ماسوله گیلان را از نزدیک یا در عکس‌ها دیده‌اید؟ خانه‌های سرخ ابیانه را چطور؟ خب حالا این دو جاذبه گردشگری را با هم ترکیب کنید، چند چشمه با صفا و تعداد زیادی درخت و باغ سرسبز هم به آن اضافه کنید تا بتوانید روستای زنوزق را تصور کنید؛ روستایی پلکانی و تاریخی با خانه‌های سرخ رنگ که بعضی قدمت آن را به دوران صفویه و بعضی دیگر به ایلخانیان نسبت می‌دهند. 

روستای زنوزق در استان آذربایجان شرقی و شهر مرند قرار دارد.

اگر به دنبال روستایی کمتر شناخته‌ شده با طبیعتی خارق‌العاده و مردمی خونگرم می‌گردید با ما در این مطلب پینورست همراه باشید.

روستای زنوزق کجاست؟

همان طور که گفتیم این روستا در آذربایجان شرقی و نزدیک شهر تبریز است. این روستا در ارتفاع 1700 متری در کوهپایه کوه‌های سلطان سنجر قرار دارد که از جنوب غرب به زنوز، از شمال به روستای درق و از شرق به کوه می‌رسد. 

برای رسیدن به این روستا باید از تبریز به سمت شهر مرند حرکت کنید. پس از اینکه شهر مرند را رد کردید وارد جاده هادیشهر به زُنوز می‌شوید. پس از عبور از شهر زنوز می‌توانید به روستای زنوزق برسید.  تمام جاده‌ای که به این روستا می‌رسد آسفالت است اما خب داخل روستا خبری از ماشین و خودرو نیست و باید پیاده وارد این روستا شوید. 

روی نقشه ببینید!

آیا زنوزق معنای خاصی دارد؟

اسم این روستا در بین خود محلی‌ها به زنوزداغا مشهور است. در همان ورودی روستا بر روی یک تابلو کوچک نوشته: «خوش گلمیسیز، زنوزاغا»

در واقع اسم اصلی روستا زنوز داغ بوده است که در زبان عامیانه به زُنوزَق تبدیل شده است. زنوز داغ یعنی زنوزی که در پای کوه قرار دارد. زنوز را که فراموش نکردید؟ همان شهری که قبل از این روستا قرار داشت. خود کلمه زنوز هم از دو کلمه زُن و اوز به معنی چشمه‌ها تشکیل شده است. در واقع معنی لغت به لغت این روستا می‌شود: «شهر چشمه‌ها در پای کوه»

حالا اگر این زنوز داغ را چند بار پشت هم بگویید می‌بینید که در گفتگوی روزمره تبدیل به زنوزق می‌شود. 

بیشتر بخوانید: آبشار آسیاب خرابه ؛ خارابا دییرمان

تاریخچه روستای زنوزق

بر سر قدمت تاریخی این روستا اختلاف نظر وجود دارد. بعضی این روستا را به دوران صفویه مربوط می‌کنند و بعضی دیگر می‌گویند این روستا قدیمی‌تر و مربوط به دوره ایلخانی است. حتی عده‌ای از روی بعضی نشانه‌ها تاریخ این روستا را به دوران مهرپرستی و میترائیسم مرتبط می‌کنند که به پیش از میلاد مسیح می‌رسد. 

یکی از شاهدین قدمت این روستا سنگ قبرهایی است که در گورستان این روستا وجود دارد. البته بیشتر سنگ‌های این قبرستان به دلیل عدم توجه و عدم اطلاع بومیان یا تخریب شده یا دزدیده شده است.

در بعضی متن‌های تاریخی از این روستا و قلعه‌ای به نام دیزه هم یاد شده است که توسط سپاه عثمانی با خاک یکسان شده است. متاسفانه امروزه موقعیت دقیق این قلعه دیگر مشخص نیست. سومین مدرسه دارالفنون هم در این روستا تاسیس شد به همین خاطر این روستا یکی از با سوادترین روستاهای ایران است. 

گردش در روستای زنوزق

حالا که با این روستا، اسم آن و تاریخش آشنا شدیم بیایید سری به درون آن و دیدنی‌های اطرافش بزنیم. 

محیط روستای زنوزق

این روستا در واقع بزرگترین روستای پلکانی در ایران است؛ روستایی که سقف یک خانه حیاط خانه دیگر است. تمام مسیرهای این روستا سنگ‌فرش شده‌ است و همین مساله حس خوبی را در زمان راه رفتن ایجاد می‌کند.

ییلاق ماهار

این روستا در واقع به چهار محله اصلی تقسیم می‌شود. البته این محله‌ها که به نام‌های بدیر، سیدی، آقا بابا و کوده لر شناخته می‌شوند مثل محله‌های شهری تفاوت و هویت متفاوتی از یکدیگر ندارند.

زمانی که در کوچه‌های این روستا قدم می‌زنید می‌توانید خانه‌های خشت و گلی را ببینید که پنجره‌هایی رنگی دارند. البته بافت محله کوده‌لر کمی مدرن‌تر است و خانه‌هایی با تیرآهن هم در آن می‌بینید. 

پشت‌ بام‌های نارنجی

اگر در تابستان به این روستا بروید و به پشت بام‌ها دقت کنید، قاب‌هایی چوبی می‌بینید که چیزی نارنجی رنگ را قاب گرفته‌اند. این قاب‌های نارنجی در واقع زردآلوهایی هستند که منتظرند تبدیل به برگه شوند و به هدف نهایی خود یعنی خوشمزه‌تر شدن تبدیل شوند!

وقتی که اطراف این روستا پر از باغ‌های رنگارنگ میوه است، دیدن این برگه‌های زردآلو‌ها چیز عجیبی نیست. این برگه‌ها معمولا در تابستان آماده و در زمستان مصرف می‌شود. 

آبشار دامجی قیه

اگر سه کیلومتر از روستا دور شوید و در جاده کوه کمر ادامه دهید به آبشار دامجی قیه می‌رسید؛ آبشاری زیبا که از بین سنگ‌های آهکی بیرون می‌آید. این آبشار حدود ۵ متر ارتفاع دارد و در نهایت به درون چاله‌ای در زیر آن می‌ریزد. 

بیشتر بخوانید: روستای کندوان ، خانه‌های صخره‌ای سرزمین هابیت‌ها

ییلاق ماهار

همان جاده کوه کمر را که ادامه بدهید به ییلاق ماهار می‌رسید؛ دشتی سرسبز پر از سبزی‌های خوراکی و دارویی که برای کمپ کردن هم مناسب است. گیاهانی مثل سبزی‌های کوهی، سیر وحشی، چیچک، غاز یاقی و انواع گل‌های وحشی در این دشت زیبا پیدا می‌شود. اگر می‌خواهید به این دشت سر بزنید حتما فصل بهار را انتخاب کنید. 

سد زنوز

باز هم همان جاده را ادامه بدهید تا به یک مجسمه برسید که به تندیس فهمیده مشهور اشت. در کنار این تندیس سد زنوز را می‌بینید؛ سدی پر آب با منظره‌ای دوست داشتنی. می‌توانید ساعت‌ها در کنار آن بمانید و از هوای خوبش لذت ببرید تا چشمانتان سیراب شود. 

سد زنوز

قلعه زنوزق

در شمال روستا یک دیوار عمودی قرار دارد که روزگاری متعلق به یک قلعه باستانی بوده است. بعضی می‌گویند شاید این قلعه همان قلعه دیزه است که سپاه عثمانی آن را تخریب کرد تا بتواند به مرند برسد. اما هر چه که باشد بر روی این دیوار می‌توانید تمام روستا را ببینید و دیدی باز به تمام کوهستان و افق داشته باشید. 

چشمه‌های زنوزق

وقتی اسم این شهر، شهر چشمه‌ها است پس حتما باید چشمه‌های آن را دید. یکی از مهم‌ترین چشمه‌های این روستا چشمه کلیستر، منبع تامین آب کشاورزی روستا است. در کنار این چشمه تفرجگاهی هم وجود دارد که می‌توانید در آن استراحت کنید. 

سوغات زنوزق

کسب و کار اصلی مردم این روستا کشاورزی است. بهترین میوه‌های سردرختی را می‌توانید در این روستا پیدا کنید. درباره برگه‌های زردآلو که قبل‌تر گفتیم اما میوه‌هایی مثل سیب، گردو، گیلاس، آلبالو، گیاهانی مثل گل محمدی و محصولات لبنی و حتی عسل این روستا هم می‌تواند یک سوغاتی خوب و خوشمزه باشد. البته این محصولات کشاورزی و دامداری بیشتر برای مصرف شخصی است اما برای خرید و سوغاتی هم در دسترس هستند. 

گلیم، جوراب دست بافت و جاجیم هم از محصولاتی است که زنان روستا آماده می‌کنند و شما می‌توانید آن‌ها را به‌عنوان سوغات تهیه کنید. 

در کل در این روستا به دنبال مغازه سوغاتی فروشی نگردید. تمام این محصولات برای مصرف شخصی خود روستا تهیه می‌شود ولی شما هم می‌توانید از همان محصولات خرید کنید. 

نکاتی که قبل از سفر باید بدانید

اول اینکه زنوزق در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد و آب‌و‌هوایی آن سرد است. اگر از سرما خوشتان نمی‌آید اواسط بهار و تابستان را برای مسافرت انتخاب کنید تا هم از طبیعت سرسبز و میوه‌های تابستانی بهره ببرید و هم مجبور نباشید سرمای سخت آن را تحمل کنید. 

دوم اینکه این روستا در ارتفاع 1700 متری از سطح دریا قرار دارد و در بعضی نقاط ممکن است حتی به بالای 2000 متر هم برسد. فشار هوا در این ارتفاع متفاوت از سطح زمین و کمتر است بنابراین بهتر است بدن خود را آماده کنید تا دچار مشکلاتی مانند تپش قلب یا سردرد و سرگیجه نشوید. 

مورد سوم درباره اقامت است. این روستا هتل یا مسافرخانه‌ای برای اقامت شما ندارد. در سال 98 مجوز یک خانه بومگردی برای این روستا صادر شد و تنها جایی که شاید بتوانید اقامت کنید همان است. برای اسکان در این روستا یا باید به سراغ کمپ کردن در دشت‌های اطراف بروید یا به نزدیک‌ترین شهری که هتل دارد یعنی  مرند در ۵۵ کیلومتری روستا مراجعه کنید. 

چهارمین مساله دسترسی با خودرو است. همان طور که گفتیم این روستا جاده‌ای آسفالت دارد که البته این آسفالت کیفیت بالایی ندارد و ممکن است شکستگی و خرابی‌هایی داشته باشد. در داخل روستا هم امکان ورود خودرو وجود ندارد چون تمام روستا به صورت پلکانی و شیب‌دار است و شما باید خودرو خود را در بیرون از روستا پارک کنید. 

بیشتر بخوانید: اسرار قلعه ضحاک ؛ ارگ افسانه‌ای شاه ماربه‌دوش

اما آخرین و مهم‌ترین نکته این است که گردشگر خوبی باشیم. اگر قصد چیدن گیاهان خوراکی و دارویی را دارید تنها به اندازه نیاز خودتان بچینید تا پوشش گیاهی آسیب نبیند. سعی کنید مایحتاج خود را از بازار محلی روستا تهیه کنید و از غذاهای محلی سفارش دهید. با این کار هم به اقتصاد روستا کمک کرده‌اید و هم باعث می‌شوید تاریخ و سنت‌های روستا از بین نرود و برای نسل‌های بعد هم باقی بماند. 

ماسوله سرخ، ماسوله آذربایجان، زنوزق، زنوزداغا یا هر اسم دیگری که می‌خواهید بر روی این روستا بگذارید فرقی نمی‌کند. اما این روستا پتانسیل زیادی درباره گردشگری دارد و درباره آن کم لطفی شده است. مسیر دسترسی سخت، امکانات اقامتی کم و عدم توجه به زیرساخت‌های گردشگری و معرفی درست آن باعث شده تا کمتر کسی به این روستای زیبا سفر کند. 

به خاطر تمام این مشکلات امروزه جمعیت جوان روستا علاقه‌ زیادی به ماندن در آنجا ندارد و بیشتر آن‌ها پس از ازدواج به شهرها مهاجرت می‌کنند. 

در آخر پیشنهاد می‌کنم به وبسایت دهیاری این روستا هم سری بزنید. در این وبسایت اطلاعات و عکس‌های خوبی از روستای زنوزق را می‌بینید که شما را برای سفر به آن وسوسه خواهد کرد. حتما بعد از سفر نظر و تجربه خودتان را با به اشراک بگذارید.

شما هر زمانی که بخواهید می توانید برای اجاره اقامتگاه به صورت آنلاین در بیشتر شهرهای ایران به سایت پینورست سر بزنید. انواع مختلف اقامتگاه از کلبه جنگلی و خانه روستایی تا سوئیت ارزان قیمت با کیفیت خوب و قیمت مناسب در این سایت برای شما گلچین شده است.

محمد عمرانی

من محمدم. عاشق عکاسی و کسی که می‌نویسه چون دوست داره یاد بگیره. برای من نوشتن مثل یک کلاس می‌مونه که چیزای جدیدی یاد میگیرم ازش. بر خلاف اینکه آدم کم‌حرفی هستم، نوشتن برام خیلی راحت‌تره البته نه درباره خودم