بازدید
۱۱۳
استان زنجان یکی از خوش‌آب‌وهواترین استان‌های ایران است. بر اساس یک سرشماری که در سال ۲۰۱۶ انجام شد مردم این استان خوشحال‌ترین مردم کل ایران هستند. عجیب هم نیست چون بیشتر از ۹۸ درصد این استان در دست طبیعت است و تنها یک درصد آن در دست پروژه‌های توسعه شهری قرار دارد. آب و هوایش هم سرد و نیمه‌خشک است و جمعیت آن تنها نیم میلیون نفر است.
در مورد صنایع دستی زیبای این استان مثل ملیله‌دوزی و ظروف تزیینی و نقره‌کاری و چاقو‌های تزیینی استیل ضد زنگ و فرش‌بافی این استان حتما شنیده‌اید. این صنایع ظریف باعث شده مسافرها از سراسر ایران و دنیا به زنجان بروند که در دالان‌های آجری بازار سنتی‌اش خرید کنند. اما اگر قصد سفر به زنجان را داشته باشید و دلتان بخواهد لااقل یک هفته این استان زیبا را بگردید می‌توانید قبل از سفر یک لیست برای خودتان تهیه کنید. اسمش را بگذارید چک لیست زنجان.
چک لیست زنجان به اندازه کافی متنوع هست. به خصوص از نظر طبیعت‌گردی. برای پر کردن چک‌لیست خودتان می‌توانید این ده روش جالب برای کشف مجدد زنجان را هم در نظر داشته باشید.
این شما و این لیست ده تایی پینورست برای کشف مجدد زنجان:
چه فصلی به زنجان سفر کنیم؟
اما قبل از هر چیز سوال پیش می‌آید که چه فصلی برای سفر به زنجان بهتر است. همانطور که گفته شد آب و هوای زنجان نیمه‌خشک و سرد است.
این یعنی بهترین زمان برای سفر به زنجان که نه از گرما کلافه شوید و نه در یخبندان گیر کنید فروردین و اردیبهشت و مهر و آبان است.
البته بیشتر شهرهای ایران در اردیبهشت زیباتر می‌شوند. ولی قبل از رفتن به زنجان حواستان باشد که حتی در تابستان هم لباس گرم همراه خود داشته باشید چون بعضی مناطق این استان کوهستانی همیشه سرد هستند.
فقط فراموش نکنید هر زمانی که راهی سفر می‌شوید می‌توانید برای پیدا کردن تعرفه اجاره آپارتمان مبله و اجاره اقامتگاه دلخواهتان به پینورست اعتماد کنید.
۱۰. یک روز کامل را برای گردش در ماه نشان کنار بگذارید
اگر به زنجان می‌روید به احتمال قوی به ماه نشان هم سر خواهید زد. ماه نشان یکی از شهرستان‌های زنجان است که هم بخش‌های تاریخی دارد و هم بخش‌های طبیعی. ولی بهترین کار برای گردش در ماه نشان این است که یک برنامه پیک‌نیک یک روزه سیار برای خودتان بریزید.
یعنی مسیری را انتخاب کنید و در طی این مسیر پیش بروید و صبحانه و ناهار و عصرانه میل کنید، طبیعت را بگردید، تپه‌نوردی و پیاده‌روی کنید و از چیزهای جالبی مثل «دودکش جن» و قلعه ساسانی بهستان عکس بگیرید. نزدیکی قلعه بهستان یک منطقه مخصوص کمپ زدن هم وجود دارد که می‌توانید در آن قبل از ادامه سفر کمی استراحت کنید.
اما شاید مهم‌ترین دلیلی که باید به ماه نشان سفر کنید دریاچه پری باشد. اینجا در نزدیکی روستای اوریاد قرار دارد و تنها دریاچه طبیعی زنجان است. دور تا دورش را هم مناطق زیبای طبیعی مثل کوه بلقیس و انگوران قرار گرفته اند که برای استراحت و تفریح جان می‌دهند. فقط یادتان باشد که انگوران یک منطقه محافظت شده است یعنی شکار در این مناطق کاملا ممنوع است.
اما یک نکته چشم‌گیر در مورد کوه بلقیس این است که این کوه بلندترین کوه از رشته‌کوهی است که به رشته کوه رنگین کمان یا رنگی معروف شده. کوه‌های آلاداغ لار که در مسیر زنجان تا آذربایجان شرقی می‌توانید آن‌ها را ببینید. این کوه‌ها به رنگ‌های سرخ و اخرایی و خردلی و زرد و سفید بیشتر شبیه بخشی از جزیره هرمز هستند تا کوهستان‌های شمال غرب ایران.
۹. در امتداد رودخانه طلایی قزل اوزن به پیش بروید و میوه آبدار بخورید
در زنجان رودخانه‌ای قرار دارد که به زبان آذری به آن قزل اوزن می‌گویند که ترجمه آن می‌شود رودخانه طلایی یا رودخانه عظیم. این رود از چهل چشمه کردستان شروع می‌شود و در نهایت به سپیدرود می‌پیوندد که همانطور که می‌دانید از گیلان عبور می‌کند و به دریای خزر می‌ریزد.
اما در گذرش از زنجان از منطقه محافظت‌شده آغ داغ و ییلاق‌های متعددی مثل شیت و طارم و دستجرده می‌گذرد. اینجاها باید فقط از بین روستاهای مختلف بگردید و کنار آب استراحت کنید و از بازارهای محلی و باغ‌های اطراف میوه‌های آبدار و خوشمزه مثل زردالو و هلو و گیلاس بخرید و بشورید و بخورید.
هر وقت هم از ماشین راندن خسته شدید می‌توانید زیرانداز را بیرون بیاورید و کنار رود هرجا خوش‌صداتر و خنک‌تر بود بنشینید و استراحت کنید.
۸. سلطانیه یادگار حکومت ایلخانان بر ایران را کامل بگردید
یکی از شهرهایی که حتما باید در چک لیست زنجان قرار بگیرد شهر سلطانیه است. اینجا گنبدی دارد که بعد از کلیسای فلورانس ایتالیا بزرگ‌ترین گنبد آجری جهان محسوب می‌شود. که در نتیجه سوال می‌شود که اصلا چرا چنین بنایی ساخته شده است.
راستش داستان ساخته شدن این بنا به پادشاه محمد خدابنده یا همان الجایتو برمی‌گردد. او دلش می‌خواست گنبد سلطانیه به مقبره و مدفن امامان شیعه تبدیل شود ولی خواب‌نما شد و در نهایت از این تصمیم خود برگشت. در نهایت خود الجایتو در این مقبره به خاک سپرده شد.
می‌گویند این معبد منبع الهام بناهای زیادی در دنیاست. حتی خود گنبد فلورانس. البته این از آن حرف‌هایی است که باورش کمی سخت است. اما چیزی از زیبایی شگفت‌انگیز آن کم نمی‌کند. اینجا احتمالا اولین نمونه گنبد دولایه در جهان است. بعده‌ها گنبدهای زیادی با الهام از همین شیوه در ایران ساخته شدند. مثلا مسجد جامع یزد یا مسجد کبیر هم گنبد دولایه دارد و ساخت این بنا هم به دوره ایلخانی برمی‌گردد.
خود گنبد سلطانیه با کاشی‌های فیروزه‌ای زیبا و تزیینات زیبای سقفش واقعا دیدنی است و تمام مدت سرتان به سمت سقف خواهد بود ولی یک چیز جالب دیگر در مورد بنا تهویه مناسبش است. این بنا جوری ساخته شده که تمام سال حتی در تابستان هوا در آن گردش دارد و ممکن نیست هوا دم کند.
راستی موقع سفر به سلطانیه حتما از دو بنای دیگر در همان نزدیکی دیدن کنید. یکی مقبره چلپی اوغلی که تنها نیم کیلومتر با مقبره سلطان خدابنده فاصله دارد و می‌گویند یکی از مریدان مولانا آن را ساخته است. اینجا یکی از مراکز مهم مکتب صوفیه بوده و این را در شکل معماری بنا هم می‌توانید احساس کنید.
اما اگر حوصله داشتید ۱۵ کیلموتر از سلطانیه فاصله بگیرید و به روستای ویر بروید تا معبد داش کسن را ببینید. به خاطر دو نقش برجسته اژدها به اینجا معبد اژدها هم می‌گویند. این هم یکی از آثار باقیمانده از ایلخانان است. احتمالا وقتی هنوز مسلمان نشده بودند و همچنان گرایش به ادیان شرقی داشتند. شاید حتی زمانی در این معبد کنگ‌فو هم تدریس می‌شده. کسی چه می‌داند!
۷. غار کتله خور ؛ زیباترین سفره عقدی که در عمرتان دیده‌اید
می‌گویند غار کتله خور زیباترین غار کل ایران است. البته شاید از خودتان بپرسید پس غار علیصدر چه می‌شود؟ جالب اینجاست که به خاطر قدمت مشابهی که این دو غار دارند فرضیه‌هایی وجود دارد که می‌گوید این دو غار در نهایت به هم وصل می‌شوند. که تقریبا غیر ممکن است چون یعنی این دو غار از دل کوه فاصله تقریبا هفتاد کیلومتری را طی می‌کنند تا به هم برسند.
ولی در هر صورت کیفیت سنگ‌های رسوبی و شکل‌هایی که این سنگ‌ها به خود می‌گیرند در کتله خور حتی از علیصدر هم زیباتر است. شاید علیصدر بلندترین غار آبی دنیا باشد ولی کتله خور به خاطر شبکه‌ها و تالارهای آهکی مثل تالار هزار قندیل و تالار سفره عقد زیباترین غار ایران لقب گرفته است.
بیشتر بخوانید: ده پیشنهاد به‌صرفه برای این که یک بار دیگر اردبیل را کشف کنید
راستی حرف سفره عقد شد یک مراسم جالب در زنجان مراسم عروس‌گردانی در غار کتله خور است. یعنی بعد از پایان مراسم عروسی زوج جوان را در تالار عروس کتله خور می‌گردانند و پایکوبی می‌کنند و می‌گویند این کار شگون دارد.
راستی این غار نزدیکی سلطانیه است یعنی خیلی راحت بعد از دیدار از گنبد و سایر دیدنی‌های اطراف می‌توانید به این سمت بیایید. بازدید از غار سه ساعت بیشتر طول نمی‌کشد. این غار هفت طبقه دارد که الان سه طبقه آن برای بازدید عموم آزاد است.
۶. پیست اسکی پاپایی برای کسانی که زمستان به زنجان سفر کرده‌اند
زمستان به زنجان سفر کرده‌اید و اهل ورزش هم هستید؟ یکی از جاهایی که می‌توانید برای اسکی بروید ایجرود زنجان است. اینجا در پاییز و زمستان عموما برف دارد و چون شیب شدیدی ندارد حتی کسانی که خیلی هم اسکی بلد نیستند می‌توانند به آن سر بزنند.
اینجا همه امکانات معمول پیست‌های اسکی مثل تله‌اسکی و لوج‌ها و کافه‌ها و رستوران‌های مخصوص استراحت است که در نتیجه حتی اگر فقط عشق برف هستید و زمستان داخل کافه محاصره شده با برف نشستن و چای خوردن را دوست دارید هم جای ایده‌آلی است.
ولی از همه بهتر اگر دوست دارید اسکی یاد بگیرید مدرسه اسکی هم دارد. خلاصه می‌توانید اینجا اسکی یاد بگیرید و بعد به دیزین کرج هم سری بزنید و حسابی هفت و هشت بروید.
۵. ائل داغی را برای پیک‌نیک و عصرانه در ذهن داشته باشید
یکی از مقصدهای پرطرفدار حاشیه شهر برای خود مردم محلی زنجان مجموعه تفریحی ائل داغی در کوهپایه گاوازنگ است و فقط سه کیلومتر با مرکز شهر فاصله دارد.
اینجا به درد یک پیک‌نیک درست و حسابی ایرانی با زیرانداز و کباب و چایی می‌خورد. تازه همان نزدیکی دست‌فروش‌ها هم دارند بلال و سیب‌زمینی و جوجه و چیزهای دیگر کباب می‌کنند و دوغ محلی هم همینحا می‌فروشند.
اگر حسابی خستگی‌تان در رفت حالا می‌توانید بروید سراغ تفریحات مختلف ائل داغی مثل دوچرخه‌سواری، قایق‌رانی، ماهی‌گیری، سینما چهاربعدی و پاراگلایدر و چیزهایی از این دست که احتمالا چندین ساعت درگیرتان کند.
راستی اگر دوست دارید از جشنواره صنایع دستی هم بازدید و خرید کنید سعی کنید از قبل مطمئن شوید که این جشنواره در ائل داغی برپاست تا آن را از دست ندهید.
روی نقشه ببینید!
۴. کارخانه کبریت سه ستاره زنجان و دودکش آن را از نزدیک ببینید
این کارخانه قدیمی امروزه به موزه صنعت زنجان تغییر کاربری داده ولی ساختش به دوران پهلوی اول برمی‌گردد و کارش تولید کبریت بوده است. کبریت‌هایی که شاید هنوز قوطی‌های سه ستاره نشان آن‌ها را در وسایل مادربزرگ پدربزرگ‌هایتان بتوانید پیدا کنید.
این کارخانه در خیابان صفا و نرسیده به بلوار چمران در بخشی از بافت سنتی شهر قرار گرفته است. اولین چیزی که موقع بازدید از این بنا نظرتان را جلب خواهد کرد دودکش بلند آن است.
شاید از خودتان بپرسید چرا آدم باید به بازدید از یک کارخانه برود. راستش کارخانه‌های صنعتی با آن ماشین‌آلات غول‌آسا همه یادآور دورانی از تاریخ هستند که به عصر انقلاب صنعتی معروف است. مثلا خیلی از معادن و کارخانه‌ها در کشورهایی مانند بلژیک و هلند هم الان بسته شده و به موزه یا مراکز فرهنگی برگزاری نمایشگاه تبدیل شده‌اند.
اتفاقی که برای کارخانه کبریت سه ستاره هم افتاده. البته حیاط این کارخانه الان به پارک تبدیل شده است ولی ساختمان آجری آن ظرفیت بالایی برای تبدیل شدن به نمایشگاه‌های فرهنگی دارد. راستی موقع بازدید از نمای غربی بنا هم حتما دیدن کنید. می‌گویند سیمان‌کاری رنگی این قسمت خیلی دیدنی است.
۳. موزه گردی در زنجان را فراموش نکنید
دو موزه بسیار مهم زنجان یکی موزه رختشویخانه زنجان و دیگری موزه مردان نمکی است. هر دو هم در ساختمان‌های قدیمی مربوط به دوران قاجار دایر هستند.
موزه رختشویخانه زنجان در واقع یک ساختمان عمومی رختشویخانه برای راحتی کار خانم‌های زنجانی بود که در یکی از پرجمعیت‌ترین بخش‌های شهر بنا شده بود تا خانم‌ها بتوانند برای شست‌وشوی رخت‌هایشان به آن‌جا بروند. این را می‌شود یکی از اولین لاندرمت‌های تاریخ در نظر گرفت. یکی از اولین رخت‌شویی‌های عمومی حتی قبل از این که در آمریکا این مدل رخت شستن باب شود.
در بخش‌های مختلف این موزه مردم‌شناسی می‌توانید با زندگی مردم زنجان به خصوص در دوران قاجار و اوایل پهلوی آشنا شوید. از لباس‌هایی که می‌پوشیدند، ظرف‌هایی که مورد استفاده‌شان بود، سنت‌ها و فرهنگشان. در ضمن در این موزه عکس‌هایی از زنجان قدیم هم به نمایش در آمده.
موزه مردان نمکی در عمارت ذوالفقاری زنجان هم در سبزه‌میدان قرار دارد. اینجا هم یک خانه مربوط به دوران قاجار است که حتما باید به آن سر بزنید چون به غیر از اشیا قدیمی دیگر در آن چیزی نگهداری می‌شود که از معدن نمک چهرآباد استخراج شده‌اند. در مجموع در این عمارت شش مومیایی نگهداری می‌شود که به دوران هخامنشی و ساسانی برمی‌گردند. جالب این که این مومیایی‌های نمکی به خاطر سقوط در معدن نمک مرده‌اند. یعنی حفظ شدن جسدشان علتی جز حجم بالای نمک در اطرافشان نداشته است.
۲. شکم‌گردی در زنجان فراموش نشود
زنجان یکی از آن شهرهایی است که غذاهای خاص خودش را دارد که هیچ‌جای دیگر ایران پیدا نمی‌شود. به خصوص اگر طبع غذایی شیرین دارید و از میوه و شیرینی در غذا خوشتان می‌آید باید به زنجان سفر کنید و سر سفره زنجانی‌ها مهمان شوید.
مثل بیشتر شهرهای آذری و ترک‌نشین ایران اینجا هم غذاهایی مثل مرغ و آلوچه و مرصع پلو و کوفته تبریزی را شیرین و با میوه درست می‌کنند و کلی هویج به آن می‌زنند. منتها مزه‌اش خیلی فرق دارد چون برای درست کردنش از میوه‌های تر و تازه‌ای استفاده می‌کنند که بر رود قزل اوزن سبز می‌شوند و بار می‌دهند. منتها خوشمزه‌ترین غذای میوه‌ای زنجان پیازو است. این غذا را با زردالو و گوجه و گوشت و حبوبات و پیاز و گردو درست می‌کنند و معمولا برای شام در زمستان‌های سرد می‌خورند.
یک غذای مخصوص دیگر زنجان جغور بغور است. شاید شنیده باشید رشتی‌ها با صبحانه برنج می‌خورند ولی زنجانی‌ها در این زمینه روی دست همه زده‌اند. یکی از صبحانه‌های محبوب زنجانی‌ها یعنی جغور بغور از مخلوط جگر سفید و جگر معمولی با پیاز و زردچوبه درست می‌شود. این غذای خوشمزه را می‌توانید حتی سر صبح هم از دکه‌های غذافروشی بخرید و بخورید.
از آش‌های زنجان هم حتما آش گندم و آش ترش و آش شیر را متحان کنید.
اما غذایی که ممکن نیست هیچ جای دیگری پیدا کنید علم سلات است که از ترکیب گوشت، هویج، چغندر، زردآلو و آلوچه و حبوبات با روغن و ادویه درست می‌شود. حالا فرض کنید همه این‌ها را با هم در خمره می‌ریزند و رویش را هم با خمیر می‌گیرند و بعد خمره را در اجاق یا تنور می‌گذارند تا خوب جا بیفتد و بعد برای صبحانه می‌خوردند. کلا مردم زنجان صبحانه‌های مفصلی می‌خورند که به خاطر آب و هوای سرد منطقه کاملا طبیعی است. البته این که علم سلات کجا پیدا کنید و بخورید معلوم نیست. این روزها خیلی از غذاهای سنتی را فقط می‌شود در روستاها و ییلاق‌هایی امتحان کرد که از شهر دورند.
۱. برای آشنا شدن با بافت سنتی زنجان و خرید سوغاتی به بازار زنجان بروید
آخر سفر است و حالا وقت خرید سوغاتی شده. کجا برویم؟ به طولانی‌ترین بازار سرپوشیده جهان! اینجا فقط یک بازار نیست بلکه مرکز یک فرهنگ است. مثل قلب برای بدن در نظرش بگیرید. با این فرق که تنها ۷۰ سال قدمت دارد. با این وجود با معماری قاجاری درست شده و آدم را یاد بازارهای تبریز و اصفهان می‌اندازد. این بازار هشت راسته دارد و زیباترین راسته آن قیصریه است که برای خرید سوغاتی حتما باید به آن سر بزنید.
اینجا حتی اگر مطلقا هیچ چیزی نخرید و یک روز تمام فقط راه بروید و به طاق‌ها و حجره‌ها و سقف‌های آجری نگاه کنید و از مردم و بناها عکس بگیرید هم کلی سود کرده‌اید.
خلاصه اگر سمت بازار می‌روید باید خودتان را برای پیاده‌روی‌های طولانی آماده کنید. ولی خبر خوب این که ایستگاه‌های دیدنی جالبی در طول این پیاده‌روی طولانی سر راهتان است. هم خوردنی و هم دیدنی. اینجا به غیر از چیزهای مصرفی روزمره، صنایع دستی و اجناس گرانبها هم پیدا می‌شود. به خصوص همان ملیله‌دوزی که صحبتش شد. یعنی هنر فرو کردن مفتول‌های ظریف طلا و نقره در پارچه.
یک صنعت دیگر زیبای زنجان هم ملیله‌کاری است. یعنی هنر خم کردن و چیدن مفتول‌های نازک نقره و فلزات قیمیتی دیگر در کنار هم به ترتیبی که به ظرف‌های زیبا تبدیل شوند. شاید مشابهش را در اصفهان هم دیده باشید ولی مطمئن باشید که اصلش به همین بازار و همین شهر برمی‌گردد.
بیشتر بخوانید: صنایع دستی ایران ؛ هویت یک سرزمین کهن
راستی اگر از قدم زدن در بازار خسته شدید پیشنهاد می‌کنیم به سفره‌خانه‌های سنتی بازار هم سری بزنید و آن‌جا استراحت کنید. یکی از این سفره‌خانه‌ها گرمابه حاج داداش است که زمانی یک حمام بود و الان به رستوران و سفره‌خانه تبدیل شده.
دو توقفگاه دیگر بازار مسجد چهل ستون و مسجد جامع سید هستند. مسجد جامع سید یا مسجد جامع زنجان بر خیابان امام و بین دو ورودی بازار قرار گرفته است. اما ورودی بازار به مسجد جامع میدان سبزه‌میدان است که در آن دستفروش‌هایی را می‌بینید که بساطشان را علم کرده‌اند و چیزهای جالبی می‌فروشند که شاید در بازار هم نمونه‌هایش را ندیده باشید. خود مسجد به خاطر کاشی‌کاری‌های جالبش ارزش دیدن را دارد.
اما مسجد چهل ستون داخل خود بازار و در راسته بازار بالای زنجان قرار گرفته است. البته این مسجد ۴۰ ستون ندارد ولی اگر بشمارید ۳۲ ستون را دارد. عمرش حدودا صد سال است و به خصوص در دوران قاجار به عنوان حوزه اهمیت داشته است.
این هم از چک لیست زنجان. اما شاید شما قبلا به زنجان سفر کرده باشید یا اصلا اهل همین شهر باشید. به نظرتان این لیست چه چیزهایی را از قلم انداخته است؟ تجربه خود شما از زنجان چیست؟ کدام ییلاق‌ها و دیدنی‌های زنجان را حتما باید ببینیم؟ برای ما در بخش نظرات تجربه خودتان را بنویسید.
فرزین سوری
مترجم و علاقمند به فهرست‌نویسی. 🍕🍙🤖🛸🚀🏰
توی سفر دنبال چی هستی؟ 
کشف شهر 
قلقهای سفر 
تجربههای بقیه 
