احتمالا یکی از نیازهای مهم هر آدم اهل سفری دسترسی به مطالبی است که همه زیبایی‌ها و جاهای دیدنی یک شهر را به صورت خلاصه و جمع‌وجور معرفی می‌کنند. امروز در ادامه این سری از مطالب که در آنها به معرفی شهرها و جاذبه‌های دیدنی معروف آنها می‌پردازیم قصد داریم تا شما را کمی بیشتر با نیشابور، یکی از تاریخی‌ترین شهرهای ایران آشنا کنیم و فهرستی از جاهای دیدنی نیشابور که تماشای آنها از واجبات سفر است را به شما معرفی کنیم. البته در آخر نیز با لیستی از سوغاتی‌های رنگارنگ این شهر شمارا بدرقه میکنیم! با پینورست همراه باشید.
معرفی شهر نیشابور
با شنیدن اسم نیشابور اولین چیزی که به ذهن بیشتر ما می‌رسد سنگ فیروزه این شهر است که در دنیا لنگه ندارد؛ اما همه دیدنی های نیشابور این نیست.
شهر نیشابور یا نیشاپور به‌عنوان مرکز شهرستان نیشابور، یکی از تاریخی‌ترین و دیدنی‌ترین شهرهای شمال شرق کشور است. این شهر با جمعیتی نزدیک 264 هزار نفر بعد از مشهدبه‌عنوان دومین شهر پرجمعیت استان خراسان رضوی شناخته میشود.
نیشابور در دامنه رشته‌کوه بلند بینالود قرار گرفته و همین موضوع باعث شده تا ارتفاع شهر از سطح دریا بیش از 1250 متر باشد.
خودنمایی تاریخ را در هر گوشه از این شهر می‌توان دید. این نگین فیروزه‌ای خراسان بیش از 7500 سال پیش تبدیل به شهر شده است و در طول تاریخ دو بار به‌عنوان پایتخت مورد استفاده قرار گرفته است.
مردم نیشابور به‌عنوان ساکنین و صاحب خانه‌های این شهر تاریخی و پراهمیت نقش پررنگی در پیشرفت این منطقه داشته‌اند. این شهر زادگاه تعداد زیادی از شخصیت‌های برجسته و تاثیرگذار کشورمان بوده است که در ادامه با تعدادی از آنها آشنا خواهید شد.
جاهای دیدنی نیشابور
۱. آرامگاه خیام ؛ شعر روی هر پایه مقبره
بدون شک وقتی از بزرگان و افراد برجسته تاریخ نیشابور صحبت میکنیم یکی از اولین گزینه‌هایی که باید به آن اشاره کنیم حکیم عمر خیام نیشابوری است. این فیلسوف یا بهتر است بگوییم همه‌چیزدان در 440 هجری قمری در نیشابور به دنیا آمد و پس از نزدیک به هشت دهه زندگی پربار چشم از جهان فرو بست. مرتبه علمی خیام نیشابوری بسیار بالاتر از مقام ادبی او بوده؛ اما امروزه اکثر ما او را به واسطه رباعیات دل‌نشین و معروفش می‌شناسیم.
آرامگاه زیبای این فیلسوف ایرانی در جنوب شرقی شهر نیشابور و در انتهای بلوار خیام قرار گرفته است. هرسال خیلی‌هابه عشق تماشای این آرامگاه و حضور در جوار مقبره خیام نیشابوری به نیشابور سفر می‌کنند.
مقبره وسط یک باغ زیبا به مساحت 20 هزار مترمربع همراه با درختان کاج همیشه سرسبز و بلند قرار گرفته است. طراحی آرامگاه زیبای خیام نیشابوری به دست مهندس هوشنگ سیحون که کارنامه بسیار درخشانی در زمینه طراحی بناهای مهم و تاریخی دارد انجام شده است.
ساخت بنای مقبره از سال 1338 آغاز شد و 3 سال بعد به پایان رسید. مهندس سیحون در طراحی این بنا نهایت سعی خودش را کرده بود تا تمامی جزئیات با توجه به شخصیت عمر خیام به کار گرفته شوند. بنای 18 متری آرامگاه از 10 پایه تشکیل شده است که در سقف دست‌به‌دست هم می‌دهند.
جالب است بدانید که بنای آرامگاه با استفاده از فلز ساخته شده است و روی فلز با بتن پوشیده شده است. اگر کمی به جزئیات آرامگاه توجه کنید متوجه خواهید شد که روی هرکدام از پایه‌ها دو رباعی از خیام نقش بسته است.
فیروزه نیشابور نه تنها اینجا بلکه در خارج از کشور و هزاران کیلومتر آن‌طرف‌تر خواهان دارد. فیروزه نیشابور مرغوب‌ترین و ارزشمندترین فیروزه در جهان است. اگر دوست دارید که روند استخراج فیروزه از معدن فیروزه را از نزدیک تماشا کنید در سفر به نیشابور این فرصت در اختیارتان قرار خواهد گرفت؛ اما چطور؟
معدن فیروزه نیشابور در 55 کیلومتری شمال غربی این شهر قرار دارد و به واسطه اینکه یک معدن عمومی محسوب میشود امکان بازدید از آن را خواهید داشت. بر اساس بررسی‌های انجام شده میزان ذخیره فیروزه این معدن حدود 8 هزار تن است که با توجه به مجوزهای صادر شده تا 40 تن در سال اجازه برداشت از این معدن وجود دارد.
۳. دهکده چوبی ؛ روستای چوبی ایران
خیال قدم زدن در یک روستا که تمام ساختمان‌ها و خانه‌های آن از چوب ساخته شده‌اند در دهکده چوبی نیشابور به واقعیت تبدیل خواهد شد. در این روستا خبری از بناهای فلزی و بتنی نیست و در عوض تا دلتان بخواهد از چوب در ساخت بخش‌های مختلف استفاده شده است.
دهکده چوبی یکی از جاهای دیدنی نیشابور است که لنگه آن را تقریبا در هیچ کجای کشور پیدا نخواهید کرد. این دهکده در روستای محمدآباد آقازاده قرار دارد. از آرامگاه خیام نیشابوری تا اینجا تنها 11 کیلومتر مسیر در پیش خواهید داشت.
در دهکده چوبی یا چوبین که به همت مهندس حمید مجتهدی ساخته شده است دیدنی‌های متنوعی پیش چشم شما خودنمایی خواهند کرد که موزه و کتابخانه، رستوران، فروشگاه، نانوایی، فضاهای سبز و مسجد چوبی بخشی از آنها هستند.
مسجد چوبی این روستا یک نمونه منحصربه‌فرد از معماری اسلامی است که در دنیا بی‌نظیر است. این مسجد همانطور که از اسمش پیداست تماما از چوب ساخته شده است. مسجد چوبی حدود 200 مترمربع مساحت دارد و اولین مسجد چوبی مقاوم در برابر موریانه و زلزله‌های به بزرگی 8 ریشتر در دنیا است!
باورکردنی نیست اما هرکدام از مناره‌های چوبی این مسجد 13 متر ارتفاع و حدود 4 تن وزن دارند. فقط در ساخت مسجد این دهکده از 40 تن چوب استفاده شده است. البته همه چوب‌های به‌کار رفته در این دهکده از درختان باغ شخصی مهندس مجتهدی به دست آمده‌اند.
۴. آرامگاه عطار نیشابوری
آرامگاه عطار یکی از محبوب‌ترین جاهای دیدنی نیشابور است که پیشنهاد میکنیم حتما در سفر به نیشابور به آنجا سر بزنید. این آرامگاه در نزدیکی مقبره خیام نیشابوری قرار دارد و در فاصله چند متری از آن می‌توانید به یکی دیگر از دیدنی‌های بسیار محبوب شهر نیشابور یعنی آرامگاه کمال‌الملک هم سر بزنید.
دیوار آرامگاه به شکل هشت‌ضلعی ساخته شده و بر روی آن گنبدی زیبا با کاشی‌های فیروزه‌ای، لاجوردی، سفید و زرد خیره‌کننده قرار گرفته است. از بیرون آرامگاه متوجه چهار غرفه دورتادور بقعه می‌شوید که همگی به زیبایی کاشی‌کاری شده‌اند و بالای آنها با گچ پوشانده شده است. در رعایت جزئیات کار چیزی از قلم نیفتاده و درعین‌حال اصالت و قدمت مقبره نیز تا حد امکان حفظ شده است.
سنگ‌قبر عطار به‌صورت یک ستون سیاه در وسط آرامگاه قرار گرفته و در پایین آن نیز سنگی به شکل افقی قرار گرفته که گلچینی از بهترین اشعار عطار به خط ثلث روی آن نقش بسته‌اند.
بعد از تماشای آرامگاه عطار نیشابوری کافی است کمی به اطراف نگاه کنید تا آرامگاه یکی دیگر از بزرگان عرصه هنر کشورمان یعنی کمال‌الملک را در همان نزدیکی ببینید. در فاصله 10 قدمی از آرامگاه عطار نیشابوری آرامگاه محمد غفاری معروف به کمال‌الملک قرار گرفته که حیف است در سفر به نیشابور فرصت بازدید از آن را از دست بدهید!
محمد غفاری که به خاطر نقاشی‌های هنرمندانه و بی‌نظیرش لقب کمال‌الملک را از ناصرالدین‌شاه دریافت کرده بود در 1224 هجری شمسی در کاشان به دنیا آمد و بعد از درس خواندن در مدرسه دارالفنون و خلق بیش از 170 تابلوی نقاشی ارزشمند در 93 سالگی از دنیا رفت و در نیشابور به خاک سپرده شد.
آرامگاه کمال‌الملک که در حال حاضر یکی از جاهای دیدنی نیشابور است در سال 1337 توسط استاد هوشنگ سیحون و در اوج هماهنگی با آرامگاه عطار طراحی و ساخته شد. نقش برجسته کمال‌الملک نیز در بالای سنگ مزار او قرار گرفته است.
ابتدای یادداشت به این موضوع اشاره کردیم که نیشابور یک شهر 7500 ساله است! در جنوب شرقی نیشابور کنونی محدوده‌ای به وسعت حدود 350 هکتار وجود دارد که به‌عنوان شهر کهن نیشابور شناخته میشود. قدمت این شهر تاریخی که در حال حاضر فقط خرابه‌ها و آثار مدفون در خاک از آن به جا مانده‌اند به دوران پس از ورود اسلام به ایران برمی‌گردد.
شهر کهن و تاریخی نیشابور در طول تاریخ بارها توسط زلزله و جنگ به کل نابود شده و مجدد از نو ساخته شده است. نیشابور قدیم در اواسط قرن ششم به دلیل جنگ داخلی و هجوم غزها نابود شد. بعد از آن یک شهر جدید تاسیس شد که از بد روزگار با حمله مغول‌ها مواجه شد و به کل نابود گردید. بقایای این شهر تاریخی به شکل تپه‌ها و خرابه‌های چند هزارساله در حوالی شهر نیشابور می‌توانند یک مستند تاریخی تمام‌عیار برای کسانی باشند که به موضوعات تاریخی علاقه دارند.
۷. کاروانسرای شاه عباسی ؛ موزه نیشابور
در زمان‌های قدیم کاروانسراها حکم طلا را داشتند! کاروانسراها در طول مسیر دسترسی به شهرهای مختلف ساخته می‌شدند تا هم نقش مهمی در تامین امنیت مسیر داشته باشند و هم نیازهای اعضای کاروان را تامین کنند. بسیاری از کاروانسراهای تاریخی کشور در دوره صفویه خصوصا زمان سلطنت شاه‌عباس ایجاد شده‌اند.
کاروانسرای شاه عباسی نیشابور همانطور که از اسمش پیداست در دوره صفویه و به دست شاه‌عباس ساخته شده است. این بنای تاریخی و دیدنی که امروزه از جاهای دیدنی نیشابور است هنگام ساخت در خارج از دروازه مشهد قرار داشت؛ اما با پیشروی مرزهای شهر در حال حاضر در مرکز نیشابور قرار گرفته است.
فرم کاروانسرای شاه عباسی نیشابور به شکل چهار ایوانی است. پلان این کاروانسرای بزرگ با ابعاد 69 در 68 متر، مربعی شکل است و دورتادور حیاط مرکزی 24 حجره قرار گرفته است.
این دیدنی تاریخی نیشابور در دوره قاجار برای مدتی به‌عنوان نوانخانه یا محل نگهداری مستمندان و ایتام مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن در دوره پهلوی به پادگان نظامی تبدیل شد.
از سال 1374 این کاروانسرا به موزه نیشابور تبدیل شد و بخش‌های مردم‌شناسی، باستان‌شناسی و اشیاء تاریخی در آن شکل گرفته‌اند.
۸. روستای بوژان ؛ روستای پلکانی خراسان
یکی از ییلاق‌های بی‌نظیر و بسیار تماشایی اطراف نیشابور و مشهد مقدس روستای بوژان است. بوژان که این روزها پرطرفدارتر هم شده در فاصله 20 کیلومتری شمال شرق نیشابور و در ارتفاعات جنوبی رشته‌کوه بینالود قرار دارد.
معماری پلکانی خانه‌های روستای بوژان و قرارگیری روستا در دامنه رشته‌کوه بینالود باعث شده تا خیلی‌ها با دیدن این روستا یاد ماسوله در استان گیلان بیفتند. البته آب‌وهوا و پوشش گیاهی این دوتا روستا زمین تا آسمان با هم فرق دارد. آب‌وهوای روستا در فصل زمستان سرد و کوهستانی است؛ اما با از راه رسیدن تابستان می‌توانید یکی از معتدل‌ترین آب‌وهواهای خراسان رضوی را در این روستای زیبا و سرسبز تجربه کنید.
۹. آسمان‌نمای خیام ؛ گشت و گذار در آسمان
منطقه نیشابور به خاطر منجم‌ها و ستاره‌شناس‌هایش معروف است. اصلا وقتی اسم نیشابور می‌آید (که یک زمانی پایتخت علم دنیا بود) عجیب نیست که مثل مراغه آدم‌ها یاد آسمان‌نما و رصدخانه بیفتند. خیام هم همانطور که می‌دانید عشق نجوم را در دلش داشت.
جایی در نزدیکی آرامگاه خیام، افلاک‌نما یا آسمان‌نمای خیام در حال احداث است. هدف این آسمان‌نما آشنا کردن هرچه بیشتر مردم با جذابیت‌های آسمان و علاقمندتر کردن بچه‌ها به نجوم است و البته کمک به پیشبرد پروژه‌های تحقیقاتی. از سال 1377 کلنگ ساخت این پروژه عظیم علمی و گردشگری به زمین خورد؛ اما به خاطر مشکلاتی که سر راه تکمیل پروژه بود، همه‌چیز خیلی کند پیش رفت. در آینده‌ای نه‌چندان دور این پروژه که یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های علمی در کشورمان است تبدیل به بزرگ‌ترین افلاک نمای خاورمیانه خواهد شد. من که به عنوان یک عشق نجوم امیدوارم این پروژه به سرانجام خوبی برسد.
۱۰. روستای دیزباد شگفت‌انگیز از جاهای دیدنی نیشابور
دیزباد اگر شگفت‌انگیزترین روستای کشور نباشد قطعا توی لیست شگفت‌انگیزترین‌ها آن بالا بالاها خواهد بود. روستای دیزباد که به آن دیزباد علیا یا دیزباد بالا هم گفته میشود در 43 کیلومتری نیشابور و در جوار رشته‌کوه بینالود قرار گرفته است. دیزباد هم درست مثل روستای بوژان ساختار پلکانی دارد و مردم روستا مطابق با شیب زمین خانه‌هایشان را ساخته‌اند.
اینکه دیزباد به روستای عجایب و شگفتی‌ها معروف است اصلا بیخود و بی جهت نیست. در این روستا صد درصد مردم باسواد هستند و شاید یکی از عوامل موثر در این قضیه اولین مدرسه روستا باشد که سال 1312 تاسیس شده است. در دیزباد اولین شبکه برق خصوصی کشور تاسیس شده است و تفکیک زباله‌ها که هنوز در خیلی از شهرها فرهنگ‌سازی در رابطه با آن انجام نشده در اینجا یک عادت قدیمی است.
آب‌وهوای روستا در نیمه اول سال کاملا معتدل و مناسب و در نیمه دوم سال سرد است. در این روستای سرسبز و بکر در نتیجه دانش و علم اهالی روستا می‌توانید باغ‌های با درختان میوه رنگارنگ را ببینید. حوالی روستا پر از چشمه‌های بزرگ و کوچک است که تعداد آنها حدود 150 عدد برآورد شده است.
یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی نیشابور که هنوز هم برای خیلی از گردشگران ناشناخته است دره هفت غار نیشابور است. حتما با خودتان فکر می‌کنید که در این دره هفت غار وجود دارد؛ اما اصل ماجرا چیز دیگری است!
در حقیقت دره هفت غار به معنی هفت وادی یا هفت تنگه است که یکی پس از دیگری قرار گرفته‌اند.
این جاذبه طبیعی یکی از متفاوت‌ترین چیزهایی است که در استان خراسان رضوی و شهر نیشابور فرصت تماشای آن را پیدا خواهید کرد. در این نقطه می‌توانید هنرنمایی نیروی فرسایشی باد و آب در طول هزاران سال را از نزدیک تماشا کنید.
خاک رس و قرمز رنگ در اثر انواع و اقسام نیروهای فرسایشی اشکال متنوعی را ایجاد کرده است.
علاوه بر این، طبیعت سرسبز دره مخصوصا در نیمه اول سال و فصل بهار همراه با رودخانه و چشمه‌های پر آب و صدای آواز پرنده‌ها شم ارا بیش از پیش عاشق اینجا خواهد کرد.
برای اطلاعات بیشتر درمورد دره هفت غار می‌توانید مطلب کامل زیر را بخوانید.
گشت‌وگذار در بازار هر شهر می‌تواند یکی از مهم‌ترین بخش‌های مسافرت باشد. بازارهای سنتی شهرها شاید در گذشته صرفا اهمیت اقتصادی پررنگی داشتند؛ اما می‌بینیم که در حال حاضر بسیاری از آنها نه‌تنها از لحاظ اقتصادی بلکه از لحاظ تاریخی هم اهمیت بالایی دارند.
بازار تاریخی نیشابور که به بازار سرپوش هم معروف است این روزها یکی از پر بازدیدترین جاهای دیدنی نیشابور است و با قدمتی در حد و اندازه دوره صفویه و طول حدود یک کیلومتر همچنان یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین بازارهای استان خراسان رضوی است.
درخت چنار کهن‌سال نیشابور ؛ پیر نیشابور
در یکی از روستاهای حوالی نیشابور درخت چناری وجود دارد که یکی از درختان چنار کهن‌سال و زنده کشور محسوب میشود. این درخت چنار 400 ساله در روستای درخت جوز در فاصله 59 کیلومتری شمال نیشابور قرار دارد. قطر تنه این درخت حدود 9 متر و ارتفاع آن به‌طور تقریبی 20 متر برآورد شده که عددهای عجیب غریبی هستند.
در کنار جاهای دیدنی نیشابور که ما به تعدادی از محبوب‌ترین‌های آنها اشاره کردیم خرید سوغات هم می‌تواند یک موضوع جذاب و البته گاها گیج کننده باشد. در ادامه تعدادی از محبوب‌ترین سوغاتی‌های نیشابور را به شما معرفی میکنیم.
فیروزه
فیروزه شناخته‌شده‌ترین سوغات نیشابور است و فیروزه تراشی یکی از قدیمی‌ترین صنایع فعال در این شهر است. سنگ‌های فیروزه بعد از برش خوردن و آماده سازی به نقاط مختلف کشور و حتی به خارج از کشور فرستاده می‌شوند.
هنرمندان نیشابوری سنگ فیروزه بسیار خوش‌رنگ و لعاب را با فوت‌وفن خاصی که مختص خودشان است برش می‌دهند و صیقلی می‌کنند و در نهایت با استفاده از آن محصولاتی مثل انگشتر، گردنبند و ظروف تزئین شده ساخته میشود. اگر به دنبال خرید چنین محصولاتی هستید باید بگوییم که پیدا کردن فروشگاه‌های عرضه‌کننده این محصولات در نیشابور اصلا کار سختی نیست!
ریواس
یکی از سوغاتی‌های متفاوت نیشابور ریواس است. این گیاه در دامنه کوه بینالود رشد می‌کند و از ساقه ترش مزه آن برای موارد درمانی و تهیه نوشیدنی و غذاهای متنوع استفاده میشود. اهالی نیشابور با چیدن سنگ دور ساقه‌های ریواس باعث بلندتر شدن ساقه‌ها می‌شوند؛ چون برگ‌های گیاه قابل خوردن نیست و صرفا از ساقه‌ها می‌توان استفاده کرد.
آجیل و خشکبار
آجیل و خشکبار نیشابور به دلیل تازگی و کیفیت بالایی که دارند همیشه یکی از محبوب‌ترین سوغاتی‌های این شهر بوده و هستند؛ پس شما هم در سفر به نیشابور فرصت را غنیمت بشمارید و از آجیل و خشکبار درجه یک اینجا تهیه کنید. در این بین شاید محبوب‌ترین خشکبار نیشابور که نه تنها در ایران بلکه در خارج از کشور هم عاشقان بسیار زیادی دارد آلوبخارا است. این خوردنی ترش و خوشمزه خواص بی‌نظیری دارد و یک منبع درجه یک برای تامین پتاسیم، ویتامین آ و خانواده ویتامین ب خصوصا نیاسین و ب6 است.
قلمدان‌های زیبای نیشابور یکی از سوغاتی‌های کمتر شناخته شده این شهر به حساب می‌آیند. هنر ساخت قلمدان در نیشابور رونق گذشته را ندارد؛ اما هنوز هم اگر علاقه‌مند باشید می‌توانید قلمدان‌های زیبا و خوش رنگ لعاب را در اینجا پیدا کنید.
پلاس بافی ؛ زیرانداز‌های پشمی
هنر پلاس بافی یکی دیگر از هنرهایی است که هرچند کم رونق؛ اما هنوز در گوشه و کنار نیشابور به چشم می‌خورد. پلاس در واقع زیر اندازی شبیه به قالی یا گلیم است که از پشم تهیه میشود. این زیر انداز در برابر رطوبت محیط مقاومت خوبی دارد. امروزه از پلاس برای تولید زیرانداز، کیف،خورجین و سجاده استفاده میشود.
شما چه جای دیدنی دیگری در نیشابور می‌شناسید؟ کدامیک از مکان‌های بالا را دیده‌اید و کدام را بیشتر دوست دارید؟ شما هم با دیدین آرامگاه خیام طبع شعرتان گل می‌کند؟ از سوغات دیگر نیشابور چه می‌دانید؟ برای ما از تجربه و اطلاعات خود زیر همین مطلب بنویسید.
راستی اگر راهی سفر به خراسان رضوی و نیشابور هستید برای اقامت خودتان نگران نباشید. می‌توانید وارد سایت پینورست شوید و در آن هر نوع اقامتگاهی که خواستید از اجاره آپارتمان مبله لوکس گرفته تا بوم‌گردی‌های دوست‌داشتنی را برای اقامت خود انتخاب کنید.
توی سفر دنبال چی هستی؟ 
کشف شهر 
قلقهای سفر 
تجربههای بقیه 
