شهر گور، اولین شهر دایره ای ایران در فیروزآباد

امروز قصد داریم با هم به سراغ شهر باستانی گور استان فارس (فیروزآباد کنونی) برویم و پای داستان و درد دل‌های تاریخی این شهر بنشینیم. شهری که در سال‌های دور مهمان پادشاهی بود که با علاقه‌های عجیب و غریب و بلندپروازی‌هایش سرنوشت تاریخ را تغییر داد.
حالا با گذشت قرن‌ها شهر گور بناهای تاریخی زیادی در داخل و بیرونش دارد که برای تماشا و ماجراجویی فوق‌العاده است.
معماری فوق‌العاده زیبایی که در این شهر است برای زمان‌های خیلی دور است که می‌توانید هنوز هم آثاری از هنرمندی‌های ظریف معماران ساسانی را در آن ببینید.
در این مقاله از مجله پینورست همراه ما باشید تا اطلاعات کاملی از تاریخچه، معماری بنا و بهترین زمان بازدید در اختیارتان قرار بگیرد.

شهر گور کجاست؟

گفتیم که شهر گور اولین شهر دایره‌ای جهان است که به دستور اردشیر بابکان در قرن سوم میلادی ساخته شده است. این شهر در ۵۰ کیلومتری شرق میمند و ۶ کیلومتری شمال فیروزآباد است.

فیروزآباد نسبت به زمین های اطرافش در گودی قرار داشت از این رو با آب رودخانه‌ای که اسکندر در شهر جاری ساخت، این شهر به یک دریاچه تبدیل شد. این دریاچه قرن‌ها باقی ماند تا این که اردشیر با تمهیداتی آب دریاچه را تخلیه کرد و شهر جدیدی به جای شهر گور بنا نهاد و نام آن را اردشیر خوره نامید. طرح و الگوی این شهر دایره‌ای شکل و به قطر دو کیلومتر است.
این شهر در زمان آبادانی‌اش چهار دروازه اصلی داشت و بناهای حکومتی و محل اقامت درباریان در آن قرار گرفته بود.
چیزی که خیلی اینجا به چشم می‌آید این است که شهر گور نه تنها اولین شهر دایره‌ای در ایران، بلکه یکی از نخستین شهرهای دایره ای در جهان به حساب می‌آید که اکنون متروک مانده و شهر کنونی فیروزآباد در سه کیلومتری آن قرار دارد.

منبع عکس گوگل مپ، عکاس Shahin Koshi

بیشتر بخوانید: کاخ اردشیر بابکان فیروزآباد؛ عکس‌ها، آدرس و مسیر دسترسی

از تاریخچه، معماری و داستان‌های شهر گور بیشتر بدانید

اگر از قدمت و تاریخچه شهر گور بپرسید باید بگوییم که قدمت آن به دوران هخامنشیان و حمله‌ اسکندر و در نهایت به اواخر دوران اشکانی و ابتدای شکل گیری حکومت ساسانیان می‌رسد.
حالا اگر بپرسید که چرا اسم این شهر را گور گذاشتند: باید گفت حکمرانان این شهر روزگاری اعتقاد داشتند که اینجا خوش یمن نیست و تنها کلمه گور شایسته‌ این شهر است ولی در حال حاضر نام آن به فیروزآباد تغییر پیدا کرده است.
فیروزآبادی‌ها از ایل پر آوازه قشقایی هستند که نیمی از مردمانش در گذشته عشایر بودند که بعدها یکجا نشین و در نهایت شهرنشین شدند.
شما در بازدید از اینجا در گوشه و کنار آن یادگاری‌های تاریخی و طبیعی دوران ساسانیان و دیگر دوران‌ها را می‌بینید که کلی قصه برای گفتن دارند.

منبع عکس گوگل مپ، عکاس Shahin Koshi

بیشتر بخوانید: نقش رجب فارس ؛ قصه‌‌گویی کتیبه‌های تاریخی

نمای شهر از بالا دایره‌ای شکل است و خیابان‌های متحدالمرکز آن از چهار بخش اصلی و چهار دروازه مهر، هرمزد، بهرام و اردشیر تشکیل شده‌اند.
دروازه هرمز در بخش شمال، دروازه اردشیر در بخش جنوب شهر، دروازه میترا در شرق و دروازه بهرام در غرب شهر گور قرار داشتند تا از هر دروازه یک خیابان اصلی به مرکز شهر برسد، اینجا جایی بود که بناهای دولتی و مذهبی درون یک دیوار دایره‌ای شکل به قطر ۴۵۰ متر نگهداری می‌شدند.
هر یک از این چهار بخش که گفتیم خودشان به تنهایی پنج بخش دیگر هم داشتند و در کل شهر را به بیست قسمت تقسیم می‌کنند.
در دور تا دور شهر گور برای دفاع از هر نوع آسیبی در گذشته حصارکشی شده بود و گودال‌های بزرگی وجود داشت تا از هر طرف آن بتواند در حمله دشمن آن‌ها را احاطه کند.

منبع عکس وبسایت www.salfbase.com

بیشتر بخوانید: دیدنی‌های ساسانیان در فارس ؛ گردش در باشکوه‌ترین دوره تاریخ

چرا شهر گور در دوره های تاریخی آن‌قدر مهم بوده؟

۱. در زمان ساسانیان این شهر به‌خاطر داشتن بزرگ‌ترین کتابخانه مشرق زمین و همچنین کتاب‌های کمیاب و گرانبها به دارالعلم مشهور بود.
۲. این شهر در طول دوران شکوفایی و رونق خود به‌خاطر قرار گرفتن در مسیر تجارت کشورهای چین و هندوستان و همچنین روم و بندر سیراف رونق اقتصادی و بازرگانی قوق العاده‌ای داشت.
۳. در وسط این شهر منار بلندی وجود داشت که احتمالا محل نگهداری آتش بوده و شباهت‌های زیادی به سردرهای تخت جمشید دارد و احتمالا در قدیم آتشکده‌ای بوده که به دستور اردشیر بنا شده است و الان فقط مناره آن باقی مانده است.
۴. به گفته مورخان غربی در زمان امپراتوری بیزانس نقشه معماری ۴۰۰ مورد از شهرهای اروپایی از گور گرفته شده که این حائز اهمیت است.
۵. دشت فیروزآباد در میان کوه‌های بلند قرار داشت که از نظر امنیت و سوق الجیشی منطقه این موقعیت مکانی بسیار برای حاکمان آن دوره اهمیت داشت.
۶. رودخانه‌هایی نیز از همین منطقه می‌گذرند که به نام‌های تنگاب، فیروزآباد، حنیفقان، و برازه هستند که در حفظ و آبادانی این شهر بسیار تاثیرگذار بودند

منبع عکس گوگل مپ، عکاس Muhammad Derogar

بیشتر بخوانید: اجاره اقامتگاه بومگردی در شیراز

آثار تاریخی و باستانی شهر گور در داخل و بیرون از شهر

• کاخ اردشیر بابکان یا آتشکده فیروزآباد

 یکی از جاهای دیدنی فیروزآباد است که با داشتن تالارهای تودرتو  و گچ‌بری‌های آن بعد از حدود دو قرن هنوز هم پابرجاست و شما در سفر به شیراز و بازدید از شهر باستانی گور می‌توانید از این جاذبه دیدن کنید.

• تخت نشین شهر گور

بنای دیگری در ۱۰۰ متری جنوب شرقی منار میلو قرار دارد که اکنون چیزی از آن باقی نمانده‌ است. کاربری اینجا در زمان خود بیشتر برای نیایشگاه یا کاخ بوده است. در کاوش‌های اخیر باستان‌شناسان در بخش شرقی تخت ‌نشین توانستند دروازه‌ای سنگی به سبک معماری پارسه همراه با سنگفرش بنا را کشف کنند.

• منار چهار گوشه شهر گور

منار میلو یا همان منار چهار گوشه یکی از سازه‌های مرتفع دوره ساسانی در زمان خود به حساب می‌آید که 4 گوشه داشت و جنس آن از سنگ خارا و ملات گچ بود. این منار در دوره ساسانی به عنوان سمبل قدرت پادشاه و محل ارتباط با قلعه دختر جهت اطلاع از حملات دشمن در دوره خود بود.
بلندی منار میلو ۳۳ متر و ضلع هر قاعده آن ۱۱ متر است. بر سر منار آتشکده‌ای بوده و از کوه مجاور آن آبراهه‌ای به شهر گور کشیده بودند تا آب را مانند فواره تا بالای منار برساند.
 پروفسور هوف منار میلو را یک برج پله‌دار دانسته که ۷۸ متر ارتفاع داشته است.

منبع عکس گوگل مپ، عکاس Koorosh Nozad Tehrani

بیشتر بخوانید: باغ های شیراز را بهتر بشناسید ؛ یک راهنما به بهشت

• رصدخانه شهر گور

قدیمی ‌ترین رصدخانه ایران با نقش‌ونگارهای رنگی شاهزادگان ساسانی در فیروز آباد قرار دارد. این رصد خانه شاهکاری از تجلی دانش ایرانی در عصر ساسانی است. شاید بپرسید پس رصدخانه مراغه مگر قدیمی ترین رصدخانه ایران نیست؟
باید گفت که با تحقیقاتی که انجام شده رصدخانه مراغه ۳۰۰ سال پس از رصدخانه شهر گور ساخته شده است.
پروفسور دیتریش هوف در حفاری شهر گور فیروز آباد فارس به سازه‌‌ای دایره‌ای ‌شکل رسید. پس ‌از مطالعه، مشخص شد قدیمی‌ترین نمونه از رصدخانه‌‌های به‌‌دست آمده در ایران متعلق به دوره ساسانی است.
این سازه خشتی مدور به قطر ۶۵ متر است که درون آن دوازده سکو با نشانه‌‌های نجومی وجود دارد. شاید نمونه‌‌های چنین رصدخانه‌هایی را در سازه‌های کشور هند و در شهرهایی مثل دهلی و جیپور هند ببینید.

• نقش چهار شاهزاده 

نقش چهار شاهزاده ساسانی برای اولین‌ بار در طی کاوش‌های باستان شناسی در روی یکی از دیوارهای شهر گور کشف شد. نقش چهار شاهزاده را دو زن و یک مرد جوان به همراه نوجوانی شکل می‌دهد.
این شاید برای اولین بار است که چنین نقش‌هایی از دوره اردشیر اول و سال‌های آغازین شکل گیری سلسله ساسانی بدست می‌آید.
در این نقش و نگاره یکی از زنان که با تن پوش و صورت کامل بدست آمده در کنار نوجوانی قرار گرفته که یک بره کوچک را به بغل گرفته است.

• قلعه دختر 

کاخی در ارتفاعات فیروزآباد وجود دارد که بنای آن را به اردشیر بابکان نسبت داده‌اند. این کاخ در بلندترین بخش قلعه قرار دارد و بقایای تالاری به جا مانده از آن نشان‌دهنده ایوانی بزرگ و با سقف گنبدی شکل است که احتمالا برای اقامت اردشیر و خانواده‌ شاهی بوده ‌است. البته ناگفته نماند که قلعه دختر و باروهای اطراف آن بخشی از استحکامات شهر گور به ‌شمار می‌‌رفتند.

منبع عکس گوگل مپ، عکاس Koorosh Nozad Tehrani

بیشتر بخوانید: سوغات شیراز ؛ ۱۰ تا از بهترین‌ها و جذاب‌ترین‌ها

راستی وب سایت پینورست می‌تواند هم در حوزه سفر و گردش راهنمای شما برای تفریح در شهرهای مختلف ایران باشد و هم کمکتان کند با اجاره آپارتمان روزانه مبله در سراسر ایران دغدغه‌ای از بابت محل اقامت‌ خود نداشته باشید.

آدرس و مسیرهای دسترسی به شهر گور فیروزآباد

اگر از شیراز بخواهید به شهر باستانی گور بروید باید وارد جاده شیراز به جهرم شوید و مسیرتان را به‌ سمت فیروزآباد کنونی ادامه دهید. سپس وارد جاده شیراز به سمت کوار شوید.
در جاده کوار به فیروزآباد تا رسیدن به کمربندی فیروزآباد را باید ادامه دهید. در نهایت باید به سمت خیابان گلزار شهدا بروید تا به شهر گور برسید.

بیشتر بخوانید: شیراز کجا بریم؟ ۱۳ پیشنهاد ویژه برای شیرازگردی که قبل از سفر باید بخوانید

به‌ نظر شما کدام‌یک از جاهای دیدنی شیراز تماشایی است؟ اگر از شهر باستانی گور بازدید داشته‌اید تجربیات و نظرات خود را درباره این شهر با ما در پینورست به اشتراک بگذارید. بدون شک نظرات و تجربیات ارزشمند شما برای مخاطبان ما سازنده خواهد بود.

فراموش نکنید برای رزرو آپارتمان مبله و اجاره اقامتگاه بوم گردی در سراسر ایران مخصوصا شیراز به سایت پینورست سری بزنید. ما اقامتگاه‌های مناسب را برای شما گلچین کرده‌ایم که با خیال راحت و بدون احساس سردرگمی انتخاب کنید و با خیال راحت جاهای دیدنی شیراز و شهر باستانی گور را بگردید.

سوالات متداول

شهر گور کجاست؟
این شهر تاریخی در شهرستان فیروز آباد‌ استان فارس است. اگر بخواهید از شیراز به شهر گور بروید باید خودتان را به ۵۰ کیلومتری شرق میمند و ۶ کیلومتری شمال فیروزآباد برسانید.
قدمت شهر گور چقدر است؟طبق اسناد تاریخی و آثاری که از شهر گور پیدا شده قدمت این شهر به قرن سه میلادی برمی‌گردد.
چه کسی شهر گور را ساخت؟
اردشیر بابکان اولین شاه ساسانی بود که دستور ساخت شهر دایره‌ای را داد.
بهترین زمان بازدید از شهر گور چه فصلی است؟
بهترین زمان سفر به شهر گور در فصل بهار تا اواسط اردیبهشت و فصل پاییز است.
نزدیکترین جاذبه های گردشگری به شهر گور کدام است؟
قلعه دختر و آتشکده اردشیر بابکان از نزدیکترین جاذبه های دیدنی شهر گور هستند.

فاطمه دولتی

علاقه به حوزه گردشگری همراه با فعالیت در حوزه دیجیتال مارکتینگ بهترین تفریحات زندگی من است، اینجوری هم میتونم سفر کنم هم بنویسم هم برای بقیه تجربه‌هامو به اشتراک بزارم.