جاهای دیدنی ایذه ؛ سرزمینی که تاریخ و طبیعت را به هم پیوند زده

درست مثل شمال کشور که پر از جاذبه‌های طبیعی شناخته شده و معروف است، در جنوب هم چیزهای بسیار حیرت‌انگیزی برای تماشا و ساختن یک سفر به‌یادماندنی پیدا خواهید کرد. در بحث گردشگری و معرفی دیدنی‌های هر منطقه و شهر، غیرتکراری و درعین‌حال تماشایی بودن نکته خیلی مهمی است. امروز قصد داریم تا سفری به شهرستان کوچک اما دیدنی ایذه در استان خوزستان داشته باشیم و اطلاعاتی درباره معروف‌ترین جاهای دیدنی ایذه به شما بدهیم؛ پس با ما همراه باشید.

معرفی شهرستان ایذه

ایذه را می‌توانیم به‌عنوان سرزمینی که شبیه خصوصیات تاریخی و جاذبه‌های طبیعی آن را در هیچ کجای کشور پیدا نخواهید کرد معرفی کنیم. شهرستان ایذه به مرکزیت شهر ایذه در استان خوزستان یکی از شهرستان‌های جنوبی ایران است که به‌واسطه زیبایی‌های طبیعی بی‌نظیرش در طول تاریخ همیشه زیر ذره‌بین حکومت‌های مختلف بوده است.

ایذه با شهرستان‌های مسجدسلیمان، اندیکا و باغ‌ملک هم‌مرز است و بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده از سرشماری سال 1395 حدود 200 هزار نفر جمعیت دارد. بیشتر مردم ایذه از قوم بختیاری هستند و به زبان لری و گویش بختیاری صحبت می‌کنند.

ایذه به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و آرایش منطقه‌ای ویژه و البته حضور کوه‌های مرتفع و دشت‌های وسیع و … در طول تاریخ همیشه یکی از محبوبترین ییلاق‌های مورد توجه پادشاهان و بزرگان بوده‌ است. حکومت‌های ایلخانی، اشکانیان، ایلامیان نو، الیمائی و هخامنشیان این منطقه را به‌عنوان سکونتگاه فصلی، دائم یا شکارگاه خودشان انتخاب کرده بودند؛ به‌همین خاطر در ایذه علاوه بر جاذبه‌های طبیعی شگفت‌انگیز با دنیایی از دیدنی‌های تاریخی بی‌نظیر هم مواجه خواهید شد.

بیشتر بخوانید: یعقوب لیث فاتحی متفاوت با مقبره‌ای متفاوت در ایران

نام‌ ایذه در طول تاریخ

اسامی مختلفی در رابطه با اسم شهرستان ایذه در طول تاریخ می‌بینیم که از بین آن‌ها می‌شود به ایزج، اوجا، آیا پیر، آنشان، ایگه، اریگ، مالمیر و مال امیر اشاره کنیم. ایاپیر، اجاپیر ایاپیر یا اجاپیر که از اسامی باستانی این شهر هستند هم در کتیبه‌های اشکفت سلمان آورده شده‌اند.

ایذه در دوره حکومت ایلامیان که احتمالا اسم و آوازه آن‌ها را شنیده‌اید آیاپیر نامیده می‌شد. در دوره ساسانیان نام شهر به ایذه تغییر پیدا کرد؛ اما بعدها مسلمانان این نام را به ایذج تغییر دادند. واژه باستانی ایذه که قدمت آن به دوره ساسانیان برمی‌گردد در قرن‌های گذشته به‌کلی فراموش شده بود؛ تا این که در زمان رضاشاه دوباره از آن استفاده شد و شهر ایذه در تیرماه ۱۳۱۴ از سوی فرهنگستان ایران به نام پیشین خود یعنی همان ایذه نام‌گذاری شد.

معروفترین جاهای دیدنی ایذه

همه ما پیش از اینکه به جایی سفر کنیم دوست داریم تا اطلاعاتی هرچند مختصر درباره آن منطقه کسب کنیم و به‌قول‌معروف با دست پر راهی سفر بشویم. ایذه به‌واسطه آثار تاریخی که در گوشه و کنارش کشف شده‌اند یکی از کهن‌ترین مناطق کشور است و همواره مورد توجه باستان‌شناسان و مورخان بوده است.

14 مورد از آثار باستانی ایذه مربوط به پیش از میلاد هستند که در نوع خود بسیار حیرت‌انگیز به نظر می‌رسد. شمار جاهای دیدنی ایذه خیلی زیاد است؛ اما ما در ادامه سعی کرده‌ایم تا معروف‌ترین‌ و مهم‌‌ترین‌ها را برای شما گلچین کنیم و به معرفی آنها بپردازیم.

دشت سوسن

با وجود اینکه خوزستان از گرم‌ترین استان‌های کشور است و بیشتر ما تصور می‌کنیم جاذبه‌های طبیعی چندان چشمگیری در این استان وجود ندارد؛ اما دشت سوسن همه معادلات ما را به هم می‌زند.

عبور رودخانه بزرگ و پرجنب‌و‌جوش کارون از استان خوزستان علاوه بر حاصلخیر کردن نقاط مختلف این استان منظره‌های حیرت‌انگیزی را پیش روی چشم هر بیننده‌ای قرار می‌دهد. دشت زیبا و سرسبز سوسن که به آن بهشت خوزستان هم گفته می‌شود در 35 کیلومتری شمال غرب ایذه قرار گرفته و عبور رودخانه کارون آن را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرده است.

طبیعت بی‌نظیر دشت سوسن دل کندن از این منطقه را به سخت‌ترین کار ممکن تبدیل می‌کند. حضور حیات‌بخش رودخانه کارون، چشمه‌های مختلف گوشه و کنار دشت، تپه‌های سرسبز، آثار تاریخی معروف، گونه‌های مختلف گیاهی و روستاهای کوچک و بزرگ اطراف دشت، اینجا را تبدیل به محلی دنج و باصفا برای کمپینگ و لذت بردن از طبیعت کرده‌اند. بهترین زمان برای رفتن به دشت سوسن از ماه بهمن تا خرداد سال بعد است.

اشکفت سلمان 

یکی از حیرت‌انگیزترین جاهای دیدنی ایذه اشکفت سلمان معروف به نیایشگاه تاریشا در 3 کیلومتری جنوب غربی این شهر است که بزرگ‌ترین خط نوشته میخی دوره ایلام نو را هم در خود جای داده است. اشکفت در زبان محلی به معنی شکاف یا غار است.

در اشکفت سلمان علاوه بر یک ساختمان تاریخی که احتمالا متعلق به اتابکان باشد و چشمه معدنی زلالی که از دل کوه بیرون می‌آید، می‌توانید نظاره‌گر چهار سنگ‌نگاره سه هزار ساله مربوط به دوره ایلامی باشید که هرکدام از آنها با زبان بی‌زبانی چیزهای زیادی را به مخاطب منتقل می‌کنند.

بر اساس یافته‌های تاریخی موضوع همه این چهار سنگ‌نگاره که دو تا از آنها در غار و دو تای دیگر در بیرون غار قرار دارند نیایش هانی از پادشاهان ایلامی است. تصویر سنگ‌نگاره اول هانی را در کنار همسر، فرزند و وزیرش نشان می‌دهد که در حال نیایش هستند. سنگ‌نگاره دوم هانی را در کنار همسرش نشان می‌دهد و قدیمی‌ترین سندی است که در آن زن و مرد در کنار یکدیگر و برابر با هم نشان داده شده‌اند. سنگ‌نگاره‌های سوم و چهارم هم در داخل غار قرار دارند.

تالاب میانگران

یکی از معروف‌ترین تالاب‌های ایران تنها 5 کیلومتر تا مرکز شهر ایذه فاصله دارد. تالاب میانگران به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی ایذه در جنوب غربی کوهپایه زاگرس و شمال این شهر قرار دارد. این تالاب پراهمیت در نزدیکی روستاهای تاریخی خنگ کمالوند و خنگ یارعلیوند در منطقه نوروزی‌ها قرار دارد و در حوالی آن می توانید از دیدنی‌های تاریخی مهمی مثل اشکفت سلمان، قلعه کژدم، کول فرح، و خونگ اژدر هم بازدید کنید.

سطح آب تالاب بسته به میزان بارندگی‌ها متغیر است؛ چون تنها منبع عمده تامین آب تالاب نزولات آسمانی و آب شدن برف ارتفاعات اطراف است. بیشتر پوشش گیاهی اطراف تالاب را نی تشکیل می‌دهد. در فصل مهاجرت پرندگان به تالاب، اینجا در زیباترین حالت ممکن خود قرار دارد. می‌توانید پرندگانی مثل اردک سرسفید، حواصیل، اردک نوک‌پهن، فلامینگو، آنقوت، لک‌لک سفید و گاو چرانک را در تالاب ببینید. 

نقش برجسته خنگ کمالوند

روستای کمالوند در 15 کیلومتری شمال ایذه میزبان یکی دیگر از جاهای دیدنی ایذه و سنگ‌نگاره‌های ارزشمند و تاریخی کشور است. نقش برجسته خنگ کمالوند روی دیواره شرقی تنگه‌ای باریک که به بلندی‌های کوه رشید متصل می‌شود قرار گرفته و از سطح زمین حدود 4 متر ارتفاع دارد. این اثر تاریخی ارزشمند که متاسفانه این روزها جزئیات آن به‌زحمت قابل دیدن است در سال 1963 توسط والتر هینز کشف و در سال 1387 به فهرست آثار ملی اضافه شد.

نقش برجسته خنگ کمالوند تصویر مردی سوار بر اسب و پیکر تمام رخ کاهنی که روبه‌روی او ایستاده را نشان می‌دهد. می‌توان گفت مرد سوار بر اسب به‌خاطر لباس‌های فاخر و تیردانی که بر روی پشتش حک شده بزرگ‌زاده و از اشخاص حکومتی بوده است.

نقش برجسته خونگ اژدر

بیخود نیست که ایذه به شهر سنگ‌نگاره‌ها معروف است؛ چون هر گوشه را که نگاه کنید سنگ‌نگاره‌های مربوط به هزاران سال قبل را خواهید دید. یکی دیگر از جاهای دیدنی ایذه که در 15 کیلومتری شمال ایذه و در شرق روستای خونگ اژدر قرار دارد نقش برجسته خونگ اژدر است که به آن خونگ نوروزی هم می‌گویند. اسم سنگ‌نگاره بر اساس روستایی که در آن کشف شده انتخاب شده است و هیچ ربطی به محتوای سنگ نگاره ندارد.

واژه خنگ در گویش بختیاری به معنی ناخن است. قدیمی‌ها باور داشتند که خطوط چین‌دار پایین لباس افراد داخل این نقش برجسته جای ناخن اژدها هستند و به‌همین خاطر به خونگ اژدر معروف شده است. نقش برجسته خونگ در سال 1961 میلادی توسط لویی واندنبرگ کشف شد و از خصوصیات جالب آن می‌توانیم به جایگزین شدن چهره‌های تمام‌رخ به جای چهره‌های نیم رخ اشاره کنیم.

بیشتر بخوانید: بازدید از قلعه شوش برای عاشقان داستان شوالیه‌ها

سنگ‌نگاره خونگ اژدر دارای دو نقش برجسته است که یکی از آنها متعلق به دوره ایلامیان و دیگری مربوط به زمان اشکانیان است. نقش برجسته ایلامی متاسفانه تا حد زیادی محو شده؛ اما سنگ‌نگاره دیگر که به وضوح قابل دیدن است آئین تنفیذ قدرت شاه الیمایی از سوی مهرداد اشکانی را به ما نشان می‌دهد.

نقش برجسته شاهسوار

یکی از معروف‌ترین و تاریخی‌ترین جاهای دیدنی ایذه که فاصله چندان زیادی از شهر ندارد نقش برجسته شاهسوار است. این سنگ‌نگاره چندهزارساله که به گفته مورخان مربوط به دوره حکومت ایلامیان است در 8 کیلومتری جاده شرقی ایذه و در دامنه شرقی کوهباد قرار دارد. مثل اکثر نقش‌های برجسته ایذه که بیشتر آنها مربوط به دوره ایلامیان هستند در نقش برجسته شاهسوار هم نمایی از مراسم بار عام یکی از خدایان یا شاهان ایلامی را می‌توانید ببینید. 

نقش برجسته شاهسوار تصویر شخصی را نشان می‌دهد که نشسته است و 5 نفر به دیدار او آمده‌اند. پشت سر شخصی که نشسته هم یک فرد دیگر قرار دارد. این اثر تاریخی چند هزار ساله در بهمن سال ۱۳۷۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسید.

منطقه باستانی کول فرح

کول فرح را می‌توانیم به یک موزه تشبیه کنیم که در گذشته نیایشگاه باستانی نارسینا از خدایان ایلامی بوده است. کول فرح، کول ‌فره یا کول فر نام محلی است که برای این منطقه باستانی انتخاب شده است. کول به معنی دره و فرح هم به معنی خوشحالی است. منطقه تاریخی کول فرح در 7 کیلومتری ایذه از 6 سنگ‌نگاره با قدمتی بیش از 3 هزار سال تشکیل شده که هرکدام تصاویر بسیار جذابی را به نمایش می‌گذارند.

اگر در مجموع بخواهیم درباره همه این سنگ‌نگاره‌ها صحبت کنیم خصوصیت مشترک همه این سنگ‌نگاره‌ها به تصویر کشیدن مراسمات مذهبی است که به ما نشان می‌دهد کول فرح در گذشته محلی برای نیایش بوده است. در مجموع 400 انسان و 39 حیوان در این 6 سنگ‌نگاره به نمایش در آمده‌اند و سنت‌هایی مثل قربانی کردن و لوازم و ابزارآلات موسیقی هم با ظرافت مثال زدنی به تصویر کشیده شده‌اند.

منطقه باستانی کول فرح به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی ایذه علاوه بر سنگ‌نگاره‌های چندهزارساله که اشاره کردیم به‌عنوان یکی از خوش آب‌وهواترین نقاط ایذه هم شناخته می‌شود. حضور بقایای ساختمان‌های قدیمی و گورهای چند هزار ساله کاملا مشخص می‌کند که این منطقه از همان زمان‌های خیلی دور مرکز توجه بوده است.

تالاب بندون

تالاب بندون از جاهای دیدنی ایذه و  یک جاذبه رویایی و شگفت‌انگیز است که اگر دیر بجنبیم به زودی هیچ اثری از آن باقی نخواهد ماند. این تالاب که این روزها اصلا اوضاع خوبی ندارد در 9 کیلومتری جنوب غربی ایذه قرار دارد و تا آرامستان تاریخی شهسوار تنها 5 کیلومتر فاصله دارد. 

این تالاب بسیار حیاتی و مهم که برای کمک به احیای آن قطعا باید بخشی از فهرست امروزمان را به آن اختصاص بدهیم در یک برهه زمانی پیش از سال 1398 هم دچار خشکسالی شده بود؛ اما بارندگی و سیل‌های بهار 1398 جدا از همه خرابی‌هایی که به جا گذاشتند جان دوباره‌ای به این تالاب بخشیدند. تالاب بندون ایذه زیستگاه مهم پرندگان مهاجر و جانوران این منطقه است.

دهکده زراس

دهکده زراس در 40 کیلومتری ایذه تنها یک چشمه از طبیعت بی‌نظیر خوزستان است تا به ما ثابت کند که این استان فقط سرزمین گرما و هوای شرجی و نخل‌های سر‌به‌فلک کشیده نیست. زراس با 206 هکتار مساحت در 35 کیلومتری جنوب سد کارون 3  قرار گرفته و از زیباترین جاهای دیدنی ایذه محسوب می‌شود. 

در این منطقه بکر و دیدنی که واقعا دل کندن از آن کار دشواری است می‌توانید صبح‌ها با صدای وزش نسیم ملایمی که بوی چمن و سبزه‌های معطر اطراف را با خود به همراه آورده از خواب بیدار شوید و با پای برهنه روی چمن‌های دشت قدم بزنید و  به دنبال چشمه‌های پنهان شده در گوشه و کنار دهکده باشید.

بیشتر بخوانید: دریاچه شهیون ، کشف قطعه ای از بهشت در طبیعت سبز دزفول

بهترین زمان برای رفتن به زراس بهار و اوایل تابستان است. برای رفتن به این دهکده گردشگری حتما برنامه‌ریزی مفصلی داشته باشید؛ چون دل کندن از قایق‌سواری، دوچرخه‌سواری، اسب‌سواری و تفریح در اسکله تفریحی این دهکده واقعا کار سختی است. برای اسکان هم می‌توانید از ویلاها و سوئیت‌های درجه یک اینجا استفاده کنید یا چادر سفرتان را در دل طبیعت برپا کنید.

قلعه کژدمک

در 10 کیلومتری شمال ایذه در روستایی که توسط کوه‌ها محاصره شده و از شرق به روستای پرچستان، از غرب به روستای خنگ اژدر و از جنوب به تالاب فارم منتهی می‌شود می‌توانید نظاره‌گر یکی از متفاوت‌ترین جاهای دیدنی ایذه باشید. قلعه کژدمک بنایی است که با استفاده از لاشه سنگ و خشت و ساروج ساخته شده و به دلیل داشتن طاق‌های هلالی شبیه دم کژدم به این اسم معروف شده است.

این بود لیست پینورست از جاهای دیدنی ایذه. شما تا به‌حال به ایذه سفر کرده‌اید؟ کدام یک از این جاذبه‌های دیدنی را از نزدیک دیده‌اید؟ کدام یک به‌نظر شما شگفت‌انگیز‌تر از بقیه بود؟ حتما تجربه سفرتان را برای ما بنویسید.

اگر تصمیم دارید که به خوزستان و ایذه سفر کنید می‌توانید برای اجاره اقامتگاه به سایت پینورست سر بزنید. انواع مختلف اقامتگاه از کلبه جنگلی و خانه روستایی تا ویلای لوکس ساحلی با کیفیت خوب و قیمت مناسب در این سایت برای شما گلچین شده است.

محمدرضا قاسم شیرازی

دانشجوی ژنتیک دانشگاه اصفهان - عاشق روانشناسی و نویسندگی
من خستگی ناپذیرم؛ خستگی ناپذیر از سفر کردن، دیدن چیزهای جدید و نوشتن