موزه مشکین فام شیراز ؛ سفر به کوچه ­پس ­کوچه‌­های قدیمی شهر

حافظ شیرازی آنجا که می‌گوید: ” خوشا شیراز و وضع بی‌مثالش؛ خداوندا نگه‌دار از زوالش” احتمالا ارادت خاصی نسبت به این شهر زیبا داشته است. معمولا چیزهایی هستند که ما در برخورد با شهرهای بزرگ از یاد می‌بریم، مثلا قدم زدن در بافت و محله‌های قدیمی شهر و سفر کردن به گذشته‌های یک شهر. موزه مشکین فام شیراز با قرارگیری دریکی از محله‌های قدیمی شهر شیراز، یکی از جذابیت‌های این شهر است که می‌توانید در سفرتان به شیراز از آن دیدن کنید.

موزه مشکین فام شیراز دقیقا کجاست؟

خانه فروغ الملک شیراز که از آن به‌عنوان موزه هنر مشکین فام شیراز نیز یاد می‌شود در بافت قدیمی شهر شیراز قرار گرفته است.

برای پیدا کردن آدرس دقیق این موزه باید به یکی از محله‌های قدیمی شهر به اسم محله سنگ سیاه بروید. محله سنگ سیاه علاوه بر موزه مشکین فام شیراز ، میزبان تعداد زیادی خانه تاریخی دیگر نیز هست که قدمت اکثر آن‌ها به دوران قاجار برمی‌گردد و خیلی از این خانه‌ها به حال خود رها شده‌اند. البته از حق نگذریم بعضی از این خانه‌ها بازسازی شده‌اند و در کنار معماری سنتی و خاصشان تبدیل به اقامتگاه و سفره‌خانه شده‌اند.

این بستگی به انتخاب شما دارد که چه راهی را برای رفتن به موزه مشکین فام شیراز انتخاب ‌کنید، اما به نظر ما حتما قدم زدن در محله سنگ سیاه و گذر تاریخی سنگ سیاه را تجربه کنید.

برای رفتن به گذر سنگ سیاه که درواقع همان کوچه‌پس‌کوچه‌های قدیمی و باریک است می‌توانید از میدان شهدای شیراز به خیابان پیروزی رفته و در چهارراه نمازی مستقیما وارد بلوار دستغیب شوید. بعد از وارد شدن به بلوار دستغیب، در اولین خیابان سمت راست به تابلوی گذر سنگ سیاه بر می‌خورید.

موزه مشکین فام شیراز مثل بقیه موزه‌ها ساعت بازدید خاصی دارد و بهتر است قبل از زدن به دل خیابان‌ها و عازم این موزه شدن اطلاع دقیق داشته باشید تا با درهای بسته موزه مواجه نشوید.

روی نقشه ببینید!

برای بازدید از موزه می‌توانید از ساعت ۸ تا ۱۹:۳۰ (دوشنبه‌ها تا ساعت ۱۸) مراجعه کنید. معمولا ساعت‌های تعطیلی موزه متغیر است ولی در نیمه اول سال از ساعت ۱۲ تا ۱۶ و در نیمه دوم سال از ساعت ۱۲ تا ۱۵ موزه تعطیل خواهد بود. هزینه بازدید از موزه هم پنج هزار تومان است.

برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با بخش مدیریت موزه به شماره  ۰۷۱۳۲۲۲۶۳۰۸تماس بگیرید.

بیشتر بخوانید: مسجد نصیرالملک – رقص نور خورشید در مسجد صورتی شیراز

تاریخچه موزه مشکین فام شیراز ؛ فروغ الملک کیست و چرا این خانه مهم است؟

شاید برای شما هم این سوال پیش بیاید که فروغ الملک چه کسی بوده است؟ فروغ الملک که الان خانه‌اش در شیراز تبدیل به یک موزه سنتی جذاب و دیدنی شده است، درواقع همسر ابراهیم‌خان قوام بوده است. ابراهیم‌خان قوام هم فرزند حبیب‌الله خان قوام الملک چهارم، از پولدارها و ثروتمندان شیراز در دوره قاجار بوده.

سن و سال خانه فروغ الملک به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی برمی‌گردد. این بنا در سال ۱۳۱۰ توسط فروغ الملک قوامی و با استفاده از هنر دستان ماهرترین هنرمندان شیراز در مساحتی بیش‌تر از هزار مترمربع ساخته شد.

این خانه که در نزدیکی بقعه بی­بی دختران ساخته شد، اول کاربرد مسکونی داشته اما بعدها و از حدود سال ۱۳۲۷ تغییر کاربری داد و به‌عنوان دبستان فروغ الملک مورد استفاده آموزش‌وپرورش شیراز قرار گرفت.

این خانه هرچند که تا مدت‌ها یکی از زیباترین خانه‌های محله سنگ سیاه بود اما در فاصله بین سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۸۰ به حال خود رها شد و کار تا جایی پیش رفت که این خانه نزدیک بود به مخروبه تبدیل شود.

نهایتا در سال ۱۳۷۷ به همت سازمان میراث فرهنگی، خانه فروغ الملک به‌عنوان یک اثر ارزشمند در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسید و از سال ۱۳۷۹کار مرمت و بازسازی‌اش شروع شد.

بعد از یک فرایند سخت و پیچیده که در طی آن، بیشتر بخش‌های این خانه تاریخی دستخوش تغییر شدند، در نهایت این بنا در سال ۱۳۸۱ به‌طور کامل بازسازی شد.

خانه فروغ الملک بعد از بازسازی در اختیار حسن مشکین فام قرار گرفت و این بار کاربری آن به موزه تغییر یافت و تبدیل به موزه مشکین فام شیراز که امروزه می‌شناسیم شد.

آقای حسن مشکین فام درواقع کسی است که تاسیس این موزه را به عهده گرفت و علاوه بر آثاری که خود و خانواده‌اش در طی سالیان سال خلق کرده بودند، آثار سایر هنرمندان معاصر شیراز را هم جمع‌آوری کرد و در این موزه زیبا و دیدنی به نمایش گذاشت.

بیشتر بخوانید: سفرنامه شیراز در روز سیزدهم فروردین؛ شهری که من ساختمش

معماری خانه و چیزهایی که برای دیدن در این موزه وجود دارند؟

جزئیات خانه فروغ الملک شیراز که امروزه آن را با نام موزه مشکین فام شیراز می­شناسیم آن‌قدر زیاد هستند که نمی‌دانیم از کجا باید شروع کرد!

وقتی وارد خانه می‌شوید  تابلوی سردر خانه که اسم دبستان فروغ الملک هنوز روی آن است جلب توجه می‌کند.

درمجموع، خانه فروغ الملک شیراز از الگوی معماری سنتی نواحی گرم و خشک پیروی می‌کند و از دو حیاط اندرونی و بیرونی ساخته شده است. در ابتدای ورود به خانه ناخودآگاه متوجه می‌شوید که فضای خانه نسبتا نقلی و کوچک است و وقتی وارد اتاق‌ها و بخش‌های مختلف می‌شوید متوجه خواهید شد که ارتفاع سقف نسبتا پایین است.

این خانه هم مثل خیلی از خانه‌های سنتی هم سن و سال خود از ملات گچ، آجر، خاک، کاه‌گل و تیرهای سقف چوبی ساخته شده. از مهم‌ترین بخش‌های خانه فروغ الملک شیراز می‌توانیم به آشپزخانه، اسطبل، زیرزمین، عمارت شاه‌نشین، حوض‌خانه، حمام و دو منزل مسکونی اشاره کنیم.

از کاشی‌کاری‌ها، آجرهای تزئین شده، پنجره‌های مشبک، مبلمان قدیمی و نقاشی‌های روی سقف و دیوار خانه که بگذریم، اشیا موجود در موزه به دودسته تقسیم می‌شوند. دسته اول شامل آثار خانواده مشکین فام و دسته دوم شامل آثار سایر هنرمندان معاصر استان فارس که بر اساس نوع هنر یا فنی که برای ایجاد اثر بکار گرفته شده و در بخش‌های مختلف موزه قرارگرفته‌اند.

از بخش‌های مختلف موزه هنر مشکین فام شیراز می‌توانیم به بخش خوشنویسی، نقاشی، عکاسی، هنرهای تجسمی و نقش برجسته اشاره کنیم. فراموش نکنید، آن‌قدر غرق دیدن آثار نشوید که دیدن معماری بی‌نظیر خانه و صمیمیت آن از یادتان برود!

 اگر در سفرتان به شیراز دلتان واست در خانه‌های گرم و صمیمی شیرای اقامت داشته باشید می‌توانید پیش از سفرتان از سایت پینورست انواع اقامتگاهی که در شیراز بری شما گلچین کرده‌ایم را ببینید و از بین آن‌ها یک سوئیت، آپارتمان مبله یا حتی بومگردی مورد علاقه‌تان را رزرو کنید.

دیدنی‌های اطراف موزه مشکین فام شیراز

شاه‌چراغ

شاه‌چراغ نگین شهر شیراز است و محال است مسافر شیراز باشید و اسمش به گوشتان نخورده باشد. بزرگ‌ترین زیارتگاه مذهبی شیراز و یکی از مهم‌ترین مکان‌های مذهبی ایران در جنب میدان احمدی شیراز قرار گرفته است.

بیشتر بخوانید:‌ درباره موزه شاهچراغ شیراز ، اینجا ۱۲۰۰۰ شیِء قدیمی نگه می‌دارند

خانه تاریخی منطقی نژاد

شاید کمتر کسی اسم این خانه تاریخی را شنیده باشد، اما دیدن یک خانه سنتی زیبا، آن‌هم در نزدیکی خانه فروغ الملک که از صفر تا صد زیبایی‌های یک خانه قدیمی مربوط به دوره قاجار را در خود جای داده است اصلا خالی از لطف نیست.خانه تاریخی منطقی نژاد امروز اسما تبدیل به موزه هنرهای اسلامی شده است.

مسجد مشیر الملک

مسجد مشیر در خیابان قاآنی شمالی و در محله بازار ارامنه قرار گرفته است. این مسجد تاریخی و زیبا یادگار عصر قاجار است و توسط میرزا ابوالحسن خان مشیر الملک ساخته شده است. کهن‌ترین ساعت شهر شیراز در همین مسجد نصب شده است که البته امروزه عقربه‌های آن از حرکت ایستاده‌اند.

آرامگاه سیبویه

دانشمندان زیادی در شیراز بوده اند. آرامگاه سیبویه درواقع محل دفن یکی از دانشمندان ایرانی اهل شیراز به اسم ابو بشر عمرو بن عثمان بن قنبر سیبویه معروف به سیبویه شیرازی است.

بیشتر بخوانید: عمارت شاپوری ؛ باغ و خانه تاجر هنردوست شیرازی

شما چه جاهای دیدنی در شیراز می‌شناسید؟ آیا در سفرتان به شیراز موزه خانم فروغ الملک را دیده‌اید؟ اشیا این موزه برایتان جالب توجه بوده؟ مسیر دسترسی‌تان به آن چطور بوده؟ از تجربه شیرازگردی خود در بخش نظرات برای ما بنویسید.

محمدرضا قاسم شیرازی

دانشجوی ژنتیک دانشگاه اصفهان - عاشق روانشناسی و نویسندگی
من خستگی ناپذیرم؛ خستگی ناپذیر از سفر کردن، دیدن چیزهای جدید و نوشتن