در ایران ما بازارها نبض اقتصاد یک شهر و استان را در دست دارند. بعضی از این بازارها مثل بازار کرمان نه فقط به‌عنوان یک محل مناسب برای فعالیت‌های اقتصادی بلکه به‌عنوان مکان‌هایی تاریخی که از زمان‌های خیلی قدیم در آن‌ها دادوستد صورت میگرفته است شناخته می‌شوند. استان کرمان به‌عنوان یکی از پنج شهر تاریخی کشور یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین بازارهای ایران را در دل خود جای داده است.
بازار کرمان به‌عنوان طولانی‌ترین راسته بازار کشور از حدود 600 سال پیش تا امروز نقش بسیار کلیدی در اقتصاد این استان و حتی کل کشور بازی می‌کند. اگر دوست دارید بیشتر در مورد بازار کرمان بدانید و در سفرتان به استان و شهر کرمان با خیال راحت از این بازار تاریخی و تماشایی دیدن کنید پس با ما همراه باشید.
معرفی بازار کرمان، بازار یا اثر ملی؟
می دانستید بازار کرمان هم به عنوان اثر ملی ثبت شده؟
فرقی نمی‌کند ساکن کدام شهر یا استان باشید؛ اگر بازارهای سنتی مثل بازار کرمان در جایی که زندگی می‌کنید وجود داشته باشند قطعا گزینه اول خیلی از اهالی شهر برای خرید خواهند بود. بازار کرمان به‌عنوان بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین راسته بازار کشور از میدان توحید یا همان ارگ آغاز می‌شود و در راستای غرب به شرق تا میدان مشتاقیه یا میدان شهدا ادامه دارد.
بازار کرمان سرتاسر پر از مغازه‌های مختلف و البته دست‌فروش‌هایی است که هرکدام آماده عرضه محصولات مختلف به خریداران هستند.
این بازار در دوره مظفری و تیموری ساخته شد و هم‌زمان با گسترش شهر کرمان و روی کار آمدن فرمانروایان و حاکمان مختلف به‌تدریج بزرگ و بزرگ‌تر شد و بخش‌های جدیدتری به آن اضافه شدند؛ به طوری که این روزها بازار کرمان و دیدنی‌های حوالی آن 60 درصد از بناهای تاریخی شهر کرمان را تشکیل می‌دهند.
پس اینجا نه فقط یک مجموعه اقتصادی فعال و پویا بلکه کلکسیون کاملی از دیدنی‌های تاریخی و معروف است که در سفر به استان کرمان حتما باید چند ساعت از وقتتان را به دیدن آن‌ها اختصاص دهید.
بازار کرمان شاید در زمان تاسیس یعنی حدود 600 سال قبل در حاشیه شهر قرار داشت؛ اما این روزها توسط بافت امروزی شهر کرمان محاصره شده و تبدیل به یکی از پر رفت‌وآمد ترین جاهای کلان‌شهر کرمان شده است.
بازار بزرگ کرمان با 1200 متر فضای مسقف البته بجز بازار مظفری، از میدان ارگ آغاز شده و در امتداد غرب به شرق تا نزدیکی میدان مشتاقیه یا شهدا ادامه دارد.
برای دسترسی به بازار کرمان می‌توانید از کوچه پس کوچه‌های خیابان‌های امام و شریعتی استفاده کنید. در بعضی از کوچه‌ها پارکینگ خودرو هم وجود دارد که کار را برای شما راحت‌تر خواهد کرد. اما اصلی‌ترین مسیرهای رفت‌وآمد مراجعه‌کنندگان به بازار میدان ارگ و میدان مشتاق هستند.
اگر از سمت شرق یعنی میدان مشتاق قصد ورود با بازار را دارید باید از خیابان شریعتی، خیابان شهید محمود اخلاقی، خیابان شهدا یا بلوار شهید دکتر باهنر وارد میدان مشتاقیه بشوید و از آنجا به خیابان یک‌طرفه میرزا رضا کرمانی بروید. راسته اول بازار کرمان از این قسمت آغاز می‌شود.
اگر از سمت میدان ارگ قصد ورود به بازار را دارید باید از خیابان‌های عدالت، طالقانی یا شهید محمود تجلی برای دسترسی به میدان ارگ استفاده کنید. اگر در میدان جای پارک پیدا کردید که چه بهتر، در غیر این صورت می‌توانید از خیابان‌های اطراف و پارکینگ‌های آن‌ها استفاده کنید.
درست در ابتدای ورودی بازار کرمان از سمت شرق و غرب تاکسی‌های شهری در دسترس هستند که می‌توانید از آن‌ها برای نجات خودتان از ترافیک و گیر نیاوردن جای پارک استفاده کنید! البته ایستگاه‌های اتوبوس میدان شهدا هم می‌توانند گزینه‌های خوبی برای استفاده از حمل‌ونقل عمومی باشند.
داستان و معماری بازار ؛ هر تکه بازار یک شکل معماری دارد!
بازار بزرگ کرمان مسیر پر پیچ‌وخم جاده تاریخ را طی کرده است تا امروز تبدیل به یکی از با ارزش‌ترین آثار تاریخی استان کرمان بشود. این بازار در زمان‌های قدیم محل اصلی برای خریدوفروش، صادرات و واردات استان کرمان بوده و از آنجا که کرمان در مسیر جاده ابریشم قرار داشت این بازار حکم یک شاه‌کلید را در روابط اقتصادی و تجاری بین ایران و کشورهایی مثل هند و چین داشت.
یکی از ویژگی‌های جالب این بازار معماری بخش‌های مختلف آن است. هر بخش از بازار کرمان در دوره یک حاکم یا فرمانروای خاص ساخته شده است و به همین خاطر تنوعی از جزئیات معماری را در گوشه و کنار بازار خواهید دید.
مثل هر بازار قدیمی و تاریخی دیگری در بازار کرمان هم می‌توانید مجموعه‌ای از جاهای دیدنی مثل مسجدهای تاریخی، حمام، کاروانسرا، مدرسه و … را از نزدیک تماشا کنید.
به‌نوعی با بازدید از این بازار می‌توانید با یک تیر دو نشان بزنید و علاوه بر لذت یک خرید فراموش‌نشدنی لحظه‌به‌لحظه به جاهای مختلف تاریخی اطراف بازار نگاه کنید و مات و مبهوت معماری خاص آن‌ها شوید.
اگر در حوضه معماری دستی بر آتش داشته باشید می‌شود از شکل خاص معماری حمام و مساجد بازار به این نکته پی برد که هرکدام از آن‌ها در زمان‌های مختلفی ساخته شده‌اند.
اینجا از راسته‌ها و بخش‌های مختلف اصلی و فرعی تشکیل شده است که در ادامه در مورد همه آن‌ها صحبت خواهیم کرد؛ اما بد نیست کمی هم راجع به اصطلاحاتی که در ادامه از آن‌ها استفاده می‌کنیم صحبت کنیم.
چهارسو یا چهارسوق محل تقاطع دو راسته با یکدیگر است و راسته درواقع همان مسیرهای طولانی داخل بازار هستند که دو طرف آن‌ها پر از مغازه‌ها است.
راسته‌های اصلی بازار کرمان
راسته شمالی بازار کرمان
راسته شمالی بعد از راسته جنوبی اصلی‌ترین راسته بازار بزرگ کرمان است. این راسته از چهارسوق گنجعلی خان آغاز می‌شود و به‌طرف شمال یعنی به سمت خیابان شریعتی و ابو حامد ادامه دارد.
راسته جنوبی؛ قدیمی‌ترین راسته بازار
قدیمی‌ترین راسته بازار راسته جنوبی است. این راسته از دروازه جنوبی شهر کرمان یعنی دروازه ریگ‌آباد در حوالی خیابان احمدی آغاز می‌شود و تا چهارسوق ادامه دارد.
گفته می‌شود که در زمان‌های قدیم کاروان‌هایی که از سمت جنوب وارد شهر کرمان می‌شدند و آن‌ها که از سمت خراسان به سمت کرمان می‌آمدند همگی از این بازار و دروازه آن رد می‌شدند.
راسته شرقی و غربی
این راسته درواقع همان راسته بازار است که از میدان ارگ آغاز می‌شود و تا میدان مشتاقیه و خیابان میرزا رضای کرمانی ادامه دارد.
راسته غربی از میدان ارگ آغاز می‌شود و تا چهارسوق گنجعلی خان ادامه دارد. راسته شرقی هم از خیابان میرزا رضای کرمانی آغاز می‌شود و به چهارسوق منتهی می‌شود. این بخش از بازار حدودا 3 کیلومتر طول دارد و این روزها پررونق‌ترین بخش بازار کرمان محسوب می‌شود.
در همان ابتدای ورود به بازار از سمت غرب یعنی میدان ارگ به بازار نقارخانه خواهید رسید. در ابتدای ورود به یک سردر بزرگ کاشی‌کاری شده و سقفی مرتفع می‌رسید که معماری آن مربوط به دوره قاجار است. در بالای این سردر چند اتاق قرار دارد که در گذشته هنگام غروب آفتاب برای اعلام اینکه بازار تعطیل است در آن‌ها نقاره می‌زدند.
بازار و چهارسوی گنجعلی خان ؛ دیدنی‌ترین قسمت بازار
تصور کنید در راسته‌های مختلف بازار کرمان به دنبال دیدنی‌ترین نقطه بازار هستید. بدون شک جوابی که از اکثر کسبه و مراجعه‌کنندگان خواهید شنید بازار گنجعلی خان و مجموعه گنجعلی خان خواهد بود.
این مجموعه زیبا و شاهکار معماری در فاصله بین سال‌های 1005 تا 1029 هجری قمری در زمان حکومت شاه‌عباس صفوی با دستور مستقیم او در جایی که بازار قدیم شهر کرمان قرار داشت ساخته شده .
طراح این مجموعه زیبا معمار یزدی معروف آن دوران یعنی سلطان محمد بوده است. بازار گنجعلی خان در حدفاصل بین چهارسو یا چهارسوق گنجعلی خان و بازار اختیاری قرار گرفته است.
در سمت راست بازار تعدادی مغازه از جمله پارچه‌فروشی، کفش‌فروشی و عطاری قرار دارند و در سمت چپ آن طاق‌نماهای زیبایی طراحی شده‌اند که منظره میدان گنجعلی خان را از کنار آن‌ها می‌توان دید.
چهارسوق گنجعلی خان محل تقاطع راسته‌های شمالی، جنوبی، شرقی و غربی بازار است. اینجا درگذشته شلوغ‌ترین نقطه شهر کرمان بود؛ چون همان‌طور که گفتیم تعداد زیادی از کاروان‌ها از این مسیر عبور می‌کردند.
بااینکه حدود 400 سال از زمان ساخت این چهارسوق گذشته اما اگر هنوز هم در این نقطه نگاهی به بالای سرتان بیندازید گچ بری‌ها و نقاشی‌های رنگ و روغن زیبا را خواهید دید.
بازار اختیاری
سومین قسمت بازار از سمت ورودی غربی بازار اختیاری یا همان بازار شاهی است. این بازار در حدفاصل بین بازار گنجعلی خان و بازار وکیل قرار گرفته است. اینجا قدیمی‌ترین بخش بازار است و انواع مغازه‌های لباس‌فروشی، کفش‌فروشی، ساعت‌فروشی و … در این تکه قرار گرفته‌اند.
بازار و مجموعه وکیل
مجموعه وکیل شامل بازار وکیل، کاروانسرا، مسجد و حمام است. بعد از بازار اختیاری با حرکت به سمت شرق به بازار وکیل خواهید رسید. مجموعه وکیل و بازار آن به دستور محمد اسماعیل‌خان وکیل الملک و پسرش ساخته شده‌اند.
بازار مظفری
در ادامه مسیر بازار کرمان به بازار مظفریه خواهید رسید که از انتهای بازار وکیل آغاز می‌شود و تا خیابان میرزا رضای کرمانی در نزدیکی میدان مشتاقیه ادامه دارد.
این بازار در سال 750 هجری قمری به دستور امیر مبارز الدین محمد مظفر یعنی درست همان کسی که دستور ساخت مسجد جامع کرمان را صادر کرد بنا شده است. از مهم‌ترین بخش‌های این قسمت می‌توانیم به قدمگاه، مسجد جامع و تکیه عزا خانه اشاره کنیم.
بازار ارگ
بازار ارگ از میدان ارگ در غربی‌ترین نقطه بازار شروع می‌شود و درنهایت به بازار نقاره‌خانه ختم می‌شود. بازار ارگ به شکل مستطیل است و دورتادور آن پر از مغازه‌ها و پاساژهایی است که لوازم صوتی و تصویری، موبایل و لوازم جانبی موبایل، لباس و کیف و کفش عرضه می‌کنند.
راسته مسگرها
راسته مسگرها در ضلع شمالی میدان گنجعلی خان قرار دارد. اینجا پر از مغازه‌های تولید و عرضه‌کننده ظروف مسی تزئینی یا مصرفی است.
بازار عزیز
بازار عزیز در راسته شمالی بازار کرمان قرار گرفته است و به خیابان شریعتی و شهید چمران راه دارد. این بازار درواقع شمالی‌ترین بازار در راسته شمالی – جنوبی بازار کرمان است و انتهای آن به خیابان ابو حامد و حوالی گنبد سبز می‌رسد.
بازار سردار
بازار سردار درواقع همان کوچه سردار است که ورودی آن از کوچه شماره 20 خیابان شریعتی است. این بازار از چند بازارچه تشکیل شده و نهایتا در جنوب به بازار اختیاری ختم می‌شود.
بازار قلعه محمود
بازار قلعه محمود جنوبی‌ترین قسمت در راسته شمالی – جنوبی بازار کرمان است. این بازار در حوالی خیابان‌های پیروزی و امام قرار گرفته و به اولین بخش از آن دروازه ریگ‌آباد یا همان دروازه جنوبی کرمان گفته می‌شود. این بازار درگذشته بیشتر پاتوق آهنگرها بود.
بازار میدان قلعه
بازار میدان قلعه در محله‌ای به همین اسم قرار دارد. این بازار از خیابان امام و روبه روی بازار قلعه محمود آغاز می‌شود و انتهای آن به چهارسوق گنجعلی خان می‌رسد.
در یک‌کلام باید اعتراف کنیم که اینجا از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را پیدا خواهید کرد!
در شهر کرمان جایی بهتر از بازار کرمان برای خرید پوشاک، سوغات کرمان، صنایع‌دستی، ظروف مسی، کیف و کفش و میوه و سبزیجات پیدا نخواهید کرد. از همان ابتدای قدم گذاشتن به بازار جنب‌وجوش کاسب‌ها و مغازه‌داران شمارا سرحال می‌کند و هرچه که جلوتر می‌روید چیزهای جدیدتر و جالب‌تری خواهید دید.
در چهارسوق گنجعلی خان بوی زیره و سبزیجات معطر عطاری‌ها هوش از سرتان خواهد برد. اگر دنبال سوغاتی‌های خاص و کم‌نظیر کرمان مانند زیره، پسته، گردو، قاووت و گیاهان دارویی هستید عطاری‌های بازار کرمان را از دست ندهید.
اگر به ظروف مسی علاقه دارید حتما به راسته مسگرها سر بزنید. این راسته پاتوق حرفه‌ای‌ترین استادان مسگری استان است و می‌توانید علاوه بر خرید ظروف مسی به‌عنوان سوغات نحوه کار آن‌ها و ساخت ظروف مسی را از نزدیک ببینید.
اگر به دنبال کیف و کفش و لباس هستید در کرمان جایی بهتر از بازار پیدا نخواهید کرد. اینجا قیمت‌ها نسبتا مناسب‌ترند و معمولا فروشنده‌ها برای حفظ مشتری هم که شده شمارا راضی نگه خواهند داشت. فراموش نکنید که موقع خرید حتما چانه بزنید و از فروشنده تخفیف بگیرید!
دیدنی‌های داخل و اطراف بازار کرمان
واقعا حیف است اگر به بازار کرمان سر بزنید و دیدنی‌های آن را از نزدیک نبینید. بیش از 60 درصد آثار تاریخی شهر کرمان همگی در اطراف بازار دور هم جمع شده‌اند.
از جمله جاهای دیدنی‌اش که قطعا یک‌بار ارزش دیدن دارند می‌توانیم به مسجد گنجعلی خان، حمام گنجعلی خان، میدان تاریخی گنجعلی خان، ضرابخانه گنجعلی خان، مسجد جامع کرمان، حمام وکیل، مجموعه ابراهیم‌خان، کاروانسرای وکیل، آب‌انبار گنجعلی خان، کاروانسرای هنود، کاروانسرای گلشن و مسجد چهل‌ستون اشاره کنیم.
توی سفر دنبال چی هستی؟ 
کشف شهر 
قلقهای سفر 
تجربههای بقیه 
