-
توی سفر دنبال چی هستی؟ -
کشف شهر -
قلقهای سفر -
تجربههای بقیه
مسجد جامع کاشان ؛ یکی از قدیمی‌ترین بناهای شهر
شهر تاریخی کاشان به چند چیز شهرت دارد. مراسم گلاب‌گیری ماه اردیبهشت، خانه‌های تاریخی، باغ‌های زیبا و مسجد‌ها یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌های گردشگری کاشان هستند. مسجد جامع کاشان نه‌تنها یکی از قدیمی‌ترین مسجد‌های شهر، بلکه یکی از قدیمی‌ترین بناهای موجود در کاشان است.
مسجاد شهر کاشان نشان‌دهنده توجه و علاقه کاشانی‌ها به هنر و دین اسلام است. هر مسجد به‌طور جدا یک شاهکار معماری اسلامی محسوب می‌شود. حتی با وجود گذشت این همه سال از ساخت مسجد جامع می‌توان زیبایی و شکوه آن را متوجه شد. پس ما با همراه باشید تا همه چیز را درباره این مسجد به شما بگوییم.
زمان ساخت مسجد جامع کاشان به چه دوره‌ای برمی‌گردد؟
سال ساخت مسجد جامع کاشان که به مسجد جمعه هم مشهور است به دوران پیش از اسلام در ایران برمی‌گردد. تا همین چند سال پیش کارشناسان تخمین زده بودند که این بنای تاریخی در دوران سلطنت سلجوقیان ساخته شده. اما بررسی‌های جدید‌تری که روی گچ‌بری‌های موجود در بنا صورت گرفته نشان می‌دهد که به احتمال زیاد قدمت این بنا بیشتر از این حرف‌ها و مربوط به دوران سلسه آل‌بویه است.
این مسجد تاریخی که از نوع چهار طاقی است در اصل آتشکده زرتشتیان بوده. آتشکده پس از روی آوردن مردم ایران به دین اسلام تغییر کاربری داده و به مسجد تبدیل شده است. جالب است بدانید که بیشتر مساجد چهار طاقی روی آتشکده‌ها بنا شده‌اند. مسجد یزد و مسجد اردستان هم که در گروه مسجد‌های چهار طاقی قرار می‌گیرند بر روی آتشکده بنا شنده‌اند.
مسجد جامع کاشان که یکی قدیمی‌ترین بناهای تاریخی شهر کاشان است به‌دستور صفیه خاتون، دختر مالک اشتر، احداث شده است. البته این بنای کهن‌سال در طی این سال‌‌ها بارها مرمت و بازسازی شده است. بعضی از این بازسازی‌ها در دوران سلطنت کریم‌خان زند و حاکمیت «عبدالرزاق خان» انجام شده‌اند.
در واقع در سال ۱۱۹۲ هجری قمری که مصادف با حاکمیت خود عبدالرزاق خان بوده بیشترین صدمه به این بناری تاریخی وارد شده. در این سال زلزله بزرگی در کاشان رخ داد که در نتیجه آن بخش زیادی از مسجد جامع تخریب شد. عبدالرزاق خان طی ۱۰ سال این بنا را از نو ساخت و مرمت کرد. گفته می‌شود که کریم‌خان زند کارگران بسیاری را از اصفهان و بقیه شهرهای ایران به کاشان آورد تا بازسازی مسجد به بهترین و سریع‌ترین شکل ممکن پیش رود.
بیشتر بخوانید: خانه اخوان کاشان کجاست ؛ عمارتی تاریخی یا خانه بازسازی شده؟
در بازسازی‌ها بر روی دیوارهای مسجد کتیبه‌هایی کار گذاشته شد. رو این کتیبه‌ها نام عبدالکریم و ابن محمد حسین محمدکاظم اصفهانی، خطاطانی که خوش‌نویسی روی دیوارها را انجام داده‌اند، به‌چشم میخورد. گچ‌بری‌های محراب شبستان هم هنر دست استادکار باقر اصفهانی است.
در زیر شبستان زمستانی مسجد یک شبستان تابستانی قرار دارد که تزئینات کاشی‌کاری فوق‌العاده زیبایی دارد. چندین سال پیش، از کف این شبستان تابستانی آثاری کشف شد که در کوره‌های پخت ظروف چینی ساخته شده بودند. کارشناسان میراث فرهنگی قدمت این آثار ارزشمند را مربوط به اوایل دوران اسلام می‌دانند.
مسجد جامع کاشان در ۳۰ خرداد سال ۱۳۱۵ با شماره ثبت ۲۵۲ در فهرست آثار ملی ایران به‌‌ثبت رسیده است.
مسجد جامع در کجا قرار دارد؟
همان‌طور که گفتیم این مسجد در استان اصفهان، مرکز شهر کاشان و در محله میدان کهنه قرار دارد. پس از آنکه خود را به این محله رساندید باید از روی نقشه خیابان بابا افضل و سپس کوچه شهیدان دقیقی را پیدا کنید. وقتی وارد کوچه شوید بنای زیبای مسجد جامع کاشان را خواهید دید.
هر روز از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب می‌توانید از این مسجد دیدن کنید.
اگر تصمیم دارید که برای دیدن این مسجد زیبا راهی کاشان شوید می‌توانید همین الان با اجاره اقامتگاه در پینورست خیال خودتان را از بابت محل اقامت راحت کنید.
اهمیت خاص بودن مسجد جامع کاشان چیست؟
یکی از مشخصات خاص مسجد جامع کاشان دو محرابی بودن این مسجد است؛ یکی از این محراب‌ها در سمت چپ قرار دارد و دیگری در سمت راست. کارشناسان معتقدند محرابی که اولین‌بار در این مسجد ساخته شده بوده به سمت قبله‌گاه پیشین مسلمانان، یعنی مسجدالاقصی بوده است.
بعد از اینکه قبله از مسجدالقصی به مسجدالحرام تغییر پیدا کرد محراب جدیدی در مسجد ساخته شد. در محراب دوم آیه‌ای از قرآن کریم در مورد تغییر قبله از بیت‌المقدس به مکه به‌چشم میخورد. همین نوشته نشان‌دهنده این تغییر و تحول در معماری این بنای تاریخی است.
«قد نری تقلب وجهک فی السما فلنولینک قبلة ترضیها فول وجهک شطر المسجد الحرام و حیث ما کنتم فولو وجوهکم شطره و ان الذین اوتو الکتاب لیعلمون انه الحق من ربهم و مالله بغافل عما یغلمون».
گچ‌بری‌های محراب دوم از بهترین نمونه‌های معماری زمان خودش است و شبیهش را در کمتر جایی می‌توان دید. وقتی از زیبایی خاص مسجد جامع کاشان صحبت می‌کنیم نباید اشاره به گنبد و ایوان آجری آن را از یاد ببریم. گنبد و ایوان در عین سادگی در کنار کاشی‌کاری‌ها و گچ‌بری‌های این بنا جلوه خاصی به معماری آن بخشیده است.
مناره مسجد جامع کاشان قدمت بسیار زیادی دارد. روی این مناره کتیبه‌ای قرار دارد که با خط کوفی تاریخ ۴۶۶ هجری قمری بر روی آن حک شده است. درحقیقت این مناره که دو پوسته‌ای هم است پس از مناره مسجد میدان ساوه (۴۵۳ هجری قمری) و مسجد زواره (۴۶۱ هجری قمری)، سومین مناره تاریخی ایران است.
بیشتر بخوانید: باغ فین کاشان ؛ باغ ایرانی پر از قصه
گفته می‌شود که حضرت سلطان علی ابن محمد باقر در این مسجد نماز خوانده است. همین یکی از دلایلی است که مردم کاشان اهمیت زیادی به آن می‌دهند و برای آن احترام زیادی قائل هستند.
در آخر یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مسجد جامع کاشان که نباید از قلم بیفتد برگزاری مرتب هیئت مذهبی در این مسجد است. این بنای تاریخی مرکز بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین هیئت مذهبی شهر کاشان با قدمتی صد ساله به نام هیئت حضرت ابوالفضل است.
بخش‌های مختلف مسجد جامع کاشان
مسجد جامع کاشان از یک گنبد آجری همراه با مقصوره و ایوانی مرتفع بر زیر آن، مناره‌ای آجری، یک صحن، شبستان زمستانی، شبستان تابستانی، شبستان ستون‌دار و یک حوضخانه در وسط آن تشکیل شده است.
در ادامه در مورد بعضی از این بخش‌ها صحبت می‌کنیم.
محراب
همان‌طور که بالاتر به‌طور مفصل توضیح دادیم در محراب اولیه مسجد قبله صحیح رعایت نشده بود. به همین دلیل آن را تخریب کردند و محراب جدیدی در کنار آن ساختند. روی محراب اصلی این مسجد یک کتیبه قرار گرفته است که نام ملک‌شاه و وزیر او، خواجه نظام‌الملک طوسی در آن دیده می‌شود.
ایوان
ایوان اصلی مسجد که در ضلع غربی آن واقع شده است در بلندترین نقطه ارتفاعی برابر با ۸/۱۳ متر دارد و در قسمت هم‌سطح با پشت‌بام ارتفاع آن به ۲/۱۱ می‌رسد.
مناره
مناره مسجد جامع کاشان در سمت جنوب شرقی بنا قرار دارد و از قدیمی‌ترین مناره‌های ایران محسوب می‌شود. این مناره از جنس آجر بوده و ابعاد هر خشت آن حدود ۳۲*۳۲*۷ است. در قسمت پایین این مناره یک کتیبه سه خطی وجود دارد که نقش‌برجسته آجرین دارد.
حوضخانه
به حوضخانه‌ها تابستان‌نشین هم می‌گویند. حوضخانه یا تابستان‌نشین معمولا مخصوص معماری مناطق گرم و خشک است. این سازه معمولا به شکل هشت‌ضعلی ساخته می‌شود و در داخل ساختمان قرار می‌گیرد. حوضخانه مسجد جامع در مرکز این بنا قرار گرفته است.
بیشتر بخوانید: خانه عباسیان ؛ شاهکار معماری ایران در کاشان
شبستان زمستانی
شبستان زمستانی مکانی آفتاب‌گیر است و مخصوص سرمای سوزان فصل‌های سرد این منطقه ساخته شده است، به‌همین دلیل جهت‌گیری آن هم رو به آفتاب است.
شبستان تابستانی
این شبستان برعکس شبستان زمستانی پشت به آفتاب قرار دارد. همان‌طور که از اسم آن پیداست در فصل‌های گرم سال از آن استفاده می‌شود.
شبستان ستون‌دار
شبستان ستون‌دار نسبت به دو شبستان دیگر وسعت کم‌تری دارد و به‌دلیل ستون‌های زیبایی که در آن کار گذاشته‌اند مشهور است.
مکان‌های دیدنی نزدیک به مسجد جامع
شهر کاشان مکان‌های تاریخی و دیدنی زیادی دارد. نزدیک‌ترین مکان به مسجد جامع، بازار قدیمی شهر است. از دیگر جذابیت‌های توریستی که می‌توانید پس از بازدید از مسجد جامع ازشان دیدن کنید می‌توان به خانه طباطبایی‌ها، خانه بروجردی‌ها، خانه عامری‌ها، مسجد آقابزرگ، مقبره محتشم کاشانی، حمام امیر سلطان احمد و مقبره خواجه تاج‌الدین اشاره کرد.
شما تا به حال از مسجد جامع کاشان دیدن کرده‌اید؟ چه چیزی درباره معماری و تزئینات این مسجد تاریخی بیشتر از همه نظر شما را به خودش جلب کرد؟ توانستید اسم‌های حک شده روی کتیبه‌ها را پیدا کنید؟ حتما نظر خودتان درباره این مسجد را برای ما بنویسید.
اگر تصمیم دارید که برای سفر بعدیتان برنامه‌ریزی کنید می‌توانید برای اجاره اقامتگاه به سایت پینورست سر بزنید. مناسب‌ترین تعرفه اجاره روزانه خانه روستایی، آپارتمان مبله، ویلای ساحلی و … را می‌توانید در سایت پیدا کنید.
مهسا محمدی
سلام من مهسام.
اقامتگاه های همین حوالی
این‌ها رو هم ببینی ضرر نمی‌کنی
-
توی سفر دنبال چی هستی؟
-
کشف شهر
-
قلقهای سفر
-
تجربههای بقیه