پل خواجو چه زمانی ساخته شده؟ تمام اسرار و عجایب پل شاهی اصفهان

پل تاریخی خواجو واقعا کم‌نظیر است. هوش و نبوغ معماران ایرانی را می‌شود در پل خواجوی اصفهان دید. اسرار پل خواجو یکی دوتا نیستند و می‌شود در هر گوشه پل یک راز را کشف کرد.

پل خواجو در سال 1029 هجری شمسی ساخته شده، 369 سال پیش. قبلترها پل حسن بیگ روی زاینده رود بوده، اما خرابش می‌کنند و این پل را جایش می‌سازند.

پل خواجو را چه کسی ساخته؟

پل خواجوی اصفهان را شاه عباس دوم ساخته، هفتمین پادشاه صفویه. خواجو را پل رکن الدین، پل گبرها، پل شاهی و پل حسن آباد هم می‌گویند.

ساخت پل خواجو 6 سال طول کشیده است. پل بابا رکن الدین، 133 متر طول و 12 متر عرض دارد. راستی چرا به آن بابا رکن الدین می‌گویند؟ علت اسم پل خواجو چیست؟

این پل قرار بوده دروازه حسن و محله خواجو را به راه شیراز وصل کند. انتهای پل به یک قبرستان می‌رسد. قبرستان تخت فولاد که مسعود بیضاوی مشهور به بابا رکن در آن دفن شده. برای همین پل خواجوی اصفهان را بابا رکن می‌گویند.

گبرها هم از این پل برای رفت و آمد خود استفاده می‌کردند. برای همین به آن پل گبرها هم می‌گفته‌اند. راستی درباره گبرها چیزی می‌دانید؟

قبلا به زرتشتی‌ها گبر می گفتند. ولی بعدا هر کسی که مسلمان نبود را به این اسم صدا می‌کردند. البته وقتی به کسی گبر گفته می‌شد، حالت خوبی نداشت و به نوعی توهین به حساب می‌آمد.

بیشتر بخوانید: اصفهان کجا بریم؟ – ۱۵راه کم‌خرج برای کشف دوباره‌ی اصفهان

قبرستان تخت فولاد اصفهان

حالا که حرف از تخت فولاد شد، بد نیست کمی درباره‌اش حرف بزنیم. تخت فولاد قبرستانی است قدیمی در اصفهان که تاریخ ساختش به قرن چهارم هجری برمی‌گردد اما زمان دقیق برپا شدنش دقیقاً مشخص نیست و ممکن است حتی هزاران سال قدمت داشته باشد. اینجا را به اسم قبرستان لسان العرض هم می‌شناسند. چون در آن تکیه‌ای به این اسم وجود دارد که می‌گویند قبر یوشع، پیامبر بنی‌اسرائيل در آن قرار دارد. اگر اینطور باشد می‌شود فرض کرد که قدمت این بنا بسیار بسیار بیشتر از چیزیست که تخمین زده شده.

در تخت فولاد آدم‌های معروفی دفن شده‌اند. به غیر از بابا رکن الدین، میرفندرسکی دانشمند معروف صفوی، جهانگیخان قشقایی، عبدالحسین سپنتا و بی‌بی مریم بختیاری هم در قبرستان تخت فولاد آرام گرفته‌اند.

در تخت فولاد یک سری آثار تاریخی هم می‌شود پیدا کرد. مثلا آب انبار کازرونی که مربوط به دوره قاجار است. آب انبار را به صورت هشت ضلعی ساخته‌اند. در بالای آب انبار، چهار مناره کوچک و زیبا دیده می‌شود.

روبه‌روی آب انبار، تکیه‌ای هست به اسم ایزدگشسب که قبلا درویش‌ها در آن مراسم برگزار می‌کردند. اینجا را به اسم تکیه درویش ناصرعلی هم می‌شناسند. حالا از تکیه فقط اتاق مقبره باقی مانده است. معروف است که در زمان شاه سلیمان صفوی اینجا فقط قبرستان نبوده است. بلکه در آن چیزی حدود ۴۰۰ تکیه و خانقاه وجود داشته است. همانطور که از اسمشان پیداست، شاه‌های صفوی هواخواه صوفیان بودند. اما در دوران قاجار فرزند فتحعلی‌شاه به عمد بخش‌های زیادی از این تکیه‌ها و خانقاه‌ها را تخریب کرد.

اسرار و عجایب پل خواجو

مگر اینجا چه چیزی دارد که به دنبال عجایبش باشیم؟ حالا مشخص می‌شود که با یک پل معمولی طرف نیستیم، قرار است یکی از شاهکارهای معماری دنیا را بررسی کنیم.

پایه‌های پل روی سنگ بستر رودخانه بنا شده‌اند. اگر دفت کنید، می‌بینید مجاورت پایه‌ها را سنگفرش کرده‌اند. این کار اثرات تخریبی فشار آب را کم می‌کند. این تنها ویژگی پل نیست.

اگر از بالا نگاهش کنید، یک عقاب جلوی چشمتان ظاهر خواهد شد. ساختمان وسط پل، درست مثل سر عقاب است و بخش شرقی و غربی هم مانند بالهای عقاب هستند. اما صبر کنید چون هنوز عجایب پل خواجو تمام نشده.

شیرهای سنگی که در دو طرف پل خواجوی اصفهان جا خوش کرده‌اند، مجسمه‌های معمولی نیستند. اگر از سمت یکی از آنها به دیگری نگاه کنید، درخشش چشم شیر را خواهید دید. البته چشم یکی از شیرها حالا از بین رفته.

پل خواجو شمع هم دارد، فقط باید بلد باشید آنها را ظاهر کنید. وقتی می‌خواهید وارد پل پایینی شوید، باید زاویه ورودتان طوری باشد که بین دو سقف منحنی فضای خالی ایجاد شود. اینطوری شکل شمع‌های پل را خواهید دید. مصالح پل هم شگفتی آفرین هستند.

به نظر هرچه بیشتر آب به پل نفوذ کند، مقاومت آن کمتر می‌شود. اما پل خواجو این طوری نیست. شاهکار اصفهانی‌ها ملاتی دارد که وقتی آب به آن می‌رسد، مقاوم‌تر می شود. این پل وزن زیادی دارد، برای همین است که سالها در برابر فشار آب دوام آورده.

ماجرای آواز خوانی در پل شاهی

تقریبا هر زمانی که به پل خواجو بروید، صدای آواز و خواندن مردم را می‌شنوید. اما به نظر صدا از هر جایی بهتر به گوش می‌رسد. می‌دانید دلیلش چیست؟

سقف دهانه‌های پل، نیم لوزی هستند. اگر دو نفر رو به روی یک ضلع باشند و آرام حرف بزنند، صدای هم را خیلی واضح می‌شنوند. این خاصیت طاق‌های جشمه‌ای است. برای همین آوازخوانی در پل خواجوی اصفهان همیشه رواج داشته.

پل یا سد خواجو ، کدامیک درست است؟

پل خواجو فقط پل نبوده و عملکردی مثل یک سد مخزنی هم داشته. اصلا چرا باید همچین کاری انجام می‌دادند؟ چطور یک پل می‌تواند مثل سد عمل کند؟ آب که پشت پل ذخیره می‌شده، دریاچه ای زیبا پدید می‌آمده. به علاوه در روزهای گرم سال هم از آب جمع شده استفاده می کرده‌اند. همچنین مردم قادر بودند آسیاب های آبی‌شان را راه بیاندازند.

شیارهایی در آیروهای پل تعبیه شده است. وقتی دریچه‌های چوبی در این شیارها قرار بگیرند، جلوی آب گرفته می‌شود. به این ترتیب، پل مانند سد عمل می‌کند و دریاچه درست می‌شود. وقتی که پل مثل سد عمل می‌کرده و دریاچه درست می‌شده، در زاینده رود مسابقات قایقرانی و شنا برگزار می‌گشته. شاه برای اینکه مسابقات را تماشا کند، وسط پل عمارت شاه نشین را می‌سازد.

بیشتر بخوانید: کاخ عالی قاپو اصفهان ؛ بهترین نمای اصفهان را ببینید

همن طور که در حال گشت و گذار در شهر زیبای اصفهان هستید نگران اقامتگاه‌تان هم برای شب ماندن نباشید. کافی‌ست یک سر به سایت پینورست بزنید و خیلی راحت اقامتگاه مناسب خودتان را چه بومگردی چه آپارتمان یا… باشد رزرو کنید.

پل خواجوی اصفهان در شب، انگار روی زاینده‌رود راه می‌روید

به قول یک نفر، اصلا پل خواجو در شب دیدنی است. زاینده رود که جاری باشد و چراغ های پل هم روشن شوند، انعکاس پل را در آب خواهید دید. منظره ای کم نظیر که فقط اینجا می‌توانید ببینید. مردم هم بیشتر در شب اینجا می آیند تا انعکاس پل در آب را ببینند.

البته زاینده‌رود معمولا حال و روز خوشی ندارد. شبها مردم جمع می‌شوند، در 51 غرفه پل می‌نشینند و عکس یادگاری می‌گیرند.

جاهای دیدنی اطراف پل

خب یکم دور و براین پل قدم بزنیم تا ببینیم چه خبر است.

میدان نقش جهان که معروف‌ترین میدان ایران است همین اطرف قرار دارد. در میدان می‌توانید هم بازارچه‌های سنتی اصفهان را ببینید هم دیدنی‌های تاریخی مثل کاخ عالی‌قاپو، مسجد امام و…

کاخ چهلستون اصفهان هم که در غرب میدان نقش جهان وجود دارد جایی دیدنی و زیباست. آن‌جا یک باغ و عمارت تاریخی‌ست که می‌توانید از دیدن نقاشی‌ها و معماری کاخ لذت ببرید. این‌جا برخلاف نامش ۲۰ ستون دارد اما به خاطر انعکاس عکس ستون‌ها به آن چهلستون می‌گویند. حیف است به اصفهان بیایید و این‌جور جاهای تاریخی را نبینید.

کاخ هشت بهشت، مسجد شیخ لطف‌آلله، باغ گل اصفهان، بازار قیصریه و… این‌ها دیدنی‌هایی هستند که می‌توانید بهشان در این شهر سر بزنید.

شما هم پل خواجو را دیده‌اید؟ اطراف آن چه جای دیدنی دیگری را پیشنهاد می‌کنید؟ چه چیزی از این پل جذاب نظر شما را جلب کرده؟ اگر به تازگی به زاینده‌رود رفته‌اید از وضعیت آن برایمان بنویسید.

پینورست

بقیه‌ نوشته‌ها

از این نویسنده همین یه نوشته رو داریم