شیرینی های محلی ایران ؛ شیرینی‌هایی که در دلتان قند آب می‌کنند

ما ایرانی‌ها عاشق شیرینی هستیم. به هر شهری که می‌رویم، اول دنبال شیرینی‌ های محلی‌ اش می گردیم. شیرینی‌ های سنتی ایران هم آن‌قدری خوشمزه هستند که آوازه‌شان در همه دنیا پیچیده. باقلوای یزدی، سوهان قم و بادام سوخته شیراز، هم در ایران طرفدار زیاد دارند و هم خارجی‌ها عاشق‌شان هستند. اینجا قرار است شما را با شیرینی‌ های محلی ایران آشنا کنیم.

ما بر و بچه‌های پینورست امیدواریم بعد از خواندن این مقاله قندتان بالا نرود.

شیرینی لندو – سوغات سیستان و بلوچستان

لندو با خرما و گندم درست می‌شود. سیستانی‌ها و زابلی‌ها آن را به عنوان میان‌وعده هم می‌خورند، اما لندو برای گردشگران یک جور شیرینی به حساب می‌آید، یک شیرینی محلی خوشمزه.

طرز تهیه شیرینی لندو آسان است، گندم را برشته و با خرما مخلوط می‌کنند. بعضی‌ها به آن کنجد هم می‌زنند.

لندو ی زابل قدمت زیادی دارد. افسانه‌هایی هم درباره آن نقل می‌شود. می گویند اسکندر مقدونی هم لندو را دوست داشته. خرما لندو طبع گرمی دارد و برای زمستان مناسب است.

حلوا قبیت دزفول – سفید مثل برف

امکان ندارد به شوشتر و دزفول بروید و نام قبیت را نشنوید. قُبِیت یکی از شیرینی‌ های محلی قدیمی ایران است. اشتباه نکنید، حلوا قبیت مثل حلواهای دیگر نیست. قبیت را در گذشته به عنوان غذا مصرف می‌کردند. قدیمی‌ها آن را با نان و روغن حیوانی می‌خوردند.

حلوا قبیت از ترکیب سفیده تخم مرغ و شکر و چوبک درست می‌شود. وقتی برای اولین بار قبیت را می‌بینید، آن را با چسب چوب اشتباه می‌گیرید. حلوا قبیت سیلونی هم خوشمزه است. به جای شکر در آن شیره خرما می‌ریزند.

حلوا قبیت را محلی‌های دزفول و شوشتر خوب درست می‌کنند. اگر به این دو شهر سفر داشتید، حتما قبیت را امتحان کنید.

شیرینی پادرازی قزوین

قزوین شهر شیرینی های سنتی است. پادرازی هم یکی از شیرینی های محلی قزوین است، از محبوب‌ترین آنها. چون دراز و کشیده است همچین اسمی رویش گذاشته اند. پادرازی از ترکیب آرد برنج و شیر و تخم مرغ درست می شود. به آن زنجبیل هم می‌زنند.

پادرازی قزوین در سه نوع زعفرانی، وانیلی و شکلاتی درست می‌شود. گیلانی‌ها و مشهدی‌ها هم پادرازی درست می‌کنند، البته با روشی متفاوت. شمالی‌ها در پادرازی‌شان آرد گندم نرم، هل و پسته می‌ریزند.

بیشتر بخوانید: حمام قجر ، فرصتی ناب برای آشنایی با فرهنگ مردم قزوین

قرابیه – شیرینی گران‌قیمت تبریز

قرابیه سلطان شیرینی‌های محلی تبریز است. قرابیه تبریزی‌ها شبیه به شیرینی نارگیلی است، اما چند برابر آن قیمت دارد. می‌دانید دلیلش چیست؟

قرابیه تا دلتان بخواهد بادام و پسته دارد. ابتدا بادام را چرخ و سپس شکر، وانبل و سفیده را با آن ترکیب می‌کنند. پس از پخته شدن، تا جایی که بشود رویش پسته و بادام می‌ریزند. برای همین قرابیه یکی از گرانترین شیرینی های محلی ایران است.

قرابیه در کشورهای دیگر هم درست می‌شود. ترکیه، یونان، بلعارستان و مراکش هم این شیرینی را دارند. اما قرابیه اصالتاً ایرانی‌ست. در قرن هفتم درست زمانی که استفاده از شکر همه‌گیر شده بود، ایرانی‌ها با مواد مختلف قرابیه درست می‌کردند.

شیرینی آب دندون مازندران

آب دندون اسم بامزه‌ای دارد. می‌گویند در اصل اسمش باب دندون بوده، به خاطر تردی زیاد و خوش خوراک بودن شیرینی. آب دندون نماد جشن و شادی بوده. در عروسی‌ها برای عروس همراه با خنچه، شیرینی آب دندون می‌فرستادند. هنوز هم خانواده‌های سنتی این کار را می‌کنند.

آب دندون فرق زیادی با نان برنجی ندارد. پودر هل، شکر، تخم مرغ و آرد برنج، مواد اصلی آب دندون هستند.

راستی اگر قصد سفر به شمال کشور و خوردن شیرینی‌های خوشمزه محلی را دارید، اگر می‌خواهید با فرهنگ منطقه بیشتر آشنا شوید و پای سفره مردم محلی بنشینید؛ می‌نوانید با اجاره اقامتگاه بوم گردی  به صورت آنلاین این کار را بکنید.

بادام سوخته شیراز

بادام سوخته را هم در شیراز درست می‌کنند هم در کردستان. اما نوع شیرازی آن معروف‌تر است.

بادام سوخته با غلتاندن بادام در آب و شکر و آبلیمو و روغن درست می‌شود. پس از این کارها رنگ بادام تیره می‌شود، برای همین نام بادام سوخته را برای این شیرینی سنتی انتخاب کرده‌اند.

بژی برساق ، شیرینی قدیمی ایلام

ایلامی‌های قدیمی بژی برساق را خوب می‌شناسند. یکی از شیرینی های محلی خوشمزه که با میل کردنش جان تازه‌ای می‌گیرید. شیرینی بژی برساق به شکل شبکه‌ای و دراز درست می‌شود. آرد و رازیانه و زردچوبه و شکر را با هم مخلوط کرده و خمیر را به شکل دلخواه در می‌آورند.

بژی برساق در کرمانشاه هم درست می‌شود. بعضی ها آن را با چای می‌خورند. عده‌ای هم بژی برساق را نوعی نان دانسته و آن را در کنار ماست میل می‌کنند. برساق یکی از خوشمزه‌ترین شیرینی های محلی ایران است.

شیرینی نوقا

نوقا سوغات تبریز و یکی از بهترین شیرینی های محلی ایران است. نوقا ظاهری شبیه به گز دارد. خیلی‌ها آن را با شیرینی مخصوص اصفهانی‌ها اشتباه می‌گیرند. نوقا از شیرینی‌های سنتی و قدیمی در جهان است. برخی منابع می‌گویند بشر در قرن دهم هم نوقا درست می‌کرده.

شیرینی نوقا یا لوکا در تبریز، با فندق و پسته درست می‌شود. مراحل درست کردنش مانند گز است. فقط فندق هم به آن اضافه می‌گردد. بعضی‌ها به جای آجیل، در نوقا میوه خشک می‌ریزند.

بیشتر بخوانید: قونقا یعنی چه؟ مردم تبریز چطور با قونقا در شهر جا‌به‌جا می‌شدند

نون چایی قزوین

قزوین آنقدری شیرینی سنتی دارد که می‌شود یک مقاله جدا برایش نوشت. نون چایی یکی از سوغاتی‌های بامزه این شهر است، از بهترین شیرینی های محلی ایران .

این شیرینی سنتی قزوین معمولا عصرها با چای صرف می‌شده. برای همین اسمش را نانِ چای یا نون چایی گذاشته‌اند.

نون چایی یا نان چای قزوین، از معدود شیرینی های سنتی ایران است که برای درست کردنش از ماست استفاده می‌کنند. تخم مرغ، آرد و کره با ماست مخلوط و نون چایی درست می‌شود.

لگیمات بوشهری

لگیمات یا لیگمات یا لقیمات ، هر کسی یک طور آن را می‌نویسد. یکی از قدیمی‌ترین شیرینی های محلی ایران ، در بوشهر و بندرعباس زیاد طرفدار دارد. لقیمات را معمولا در ماه رمضان درست می‌کنند.

لقیمات هم مانند نون چایی قزوینی با ماست درست می‌شود. پس از سرخ شدن، شیرینی را در شربت یا شیره خرما زده و رویش پسته می‌ریزند.

گلاب جامن

یک شیرینی خوشمزه دیگر که خیلی شبیه لگیمات است ولی خیلی آسان‌تر از آن ساخته می‌شود هم گلاب جامن یا گلاب جامون است. این شیرینی که در واقع هندی است راهش را به سیستان و بلوچستان هم باز کرده و اینجا هم تهیه می‌شود.

طرز تهیه‌اش دو بخش دارد. اول شهد را جداگانه درست می‌کنند و بعد از سرخ کردن شیرینی آن را در شهر می‌اندازند. شیرینی کوچک با جذب شهد کم کم بزرگ می‌شود و به شکل یک توپ خوشمزه در می‌آید.

برای تهیه شهد آن از گلاب و عسل و برای تهیه خمیر آن از مواد مشابه خمیر پیراشکی به علاوه پودر بادام استفاده می‌کنند.

خرش حلوا – شیرینی مخصوص گیلان

در این حلوا سبزی خرش می‌ریزند. خرش نوعی سبزی کوهی و بسیار معطر است. این سبزی در فصل بهار بیشتر می‌روید و رنگ بهتری دارد. برای همین خرش حلوا بیشتر به مناسبت عید درست می‌شود.

خرش حلوا را هر جایی پیدا نمی‌کنید. این حلوا سوغاتی مخصوص و سفارشی گیلان است.

بیشتر بخوانید: تالاب عینک ؛ شهر رشت میزبان بزرگترین تالاب شهری ایران

ریس تبریزی

ریس را با شکر، وانیل، پسته و کاکائو درست می‌کنند. تبریزی ها به آن اریس و سوت شیرینی‌سی هم می‌گویند.

تبریز شیرینی زیاد دارد، اما خیلی ها ریس را یکی از سوغاتی های اصلی شهر می‌دانند. ریس یکی از پرطرفدارترین شیرینی های محلی ایران است.

ترحلوای شیراز

به محله‌های قدیمی و سنتی‌تر شیراز که بروید، ترحلوا را حتما پیدا می‌کنید. ترحلوا مخصوص ایام عزاداری و ماه رمضان است. ترحلوای شیراز، بیشتر شبیه به نشاسته است تا حلوا.

شیرازی‌ها ترحلوا را دورنگ درست می‌کنند. ابتدا نشاسته با آب سرد و آرد برنج مخلوط شده و لایه سفید رنگ شکل می‌گیرد. بعد از آن به باقی مواد زعفران زده و ترحلوا را قالبی برش می‌دهند.

همدانی‌ها ترحلوای هویج درست می‌کنند. ترکیب هویج و آرد و نشاسته، خوراکی خوشمزه‌ای برای افطار می‌شود.

شیرینی توت ، باب میل تهرانی‌ها

توت جز شیرینی های محلی خوشمزه ایران است. هم قزوینی‌ها توت درست می‌کنند هم تهرانی‌ها. از اسم شیرینی مشخص است، چون شکلش شبیه توت است، نامش را شیرینی توت گذاشته‌اند.

برای درست کردنش پودر بادام را با پودر قند ترکیب می‌کنند. سپس خمیر را ورز داده، شکل می‌دهند و شیرینی‌ها را در شکر می‌زنند. شیرینی توت در طعم‌های مختلف مثل زعفرانی، وانیلی و پسته درست می‌شود.

شیرینی اتابکی – از شیرینی سنتی لوکس

اگر دنبال یک شیرینی سنتی شیک و مجلسی می‌گردید، شیرینی اتابکی بهترین گزینه است. شیرینی اتابکی یا ولیعهدی، مخصوص عید پخته می‌شود. اتابکی جز شیک‌ترین شیرینی های محلی ایران است.

ظاهر خوش فرم و رنگ‌های متنوع، شیرینی ولیعهدی را به گزینه‌ای عالی برای پذیرایی از مهمان‌ها تبدیل کرده. اگر شیرینی زیاد دلتان را می‌زند، حتما اتابکی را امتحان کنید. این دسر خوشمزه شیرینی کمی دارد.

شیرینی اتابکی با آرد، آرد برنج، نخودچی، هل، شکر و پودر قند درست می‌شود.

کلوچه خرمایی

بیشتر شهرهای جنوب ایران از خوزستان تا سیستان و بلوچستان این کلوچه‌ خوشمزه را دارند و درست می‌کنند. این کلوچه از ترکیب مواد خمیر مایه شیرینی‌پزی و خرمای له و آسیاب شده (شبیه حلوای خرما) درست می‌شود و واقعاً خوشمزه است.

نکته جالب در مورد این شیرینی این است که در بخشی از ایران آن را به شکل و قیافه مشخصی درست می‌کنند. برای همین خیلی راحت می‌توانید بفهمید که یک کلوچه خرمایی محصول کدام استان است.

بفه شکری

بفه شکری را عده زیادی نمی‌شناسند. این شیرینی مخصوص شهر لار است. بُفَه شکری یا بفه شیره‌ای، بیشتر برای مراسم عروسی و عید کاربرد دارد. بفه شکری را در کنار خوراکی‌های دیگر می‌گذارند و برای داماد می‌فرستند.

بفه شکری از ترکیب آرد، آب، شکر، روغن و هل درست می‌شود.

نقل بیدمشک ارومیه

نقل شیرینی خوشمزه‌ای است که به جای قند استفاده می‌شود. اول از همه به خاطر این که بافت خیلی نرم‌تری دارد و دوم به خاطر عصاره‌های خوش‌عطر و دانه‌های خوشمزه‌ای که گاهی قاطی آن می‌کنند.

نقل بیدمشک ارومیه از این نظر واقعا استثنایی است. چون بوی خوش بیدمشک می‌دهد و داخلش هم از مغز گردو پر شده و ته مزه وانیلی هم دارد. رنگش هم سفید است.

البته رنگ‌های دیگر مزه‌های متفاوتی می‌دهند: رنگ بنفش ته مزه آلبالویی دارد. رنگ صورتی خال‌خالی با گل‌سرخ درست می‌شود. رنگ سفید همانطور که گفته شد با بیدمشک است. رنگ زرد زعفرانی است و رنگ‌های سبز و قهوه‌ای روشن هم به ترتیب پسته‌ای و دارچینی هستند.

ساق عروس

اسمش کمی غلط‌ انداز است، اما ساق عروس واقعا یکی از شیرینی های محلی خوب ایران است. هم راحت درست می‌شود هم ماندگاری‌اش بالاست. شیرینی ساق عروس را بیشتر آملی‌ها درست می‌کنند.

به سختی می‌توانید این شیرینی را در قنادی‌ها پیدا کنید، شاید نزدیک عید بشود آن را خرید. البته نوع خانگی شیرینی ساق عروس خوشمزه‌تر است. کافی است کره، آرد سفید، گلاب، هل و پودر قند را با هم ترکیب کنید. خمیر که درست شد، وسطش مغر گردو می گذارید و به آن شکل می دهید.

قاتلمه – شیرینی مخصوص ترکمن‌ها

شیرینی قاتلمه یا قاتلاما، ظاهری مثل نان دارد. قاتلمه با استفاده از آرد، بکینگ پودر، تخم مرغ و روغن درست می‌شود. وقتی خمیر را آماده شد، آن را ورقه ورقه می‌کنند. بعدش ورقه‌ها را روی هم گذاشته و بینشان روغن می‌مالند.

در آخرین مرحله، روی قاتلمه شکر می‌پاشند. این شیرینی را بیشتر در مراسم شادی و عروسی درست می‌کنند.

کلمپه کرمان

کلمپه را بانوان کرمانی سال‌هاست که درست می‌کنند. کلمپه یکی از بهترین شیرینی های محلی ایران است. هم خرما دارد هم گردو و به همین خاطر خیلی مقوی و خوشمزه است. در کشورهای دیگر مثل ترکیه هم کلمپه درست می‌کنند.

خمیر کلمپه مانند سایر خمیرهای شیرینی درست می‌شود. فقط لای خمیر، خرما می‌گذارند و بعد روی کلمپه پودر پسته می‌ریزند. در کرمانشاه و خوزستان هم شیرینی های محلی با خرما زیاد درست می‌شود.

شما بگویید کدام شیرینی عجیب و خاص ایران را جاانداخته‌ایم؟ کجاهای ایران شیرینی‌هایی دارند که دیگر هیچ‌جا درست نمی‌شود؟

برای خوردن این مزه‌های خاص و این اسم‌های عجیب کجاها باید برویم؟

برای ما از تجربه‌های شیرین خودتان در بخش نظرات همین مطلب بنویسید. مطمئن باشید نظرهای شما را به مطلبمان اضافه می‌کنیم!

صدرا محمدی