کاروانسراهای ایران ؛ ۱۱ کاروانسرای تاریخی در جاده ابریشم و جنگل‌های شمال

کاروانسرا همان‌طور که از اسمش پیداست، در گذشته جایی بوده برای استراحت کاروان‌ها و مسافران. در ایران قدیم، کاروانسراهای زیادی برای پذیرایی از کاروان‌ها و مسافران ساخته شده است که حالا تبدیل شده‌اند به موزه و رستوران و اقامتگاه‌هایی زیبا. در این مقاله می‌خواهیم بهترین کاروانسراهای ایران را معرفی کنیم.

کاروانسرای زین‌الدین؛ تماشاخانه‌ی آسمان کویر

اینجا یک کاروانسرای دایره‌ای است که شاه عباس صفوی ساخته و مثلش را خیلی کم در ایران پیدا می‌کنید.

می‌گویند شاه عباس در ایران ۹۹۹ کاروانسرا ساخت. می‌دانید چرا تعدادشان به هزار تا نرسید؟ چون شاه صفوی اعتقاد داشت عدد ۹۹۹ برای یک شاه، باشکوه‌تر از هزار است.

برای دیدن کاروانسرای زین‌الدین باید در مسیر یزد به کرمان به شهرستان مهریز بروید. وارد آزادراه مهریز انار که بشوید، کمی‌ بعد در حوالی روستای کریم‌آباد، کاروانسرا را پیدا می‌کنید.

اینجا برای نجوم‌دوستان هم جای خاطره‌انگیزی‌ است؛ خیلی‌ها برای تماشای ستاره‌های آسمان کویر پشت‌بام کاروانسرای زین‌الدین را انتخاب می‌کنند.

تاریخچه کاروانسرای زین‌الدین

اینجا را چهارصد سال پیش به دستور شاه عباس صفوی ساخته‌اند.

چون در کویر طوفان شن زیاد می‌آمده، کاروانسرا را دایره‌ای ساخته‌اند تا گرد و غبار وارد ساختمان نشود.

قبلا تفنگچی‌ها و نگهبان‌ها شب را در این کاروانسرا می‌گذراندند؛ اما حالا فقط گردشگران خارجی و ایرانی را اینجا می‌بینید.

مثل خیلی از جاهای دیگر، کاروانسرای زین‌الدین هم تقریبا از بین رفته بود. اما چند سال پیش بازسازی‌اش می‌کنند. آن هم نه یک بازسازی ساده؛ این کار را آنقدر خوب انجام می‌دهند که به خاطرش جایزه هم می‌گیرند.

بیشتر بخوانید: کاروانسراهای شاه عباسی در سراسر ایران

بازدید از کاروانسرای مدور یزدی‌ها

کاروانسرای زین‌الدین را می‌توانید خیلی راحت از نزدیک ببینید. فقط چون به اقامتگاه تبدیل شده، بهتر است قبل از مراجعه، با مدیریتش تماس بگیرید. 

شماره تماس کاروانسرای زین‌الدین: ۰۹۱۲۳۰۶۰۴۴۱

کاروانسرای خانات؛ تاریخ در قلب تهران

خیلی‌ها نمی‌دانند که در تهران هم یک کاروانسرای تاریخی وجود دارد؛ می‌توانید در کوچه‌های تهران دنباله‌ی سلسله‌ی قاجار را بگیرید و به کاروانسرای خانات برسید.

برای بازدید از کاروانسرای خانات باید بزرگراه صیاد شیرازی جنوب را آنقدر بروید تا به خیابان ابن سینا و بعدش مصطفی خمینی برسید. خیابان مولوی را که رد کردید، وارد خیابان صاحب جم می‌شوید. کاروانسرای خانات را در کوچه حاتمی‌ می‌بینید.

کاروانسرای خانات ده هزار متر وسعت دارد. اینطور که به نظر می‌رسد، کاروانسرا را سال ۱۳۰۰ هجری قمری ساخته‌اند. چون در نقشه سال ۱۳۰۹ تهران، می‌شود کاروانسرا را دید.

کاروانسرای خانات را خیلی هنرمندانه ساخته‌اند. کاشی‌کاری‌های رستوران خانات آنقدر زیباست که احتمالا در نگاه اول محوشان می‌شوید. یک حوض هم وسط رستوران قرار گرفته که جذابیتش را بیشتر می‌کند.

البته هر چقدر که رستوران کاروانسرای خانات زیباست، در حیاطش چیزهای خوبی نمی‌بینید. اینجا برنج و حبوبات می‌فروشند و زیبایی کاروانسرا در میان فریاد فروشنده‌ها گم می‌شود.

با این حال محیط کاروانسرا و رستورانش آنقدر زیباست که خانات را در لیست بهترین کاروانسراهای ایران قرار دهیم و تصمیم بگیریم از آن بازدید کنیم. 

تلفن کاروانسرای خانات: ۰۲۱۳۳۱۲۸۱۴۱

بیشتر بخوانید: ۵ پیشنهاد ویژه برای تهرانگردی حرفه‌ای

کاروانسرای شاه عباسی کرج؛ از کاروانسرا تا مدرسه

اینجا یکی از مهمترین ساخته‌های دوران صفویان و از بهترین کاروانسراهای ایران است. شاه سلیمان سال ۱۰۷۸ دستور ساخت کاروانسرا را داد.

در زمان صفوی‌ها از اینجا برای اسکان مسافران و تاجرها استفاده می‌کردند و چون کاروانسرا در مسیر راه ابریشم بوده و مسافر زیاد داشته.

همین که قاجار روی کار آمد، کاروانسرای شاه عباسی کرج را به پادگان نظامی‌ تبدیل کرد. بعدها هم تبدیل به مدرسه و کلاس درس شد.

اما حالا کاروانسرا به جایی تبدیل شده که مردم برای فرار از شلوغی‌های شهر به آن پناه می‌برند.

بازدید از کاروانسرای شاه عباسی کرج رایگان است، اما اگر رستورانش موسیقی زنده داشته باشد، باید ورودی پرداخت کنید.

آدرس کاروانسرای شاه عباسی کرج: میدان شاه عباسی، کاروانسرای شاه عباسی.

شماره تماس کاروانسرای شاه عباسی: ۰۲۶۳۲۲۰۹۲۳۲

کاروانسرای مرنجاب؛ یادگار صفوی

برای بازدید از کاروانسرای مرنجاب باید راهی کویر آران و بیدگل شوید تا در کنار دریاچه نمک یکی از معروف‌ترین کاروانسراهای ایران را پیدا کنید. 

قبل از ورودی شهر کاشان وقتی به میدان حضرت معصومه (ع) رسیدید، وارد جاده یزدل به طاهرآباد شوید. مسیر را ادامه دهید تا به میدان شهدا برسید. سمت چپ بپیچید و در جاده کاشان مرکزی ادامه مسیر بدهید. به آران و بیدگل که رسیدید، وارد بلوار ارتش بشوید. بعد هم جاده مرنجاب را پیدا می‌کنید.

تاریخچه کاروانسرای مرنجاب

اینجا را شاه عباس صفوی در سال ۹۸۳ خورشیدی ساخته. کاروانسرای مرنجاب در مسیر جاده ابریشم قرار داشته و مسافران زیادی به آن رفت و آمد می‌کردند.

کاروانسرا یک چاه آب شیرین هم دارد که شاید تماشایش برایتان جالب باشد.

در سال ۱۳۷۸ کار بازسازی کاروانسرا را شروع کردند و ۴ سال بعد به حالت اولیه‌اش بازگشت و همان‌طور که توقع می‌رفت یکی از زیباترین کاروانسراهای ایران شد.

اگر گذرتان به کاروانسرای مرنجاب افتاد، می‌توانید شب را همانجا اقامت کنید و از تماشای آسمان کویر لذت ببرید.

شماره تماس کاروانسرای مرنجاب: ۰۳۱۵۴۷۳۲۲۸۲

کاروانسرای تی تی؛ در دل جنگل‌های گیلان

تی تی کاروانسرایی است در دل جنگل‌های سرسبز شمال. برای همین هم زیبایی رازآلودش بیشتر خودنمایی می‌کند.

کاروانسرای تی تی را حکومت تیموریان حدود ۶۰۰ سال پیش ساخته‌اند. بعدها هم حکومت صفویه آن را خراب کرده و حالا فقط ظاهرش برای ما یادگاری مانده.

البته بعضی‌ها هم می‌گویند کاروانسرا را صفوی‌ها ساخته‌اند و شک و شبهه درباره‌اش زیاد است.

راستی معنی تی تی را می‌دانید؟

تی تی در زبان گیلکی یعنی شکوفه. در زمان قدیم برای رفت و آمد از مسیر لاهیجان به دیلمان استفاده می‌کردند. کاروانسرای تی تی هم روی یکی از تپه‌های همین مسیر است.

معماری کاروانسرای تی تی

برای ساخت اینجا از سنگ و آجر و ساروج استفاده کرده‌اند. کاروانسرا حیاط ۴۰۰ متر مربعی دارد که ظاهرا در وسطش یک حوض قرار داشته.

برای استراحت کاروان‌ها اتاق‌های ۱۴ متری ساخته بودند. کاروانسرا بخش شاه‌نشین هم داشته که شامل دو اتاق و ایوان می‌شده.

کاروانسرای تی تی تا حالا دو بار بازسازی شده و اعلام کرده‌اند اگر کسی بخواهد، می‌تواند اینجا سرمایه‌گذاری کند.

آدرس کاروانسرای تی تی

به سیاهکل که رسیدید، وارد جاده سیاهکل دیلمان بشوید. بعد از جاده روستایی کلندی، لوشاده، لشکج، سمت چپ بپیچید تا به کاروانسرا برسید.

تی تی ورودی ندارد و می‌شود ۲۴ ساعته از آن بازدید کرد.

کاروانسرای قصر بهرام گرمسار

از اسم کاروانسرا می‌شود حدس زد که آن را بهرام پادشاه ساسانی ساخته. هرچند شاه عباس صفوی بعدا کاروانسرا را بازسازی کرد و مورد استفاده قرار داد.

کاروانسرای قصر بهرام گرمسار جای خیلی خوبی برای تماشای ستاره‌ها و آموزش ستاره‌شناسی است. برای همین گروه‌های مختلف به اینجا می‌آیند تا آسمان کویر را تماشا کنند.

کاروانسرا در محدوده‌ای قرار گرفته که به آن پارک ملی کویر می‌گویند. به نظر اینجا محل اسکان بهرام ساسانی بوده و پادشاه برای شکار راهی کاروانسرا می‌شده.

مثل دیگر کاروانسراها، قصر بهرام هم یک حیاط بزرگ دارد و دورش اتاق‌های زیادی ساخته‌اند. قصر بهرام به خاطر سنگ‌های سفیدش از خاص‌ترین کاروانسراهای ایران است.

کاروانسرای قصر بهرام حالا مهمانسرایی است برای پاسگاه شکاربانی در پارک ملی کویر.

برای دیدن اینجا باید به جاده سنگفرش بروید. وقتی به آران و بیدگل رسیدید، از بلوار ارتش وارد جاده مرنجاب بشوید. تا آخر ادامه دهید تا کاروانسرای قصر بهرام را ببینید.

شماره تلفن کاروانسرای قصر بهرام: ۰۲۱۲۲۸۸۵۸۰۰

کاروانسرای دیر گچین؛ مادر کاروانسراهای ایران

به پارک ملی کویر که بروید، می‌توانید چند کاروانسرا را با هم ببینید. یکی از زیباترین آنها کاروانسرای دیر گچین است.

به شهر قم که رسیدید، وارد آزاد راه قم به گرمسار بشوید. کمی‌بعد کاروانسرای دیر گچین را پیدا می‌کنید.

اینجا را در زمان حکومت ساسانی‌ها ساخته‌اند. کاروانسرا تا حالا چند بار بازسازی شده. می‌شود به پشت بام کاروانسرا هم رفت و ستاره‌ها را تماشا کرد.

می‌دانید چرا به دری گچین مادر کاروانسراهای ایران می‌گویند؟

اول اینکه دیر گچین یکی از تنها کاروانسراهایی بوده که گنبدی گچی داشته. هرچند حالا دیگر اثری از آن دیده نمی‌شود. همچنین چهل و چهار اتاق، چهار تالار، اسطبل، مسجد، شبستان خصوصی، انبار، آسیاب و حمام، دیر گچین را به یک کاروانسرای پنج ستاره تبدیل کرده. برای همین است که اینجا لقب مادر کاروانسراهای ایران را گرفته.

کاروانسرای ده نمک؛ برای یک اقامت پر ستاره

این کاروانسرا هم مثل خیلی‌های دیگر در مسیر راه ابریشم ساخته شده. اینجا را صفوی‌ها بنا کرده‌اند.

کاروانسرای ده نمک چهار در ورودی و بیست و چهار حجره دارد. در کاروانسرا یک رستوران هم هست که غذاهای ایرانی سرو می‌کند.

اینجا آسمان زیبایی دارد. ده نمک هم یکی از بهترین کاروانسراهای ایران برای تماشای ستاره‌ها است. آنهایی که به نجوم علاقه دارند، بعضی وقت‌ها برای دیدن ستاره‌ها به کاروانسرای ده نمک می‌آیند. 

برای رسیدن به کاروانسرا از تهران ۱۵۳ کیلومتر راه در پیش دارید و ۲ ساعتی در جاده خواهید بود. کاروانسرای ده نمک بعد از شهر گرمسار است.

ده نمک حالا یک اقامتگاه بومگردی است و می‌شود شب را در آن گذراند. غار نمکی گرمسار هم در ۷۰ کیلومتری کاروانسرا است و می‌توانید یک ساعته به آن برسید.

شمار تلفن کاروانسرای ده نمک: ۰۲۳۳۴۵۴۴۸۹۰

کاروانسرای مشیرالملک (دژ برازجان)

کاروانسرای مشیرالملک را قاجارها ساخته‌اند، ولی به سبک و روش زندیه. وسعت این کاروانسرا آنقدر زیاد است که ۶۸ اتاق در دلش جا داده. خود محلی‌ها به کاروانسرای مشیرالملک، دژ برازجان می‌گویند و اینجا را یکی از اصلی‌ترین نمادهای شهرشان می‌دانند.

میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک، در سال ۱۲۵۰ شمسی دستور ساخت این کاروانسرا را می‌دهد.  کاروانسرایی که ۵۰ سال پذیرای مسافرها بود و بعدش به محل استقرار نظامی‌ها و بعد از آن هم به زندان تبدیل شد.

کاروانسرای مشیرالملک در میدان چمران شهر برازجان قرار دارد.

کاروانسرای سعدالسلطنه؛ بزرگترین کاروانسرای شهری ایران

سرای سعدالسلطنه بزرگترین کاروانسرای درون شهری در ایران است که در زمان ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده. برای دیدن اینجا باید به شهر قزوین بروید.

کاروانسرا را چند سال پیش بازسازی کرده‌اند و حالا خیلی زیبا و دلنشین شده. می‌شود زیر سقف آن قدم زد، از مغازه‌های سنتی خرید کرد و در کافه‌ی کاروانسرا چای و قهوه نوشید.

در چارسوق کاروانسرا هم گنبدی را می‌بینید که کاشی کاری‌های زیبایش چشم‌نوازی می‌کنند.

سرای سعدالسلطنه قزوین چند حیاط هم دارد. در حیاط‌ها فروشگاه‌های مختلف صنایع دستی می‌بینید و می‌توانید روی تخت‌هایش هم بنشینید و استراحت کنید. 

آدرس سرای سعدالسلطنه: خیابان امام خمینی در قزوین را پیدا کنید، کاروانسرا همانجا قرار دارد.

بیشتر بخوانید: سرای سعدالسلطنه قزوین ؛ بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده در جهان

کاروانسرای مشیر یزد؛ مدرنِ سنتی

اینجا یک کاروانسرای تاریخی و زیباست که حالا به هتل کاروانسرایی باکیفیت و مجهز تبدیل شده. وارد حیاطش که می‌شوید، زیبایی کاروانسرا شما را شگفت‌زده می‌کند.

کاروانسرای مشیر در زمان مظفرالدین شاه قاجار ساخته شده. فتح‌الله مشیر الممالک در آن زمان مستوفی یزد بوده و دستور ساخت اینجا را صادر کرده.

اینجا را سال ۱۳۷۵ بازسازی کردند. حالا مشیر یکی از بهترین کاروانسراهای ایران شده و آماده پذیرایی از مسافران است. کاروانسرای مشیر یک رستوران خوب هم دارد که هم غذاهای خوشمزه‌ای دارد و هم زیبایی کاشی‌های هفت‌رنگش تماشایی‌ست.

شماره تلفن کاروانسرای مشیر یزد: ۰۳۵۳۶۲۲۷۰۵۰

شما پیش از خواندن این مطلب با کدام یک از این کاروانسراها آشنایی داشتید؟ کدام یک از این کاروانسراها را از نزدیک دیده‌اید؟ آیا تجربه شب‌مانی در کاروانسرا را دارید؟ به نظر شما کدام یک از این کاروانسراها از همه زیباتر است؟ حتما تجربه خودتان از دیدن و ماندن در کاروانسرا را برای ما بنویسید و آن را با بقیه به اشتراک بگذارید.

اگر با خواندن این مطلب تصمیم گرفته‌اید که دیدن این کاروانسراها را در برنامه خود بگذارید و در مورد محل اقامتتان نگران هستید، می‌توانید با اجاره اقامتگاه در پینورست این نگرانی را کنار بگذارید. انواع مختلف اقامتگاه با کیفیت خوب و قیمت مناسب در این سایت گلچین شده است. امکان رزرو بوم گردی، رزرو ویلا لاکچری ساحلی و … در این سایت وجود دارد. حتما بعد از سفر تجربه خودتان را برای ما بنویسید.

صدرا محمدی