معرفی بهترین سوغات گیلان؛ خوراکی بخریم یا صنایع دستی؟

از بین سوغات گیلان کدام را بیشتر از همه دوست دارید؟ گیلان آن‌قدر سوغاتی دارد که انتخاب یکی دو مورد از بین آن‌ها خیلی سخت است. برای همین خیلی از گردشگرها و تورلیدرها می‌گویند که در سفر به گیلان سعی کنید برای خرید خوراکی و سوغاتی بودجه قابل‌توجهی بگذارید تا بتوانید از انواع خوراکی‌های خوشمزه گیلانی خرید کنید. در این مطلب از وبلاگ پینورست می‌خواهیم درباره سوغات گیلان صحبت کنیم.

سوغات گیلان، بهشتی از طعم و مزه‌های اصیل ایرانی

بخش‌ زیادی از سوغات گیلان خوراکی‌ها و غذاهای گیلانی هستند. خیلی از ایرانی‌ها و خارجی‌ها برای خرید خوراکی‌های گیلانی به این استان می‌روند. گرچه برخی از سوغات گیلان مثل رشته خشکار و کلوچه فومنی در بیشتر شهرهای ایران پیدا می‌شود، ولی در هیچ‌جا جز گیلان نمی‌توانید یک کلوچه فومنی داغ و خوشمزه بخورید. رشته‌ خشکارهای گیلانی خانگی هم مزه اصیل و لذت‌بخشی دارند که جای دیگر نمی‌توانید مثل آن‌ها را پیدا کنید.

 علاوه‌بر کلوچه فومنی و رشته خشکار، زیتون پرورده، زیتون و روغن زیتون، حلوای به، چای لاهیجان، نان کشتا، نان تمیجان، پنیر سیاه‌مزگی، بادام‌زمینی، رب انار و رب نارنج، کوکی گردویی، ماهی سفید و اشپل ماهی و دَلار نمک سبز هم در دسته سه سوغاتی‌های خوراکی گیلان قرار می‌گیرند. 

دلار یک ترکیب از سبزیجات محلی‌ست که به جای نمک در سالاد و ماست و…استفاده می شود و خیلی خوش‌طعم است.

هرکدام این خوراکی‌ها طرفدارهای خودشان را دارند. بعضی‌ها عاشق رشته خشکار و زیتون پرورده هستند و دوست دارند در هر سفر به گیلان کمی از این خوراکی‌ها بخرند.خانه‌دارها معمولا برای غذاهایشان از گیلان رب انار و رب نارنج می‌خرند. 

کوکی گردویی و کلوچه فومنی معروف‌ترین سوغات گیلان به حساب می‌آیند. اگر کسی به گیلان برود، حتما برای خودش و اطرافیانش کلوچه گردویی یا کلوچه فومنی می‌خرد. 

بیشتر بخوانید: اولسبلنگاه ماسال گیلان؛ درباره معنی اسم، تلفظ و دیدنی‌هایش

۱. حلوای به و شیرینی‌های شمالی در صدر لیست سوغات گیلان

خیلی از گردشگرها فقط کلوچه فومنی و کلوچه گردویی را سوغات گیلان می‌دانند. بیشتر کسانی که به گیلان می‌روند، برای سوغاتی بسته‌های کلوچه نادری می‌خرند و به دوستان و آشنایانشان می‌دهند. 

رشته‌ خشکار هم خوراکی محبوب گیلانی‌ها در روزهای ماه رمضان است. حتی خیلی از ساکنین شهرهای دیگر ایران هم برای افطار دوست دارند رشته خشکار بخورند. مواد تشکیل‌دهنده رشته خشکار شیر، مغز گردو، دارچین، شکر، گردو، هل و آرد برنج است. بعضی‌ها برای اینکه قند کمتری مصرف کنند، رشته خشکار را با شیره انگور درست می‌کنند. 

علاوه‌بر کلوچه، حلوای به و باقلوای یاس هم جزو سوغات گیلان است. خانم‌های بومی گیلان حلوای به را با به، آب، شکر، روغن حیوانی، خلال بادام و هل کوبیده درست می‌کنند. شاید با خودتان بگویید که باقلوا سوغات گیلان نیست؛ ولی باقلوای یاس گیلانی برخلاف باقلواهای دیگر با گل یاس معطر می‌شود و طعم منحصربه‌فردی دارد.

بیشتر بخوانید: شیرینی های محلی ایران ؛ شیرینی‌هایی که در دلتان قند آب می‌کنند

۲. نان و پنیر گیلان؛ سوغات کمترشناخته‌شده

نان کشتا، نان تمیجان و پنیر سیاه‌مزگی بین گردشگرها کمتر شناخته‌شده هستند. نان کشتا با کدوی پخته، آرد برنج، پودر تخم خرفه و آرد گندم درست می‌شود. بعضی‌ها به این دستور پخت، ماست ترش، شکر و تخم شنبیله هم اضافه می‌کنند.

 گیلانی‌ها معمولا این نان را روز سیزده‌بدر درست می‌کنند. می‌توانید این نان را با پنیر و تخم‌مرغ محلی بخورید. بومی‌های گیلان نان کشتا یا خلفه را همراه لوبیاچیتی و ماهی شکم‌پر آماده می‌کنند. 

گیلانی‌ها نان تمیجان را با حلوا شکری می‌خورند و از روش مخصوصی برای درست‌کردن آن استفاده می‌کنند. ماده اصلی نان تمیجانی آرد برنج است و روی ساج پخته می‌شود. گرچه این نان برای روزهای عید است، ولی در بازارهای محلی هم می‌توانید از این نان‌ها بخرید. 

درمورد پنیر سیاه‌مزگی هم باید بگوییم که این پنیر یکی از بهترین پنیرهای محلی است و طعم فوق‌العاده‌ای دارد؛ به‌طوری که بعضی از گردشگرها طعم آن را با پنیرهای فرانسوی مقایسه می‌کنند. این پنیر زردرنگ و پرچرب است و معمولا در زمستان و پاییز درست می‌شود. 

توصیه می‌کنیم این پنیر را با گردو یا سبزی تازه امتحان کنید. با این کار هیچ‌وقت طعم پنیر سیاه‌مزگی را فراموش نخواهید کرد. بعضی از پنیرها با گذشت زمان خوشمزه‌تر می‌شوند و کیفیتشان هم بهتر می‌شود. پنیر سیاه‌مزگی هم جزو این پنیرها است؛ بنابراین برای خرید پنیر سیاه‌مزگی کهنه باید پول بیشتری خرج کنید.

۳. زیتون، روغن زیتون و انواع زیتون پرورده

یکی از پرطرفدارترین سوغات گیلان، زیتون و محصولات جانبی آن است. زیتون گیلان از سال‌های خیلی قبل هم به عنوان یکی از سوغات گیلان به شمار می‌آمده‌است. حتی ناصرخسرو هم در سفرنامه‌اش درمورد رودبار و زیتون‌های آن صحبت کرده است. 

خیلی از گردشگرها فقط برای خرید زیتون و روغن زیتون به شهرهای گیلان سر می‌زنند. کارگاه‌ها و فروشگاه‌های زیادی در شهرهای مختلف گیلان روغن زیتون و زیتون پرورده درست می‌کنند. بخش زیادی از زیتون گیلان در رودبار تولید می‌شود. وقتی با اتوبوس از خیابان‌های رودبار رد می‌شوید، فروشگاه‌های بزرگی را می‌بینید که زیتون و روغن زیتون می‌فروشند.

بهتر است زیتون و محصولات مرتبط با آن را از جاهای معتبر بخرید. اگر همراه با تور در رودبار توقف کرده‌اید تا زیتون بخرید، زیتون مغازه‌های مختلف را امتحان کرده و بهترین را انتخاب کنید. زیتون هسته‌دار، بی‌هسته و زیتون سیاه از انواع زیتون‌های موجود در مغازه‌های رودباری هستند. 

در این مغازه‌ها، زیتون پرورده‌ تنوع زیادی دارد؛ مثلا می‌توانید زیتون پرورده را با ترکیب رب انار و انار بخورید. خیلی از خانواده‌های رودباری هم زیتون می‌فروشند، با خرید از آنها به کسب‌وکارهای کوچک و خانگی کمک می‌کنید. 

۴. چای لاهیجان ؛‌برای چای‌خورهای حرفه‌ای

نمی‌توان درباره سوغات گیلان حرف زد و چیزی از چای لاهیجان نگفت. خیلی از خانواده‌های گیلانی زندگی‌شان را از کشت و فروش چای‌ می‌گذرانند. چای‌خورهای حرفه‌ای عطم و طعم چای لاهیجان را با هیچ چای دیگری عوض نمی‌کنند. این چای به کشورهای دیگر هم صادر می‌شود و از نظر کیفیت حرف اول را می‌زند. چای سرگل، ساچمه‌ای و چای ممتاز از انواع چای گیلان هستند. 

بیشتر بخوانید: قصه شمالبازی (قسمت ششم در کلبه جنگلی لاهیجان) طعم چای ذغالی و بوی جنگل

۵. بادام‌زمینی؛ سوغاتی از آستانه اشرفیه

شاید جالب باشد که بدانید بیشتر بادام‌زمینی کشور در آستانه اشرفیه تولید می‌شود. در این شهر می‌توانید بادام‌‌زمینی‌های درشت و خوشمزه بخرید. دو نوع بادام‌زمینی در بازارهای گیلان به فروش می‌رسد: با پوست و بدون پوست. نوع بدون پوست آن معمولا قیمت بیشتری دارد. 

۶. ماهی‌های شمال را از دست ندهید

تا ماهی‌های شمال را نشناسید، نمی‌توانید در بازار ماهی‌فروش‌های گیلان ماهی خوب بخرید. ماهی آزاد، ماهی سفید، اردک ماهی، ازون برون، سوف، سیم، کفور، کپال، کولمه، کولی، قزل‌آلا و کیلکا از انواع ماهی‌های شمال هستند.

ماهی آزاد قیمت بالایی دارد و جزو بهترین‌ ماهی‌های شمال به حساب می‌آید. 

ماهی سفید را با خال‌های درشت و سفید روی سرش می‌شناسند. این ماهی استخوان‌های ریز زیادی دارد. ماهی ازون برون معروف‌ترین ماهی شمال است و غذاهای متنوعی با آن درست می‌کنند. علاوه‌بر این، خاویار ازون برون هم ارزش زیادی دارد و با قیمت بالایی به فروش می‌رسد. 

ماهی سوف جزو ماهی‌های پرفروش استان گیلان است و گوشت نرم و سفیدی دارد. برای خرید ماهی سوف به پشت آن دقت کنید. این ماهی خال‌های مشکی و نوارهای تیره دارد.

ماهی سیم گوشت چربی دارد و پر از تیغ‌های ریز است. گیلانی‌ها معمولا ماهی سیم به‌صورت نمک‌سود می‌خورند. 

ماهی کفال شمالی نیست و روس‌ها آن را وارد دریای خزر کرده‌اند. شمالی‌ها معمولا این ماهی را سرخ می‌کنند یا کباب‌شده با نارنج و لیمو می‌خورند.

ماهی کولی هم جزو ماهی‌های خوش‌خوراک شمال است. شمالی‌ها معمولا ماهی کولی را سرخ می‌کنند و همراه با سیب‌زمینی سرخ‌کرده و زیتون می‌خورند. 

معروف‌ترین بازار برای خرید ماهی شمال، بازار ماهی‌فروش‌های کیاشهر است. علاوه‌بر اینجا، بازار ماهی روستای دستک هم هست. گردشگرهای زیادی برای خرید ماهی به روستای دستک می‌آیند.

 اگر علاقه‌مند به ماهی‌گیری در شمال هستید، می‌توانید در موج‌شکن بندر انزلی، سفید رود آستانه اشرفیه، ساحل اوشمک زیباکنار و اسکله بندر کیاشهر ماهی‌گیری کنید.

۷. دَلار یا نمک سبز همراه همیشگی گوجه سبز

اگر در دوستان و آشنایانتان دوست گیلانی داشته باشید، حتما تابه‌حال اسم دلار را شنیده‌اید. معمولا دلار یا نمک سبز را همراه با گوجه‌ سبز می‌خورند، با سالاد و ماست و خیار هم مصرف می‌شود. طعم این نمک انقدر خوب است که تا مدت‌ها در ذهنتان می‌ماند. 

دلار یا درار گیلان با سبزی‌های مختلفی درست می‌شود و معمولا شهرهای گیلان دستور پخت خاص خودشان را برای درست‌کردن درار دارند. درار لاهیجان با گشنیز، کوتکوتو یا خالواش، بو انجیر، چوچاق و نعنا درست می‌شود. درار را می‌توانید در دوغ بریزید یا با سیب‌ ترش و پرتقال ترش بخورید.

اما حواستان باشد که دلار را نباید از هرجایی خرید. چون دلار یکی از آن سوغاتی‌هایی است که می‌تواند آفت زده باشد و خراب شده باشد. سعی کنید دلار را از آدم‌های مطمئن بخرید یا از فامیل‌های شمالی‌ خودتان یا دوستانتان تهیه کنید و از خریدن آن سر راه و کنار جاده جدا خودداری کنید.

۸. برنج گیلان؛ بهترین برنج ایرانی

برنج گیلان در ایران و کشورهای خارجی طرفدار زیادی دارد. عطر و طعم این برنج به‌قدری لذت‌بخش است که خیلی از ایرانیان مقیم در کشورهای خارجی و حتی گردشگرهای خارجی برنج گیلان را می‌خرند و با خودشان می‌برند. 

این برنج علاوه‌بر عطر و طعم خوب خواص زیادی هم دارد و به درمان سوءتغذیه ودرد معده کمک می‌کند. خود گیلانی هم قبلا در روز سه وعده برنج می‌خوردند و اگر کسی غذایش را با نان می‌خورد، فکر می‌کردند فقیر است و پولی برای خرید برنج ندارد. 

برنج صدری، هاشمی، علی کاظمی و طارم از انواع برنج گیلان هستند. برای خرید برنج صدری و هاشمی باید پول بیشتری بپردازید. علاوه‌بر این‌ها برنج چمپا هم هست. برنج چمبا دانه کوتاه است و معمولا برای پخت شله‌زرد استفاده می‌شود

۹. ازگیل یا کونوس گیلانی

ازگیل یک میوه قهوه‌ای رنگ و خوشمزه است که علاوه بر طعم شیرینش خاصیت‌های زیادی هم دارد. مردم گیلان به ازگیل خرمای گیلان هم می‌گویند. می‌توانید ازگیل را گلپر و نمک مخلوط کرده و نوش‌جان کنید.

بعضی‌ها هم با برگ ازگیل جوشانده درست می‌کنند. این جوشانده خواص درمانی دارد و رفع ناراحتی‌های گلو استفاده می‌شود.

گیلانی‌های اصیل و قدیمی با ازگیل رب درست کرده و از آن برای تهیه پخت ماهی، فسنجان و ماهی ترش استفاده می‌کنند. رب ازگیل را می‌توانید در بازارهای محلی گیلان خریداری کنید. 

بیشتر بخوانید: جاده اسالم به خلخال ؛ زیباترین جاده ایران

۱۰. اربادوشاب؛ شیره خرمالوی جنگلی

شاید تابه‌حال اسم اربادوشاب را به‌عنوان سوغات گیلان نشنیده‌ باشید؛ ولی اربادوشاب شیره خرمالوی جنگلی است و از سال‌های خیلی قدیم در گیلان مردم این شیره را درست می‌کردند و توی غذاها و دسرها از آن‌ها استفاده می‌کردند.

می‌توانید این شیره را از آستارا، رضوان‌شهر، تالش، ماسال، شفت، فومن، لنگرود، لاهیجان، رودسر و املش بخرید. 

خیلی از خانواده‌های گیلانی اربادوشاب خانگی درست می‌کنند و می‌فروشند. درست‌کردن اربادوشاب کار راحتی نیست و معمولا با کمک چندین خانواده انجام می‌شود. همسایه‌ها دور هم جمع می‌شوند، میوه‌ها را می‌چینند و عصاره‌گیری می‌کنند. 

مرحله آخر هم برپاکردن کوره است که محصول نهایی دوشاب را به ما می‌دهد. از این دوشاب، حلوا،نان محلی، کدوی دوشاب، شربت و سرکه هم درست می‌‌شود. مخلوط کته، شیر داغ و اربادوشاب هم خوراک گیلانی‌های سن‌وسال‌دار است.

صنایع دستی گیلان

گرچه بیشتر مردم گیلان را با خوراکی‌های خوشمزه‌اش می‌شناسند، اما استان گیلان صنایع دستی هم دارد.

حصیربافی، رشتی دوزی و نمد مالی از سوغات هنری شهرهای شمالی است. 

۱۱. کلاه و زیراندازهای حصیری

در حصیر بافی، کشاورزها و خانم‌های خانه‌دار با ساقه برنج یا ساقه گیاهان خودرو حصیر درست می‌کنند. ظرف‌ها و کلاه‌های حصیری، زیراندازهای حصیری ساده جزو این دسته قرار می‌گیرند. مرواربافی و بامبوبافی هم جزو صنایع دستی استان سبز هستند. 

۱۲. رشتی‌دوزی نوعی قلاب دوزی رشتی

رشتی‌دوزی از قدیمی‌ترین سوغات گیلان است. از اوایل قرن ۱۳، استاد حسین رشتی در ایران رشتی‌دوزی می‌کرده‌است و آثارش در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. در این هنر، روی پارچه‌های ابریشمی و نخی را با طرح‌های گل و مرغ و بته جقه شاخ گوزنی تزئین می‌کنند.

معمولا رشتی‌دوزی به سه روش انجام می‌شود: ساده، برجسته و معرق. هر کدام از این‌ها روش‌ها ابزارهای مخصوص دارند. اگر دوست دارید پارچه‌های رشتی‌دوزی‌شده برای دیگران بخرید، کلاه و رومیزی، روتختی، پاپوش‌های زنانه، پرده، سجاده، لباس و کلاه گزینه‌های مناسبی هستند. 

۱۳. مرواربافی

در مرواربافی، با چوب ترکه چیزهایی مثل سبد میوه، ساک پیک‌نیک، جا نانی، و جا لیوانی درست می‌کنند. اگر می‌خواهید آثار مرواربافی گیلانی‌ها را بخرید، بهتر است به آستانه اشرفیه، روستای کورکا بروید. روستای کورکا قطب مرواربافی در گیلان است. در بندر کیاشهر و صیغلان هم می‌توانید بافته‌های مرواری را پیدا کنید. 

۱۴. بامبوبافی

بامبو نوعی نی خیزران است که در آبگیر و تالاب‌ها پیدا می‌شود. کاشف السلطنه یا پدر چای ایران در دوران قاجار اولین بامبو را با خودش به ایران آورد. در همان زمان‌ها هم یک استاد چینی به نام ولتری به لاهیجان آمد و بامبوبافی را به مردم گیلان یاد داد. 

هنرمندان بامبوبافی با نی‌های بامبو، ظرف‌های شکلات‌خوری، میوه‌خوری، صندلی، لوستر و کلاهک آباژور درست می‌کنند. بامبوبافی استان گیلان خیلی شناخته‌شده نیست و مردم آن را به عنوان سوغات گیلان نمی‌شناسند؛ ولی اگر به روستای لیالستان در استان گیلان بروید، می‌توانید آثار بامبوبافی مردم محلی را بخرید. 

۱۵. زیراندازهای نمدی

زیراندازهای نمدی یکی دیگر از سوغات گیلان هستند. بعضی از گردشگرها زیراندازهای نمدی را به دیوار آویزان می‌کنند یا گوشه اتاقشان می‌اندازند. فرایند تولید زیرانداز نمدی سخت و زمان‌بر است. گیلانی‌ها الیاف پشمی را به هم فشار می‌دهند. پشم گوسفند در اثر فشار، رطوبت و حرارت موجود در هوا به شکل نمد درمی‌آید. به این کار نمدمالی گفته می‌شود.

علاوه‌بر زیرانداز، زیرچراغی، زیر منقلی و کلاه هم از نمد درست می‌کنند. می‌توانید محصولات نمدمالی را روستاهای اوشیان، سیاهکلرود، اشکور علیا و سیار ستاق خریداری کنید. نقش‌های روی نمدها گل‌های مختلف، هلالی، ترنج، الماسی، بته جقه و حیوانات هستند که با رنگ‌های قرمز، سرمه‌ای، مشکی، سفید، کبود و سبز روی نمد نقاشی می‌شوند.

۱۶. سوغات گیلان، خوراکی یا صنایع دستی

انتخاب یک سوغاتی از بین این همه خوراکی‌های خوشمزه و صنایع دستی متنوع کار سختی است. بیشتر گردشگرها کلوچه، چای،برنج و زیتون را برای سوغاتی می‌خرند. بعضی‌ها هم دوست دارند یک یادگاری ماندگار داشته باشند یا هدیه‌ای خاص به دوستان و آشنایانشان بدهند. اگر شما هم جزو گروه دوم هستید، می‌توانید نمد، پارچه‌های رشتی‌دوزی، دیگ‌های سنگی و مسی و ظروف بامبوبافی بخرید. 

شما برای سوغات خریدن بیشتر سمت سوغاتی‌های ماندگار و صنایع دستی می‌رود یا خوراکی‌های معروف آن شهر؟ از سوغات گیلان چه می‌دانید؟ سوغاتی را از قلم نیانداخته‌ایم؟ شما برای ما بنویسید.

راستی برای اجاره اقامتگاه در هر شهری که به آن سفر کردید می‌توانید سراغ پینورست بیایید و در سایت آن بهترین اقامتگاه خود را پیدا کنید. این‌جا آپارتمان‌، ویلا و ویلا استخردار خوبی برای شما گلچین شده است.

بهاره صفوی

من بهاره‌ام و کشف جاهای جدید رو دوست دارم. نوشتن کارمه و ترجمه تخصصم. اگر سفر نرم و ورزش نکنم روحم افسرده می‌شه و دیگه نمی‌تونم ادامه بدم. امیدوارم نوشته‌هام بهتون کمک کنه که مقصدهای جدیدتون رو پیدا کنین.