تمدن‌های باستانی و از بین رفته همیشه می‌تواند موضوع جذابی برای مطالعه باشد. استان خوزستان از نقاطی است که پدیده‌های کهن بسیاری را در خود جای داده است. در مطلب امروز پینورستبه سراغ اشکفت سلمان یادگار ایلامیان در شهر زیبای ایذه می‌رویم.
این غار یکی از مهم‌ترین نیایشگاه‌های هخامنشی بوده و به همین دلیل ارزش و اهمیت تاریخی زیادی برای ایران دارد.
اگر نام‌ها و تلفظ آنها در این متن عجیب به‌نظر می‌آید جای تعجب نیست. هزاران سال از دوران زندگی و اعتقادات آن مردم می‌گذرد.
اشکفت سلمان در دوران ایلامیان
همان طور که گفتیم قدمت اشکفت سلمانی به دوران تمدن ایلامی برمی‌گردد. این نقش برجسته حدا از اهمیت بسیار زیاد باستانی و تاریخی به‌علت حک شدن طولانی‌ترین خط میخی از ایلام نو برای محققان و باستان شناسان مهم است.
در آن زمان اینجا پرستشگاه تریشا یکی از خدایان ایلامی بوده است.
اشکفت سلمان کجاست؟ چطوری به اینجا برویم؟
همان طور که گفتیم اشکفت سلمان در شهر ایذه قرار گرفته است. به اعتقاد بعضی از مردم این شهر اینجا محل نیایش سلمان فارسی در ایران بوده. به همین دلیل به اشکفت سلمان مشهور شده اما
شواهدی برای اثبات این ادعا وجود ندارد. به همین علت بعضی تاریخدانان این روایت را تلاش مردم بعد از حمله اعراب برای جلوگیری از تخریب این اثر می‌دانند.
اینجا در واقع یک غار است و برای تصویر‌سازی بهتر از این مکان خوب است معنای اشکفت را کمی توضیح دهیم. در لغت‌نامه دهخدا به رخنه و شکافی که در کوه ساخته شده اشکفت گفته می‌شود. در حماسه‌ی زیبای ایرانی «ویس و رامین» اشکفت دقیقا چنین معنا و مفهومی را می‌رساند. «برون آمد ز دروازه شتابان / نهاده روی زی اشکفت دیوان».
از آنجایی که شهر ایذه فرودگاه و ایستگاه قطار ندارد برای سفر باید از ماشین شخصی یا اتوبوس‌های بین شهری استفاده کنید. برای مثال اگر در شهر اهواز باشید تا ایذه چیزی نزدیک دو ساعت و نیم فاصله دارید. از این شهر هم تاکسی و پایانه اتوبوس برای رسیدن به ایذه وجود دارد. برای رفتن به شهر اهواز از هواپیما، قطار و اتوبوس می‌توانید استفاده کنید.
کتیبه‌های اشکفت سلمان
کتبیه‌های اشکفت سلمان چهار عدد هستند که طرح و نوشته‌های مختلفی روی آنها دیده می‌شود. همه کتیبه‌ها به خط میخی ایلامی نگاشته شده‌اند.
اولین نقش برجسته که مشهور‌ترین آنها هم به حساب میآیدبرگزاری نیایش هانی، پادشاه محلی آیاپیر به همراه وزیرش شوترورو با حضور زن و فرزند وی را نشان می‌دهد. از دلایل مشهوریت این نقش برجسته حضور یک زن در کنار مرد در همان ابعاد تقریبی است. در نظر بسیاری از کارشناسان این حضور که در آثار آن دوران چندان یافت نمی‌شود نشان از جایگاه و اهمیت زنان در تمدن ایلامی است.
در دومین نقش برجسته ما دوباره با مراسم نیایش هانی و خانواده‌اش بدون حضور وزیر هستیم. احتمالا این نقش مراسم متفاوتی نسبت به اثر قبلی را نشان می‌دهد که کمی خصوصی‌تر برگزار می‌شود.
در نقش برجسته سوم توضیح درباره قرار گرفتن اشکفت سلمان در فاصله‌ی سه متری با زمین است. در اینجا پادشاه به تنهایی در حال نیایش به تصویر کشیده شده. درست پشت او کتیبه‌ها را در ۲۶ سطر به خط میخی ایلامی می‌بینید. در این کتیبه‌ها هانی درباره‌ی خود و خدماتش در سرزمین آیاپیر توضیح می‌دهد.
کتیبه چهارم شاید مرموز‌ترین اثر در اشکفت سلمان به حساب بیاید. تصویر کسی که در کتیبه حک شده مشخص نیست که اشاره به چه کسی دارد. متن کتیبه هم هنوز ترجمه نشده است. شاید با ترجمه این کتیبه راز این نقش برجسته هم برملا شود.
علاوه بر نقش برجسته‌های مربوط به ایلامیان بقایای یک ساختمان متعلق به اتابکان هم در اینجا وجود دارد.
سنگ‌نگاره‌های دیگر نزدیک به مجوعه تاریخی اشکفت سلمان
سنگ‌نگاره دیگر شهر ایذه که از آن می‌توان نام برد خونگ اژدر (خنگ اژدر) است. قدمت خونگ اژدر با دو سنگ نگاره باز به دوران ایلامیان و اشکانیان برمی‌گردد. این اثر برای هزاران سال ناشناخته بود تا در سال ۱۹۶۱ توسط لویی واندنبرگ کشف شد.
کتیبه خونگ اژدر
این نقش برجسته مراسم تنفیذ قدرت به حاکم از سوی مهرداد، پادشاه اشکانیان را نمایش می‌دهد. این تصویر تنها اثر یافت شده از حضور یک پادشاه اشکانی محسوب می‌شود. متاسفانه با بی‌توجهی در طول سالیان زیاد نقش مهرداد اشکانی تقریبا در حال محو شدن و رفتن به سوی نابودی است.
شیرهای سنگی در شمال خوزستان و شهر ایذه از آثار باستانی جالب توجه دیگر در این منطقه محسوب می‌شود. شیرها که نمادی از دلاوری و شجاعت هستند توسط سنگ‌تراشان ماهر تراشیده شدند. این شیرها معمولا در گورستان و بر روی مقبره‌ی بزرگان هر ایل و طایفه قرار می‌گرفت. مردم هر طایفه به این صورت احترام خودشان را به این مردگان نشان می‌دادند. بعضی از این شیرها به‌گونه‌ای تراشیده شده‌اند که در حال مراقبت از مرده داخل قبر به‌نظر می‌رسند.
اگر به شهر ایذه سفر کردید مکان‌های بسیاری برای بازدید وجود دارد. برای مثال کول فرح که سنگ‌نگاره کهن دیگری است در شمال شرقی ایذه و در تنگه‌ای به همین نام قرار دارد.
جاذبه‌ی دیگر قلعه تل بین باغ ملک و ایذه در جاده شاهی استان فارس و خوزستان است. تاریخ ساخت این قلعه را اواخر قرن هجدهم میلادی محاسبه می‌کنند. قلعه‌ای که یادآور فیلم و داستان‌های سلحشوری و شوالیه‌ای است.
اگر به دیدن تفرجگاه‌های طبیعی و زیبا علاقه دارید دشت سوسن ایذه مکان مناسبی است. در شمال غرب و فاصله ۳۵ کیلومتری شهر به این منطقه زیبا و بهشت‌گونه خواهید رسید.
در ایذه دو آبشار عظیم هم وجود دارد. این آبشارها که به توف اسپید مشهورند در ناحیه محافظت‌شده‌ای به نام شالو و منگشت واقع شده‌اند.
اگر مجسمه معروف سردار اشکانی (پارتی) را دیده باشید باید بدانید که این اثر مهم هم در شهر ایذه کشف شد. محوطه باستانی شمی در روستایی به همین نام محل پیدا شدن این اثر بود که منطقه‌ای بسیار دیدنی و قدیمی به‌حساب می‌آید.
دیدن تالاب میانگران در جنوب غربی رشته‌کوه‌های زاگرس در یکی کیلومتری ایذه، دیدنی مشهور دیگر این شهر است.
بهترین فصل برای سفر به ایذه
بر‌عکس نظر مردم درباره گرمای استان خوزستان شهر ایذه خیلی هوای گرمی ندارد و از خنک‌ترین شهرهای این استان به‌حساب می‌آید. از آبان تا اردیبهشت می‌توان از این محل بازدید کرد. اما مناسب‌ترین زمان که از شر گرمای شدید یا سردی ناگهانی شب در امان بمانید اسفند تا اواخر اردیبهشت است.
در انتها باید گفت یادگاری‌های باستانی از سنگ‌نگاره‌های کوچک مثل خونگ اژدر تا اثری بزرگ‌تر مثل اشکفت سلمان اگرچه در ظاهر به پیچیدگی اهرام مصر نیستند اما به‌لحاظ تاریخی اهمیت کمتری از آنها ندارند. تمامی این آثار دورانی بسیار دور و قدیمی را به ما نشان می‌دهند و همیشه رازی برای کشف شدن در خود دارند.
روییدن خزه و جلبک، جاری بودن آب و یادگاری نوشتن بر سنگ‌نگاره‌های اشکفت سلمان تا شکستن شیرهای سنگی ایذه مسائل تلخی هستند که احتمالا حسرت آنها را در آینده و زمانی که از دست رفتند احساس خواهیم کرد. امیدواریم به این آثار توجه بیشتری نشان داده شود تا از تمدن باستانی ایران جز در کتاب‌ها آثار ملموسی نیز باقی بماند.
حتما نظر و تجربه خودتان را از دیدن این مکان تاریخی جالب برای ما بنویسید.
افراد زیادی به سفر و کشف و دیدن جاهای جدید دارند. انتخاب محل اقامت یکی از دغدغه‌های اصلی این افراد است. این بار که خواستید برای سفر برنامه‌ریزی کنید برای اجاره اقامتگاه به سایت پینورست ر بزنید و خیال خودتان را از بابت محل اقامت راحت کنید. امکان اجاره انواع مختلف اقامتگاه از کلبه جنگلی و خانه روستایی تا اجاره ویلا جادار در این سایت وجود دارد.
توی سفر دنبال چی هستی؟ 
کشف شهر 
قلقهای سفر 
تجربههای بقیه 
