سفر به سرزمین اسرار آمیز کویر لوت؛ اینجا زندگی در جریان است

0نظر

سفر به سرزمین اسرار آمیز کویر لوت؛ اینجا زندگی در جریان است

بازدید ۶۹۷

کویر لوت به‌عنوان بیست و هفتمین بیابان بزرگ جهان و یکی از گرم‌ترین نقاط روی کره زمین، منطقه‌ای خشک و وسیع است که تقریبا 10 درصد از کل مساحت کشورمان را در بر گرفته است. کویر لوت با 175 هزار کیلومتر وسعت و به‌عنوان گستره‌ای که 320 کیلومتر طول و حدود 160 کیلومتر عرض دارد، بین سه استان سیستان و بلوچستان، کرمان و خراسان جنوبی قرار دارد.

اگر بخواهیم نگاه دقیق‌تری به معنی کویر لوت داشته باشیم اول باید از کلمه کویر شروع کنیم که گاهی اوقات به‌اشتباه بیابان گفته می‌شود. بیابان به جایی گفته می‌شود که بارش باران در آن خیلی خیلی کم است و به‌زحمت به 50 میلی‌متر مکعب می‌رسد.

پوشش گیاهی بیابان‌ خیلی کم است و حتی ممکن است هیچ گیاهی در بیابان وجود نداشته باشد. در مقابل، کویر به منطقه‌ای گفته می‌شود که میزان بارش باران در آن‌ نسبتا بیشتر است و زمین‌های رسی و خاک سرشار از نمک دارد. کلمه لوت یعنی عاری از هر چیزی که فکرش را بکنید!

کویر لوت یعنی جایی که برهنه، بی‌آب‌وعلف، خالی است. شاید این واژه چندان با واقعیت چیزی که در کویر لوت می‌بینیم جفت‌وجور نباشد؛ ولی به‌هرحال سالیان سال است که نام کویر لوت سر زبان‌ها افتاده است.

کویر لوت کجاست؟ مسیرهای دسترسی از شهداد

روی نقشه که نگاه می‌کنیم تقریبا دستمان می‌آید که موقعیت نسبی کویر لوت کجاست. کویر لوت به‌صورت یک بیابان وسیع درجایی بین سه استان کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی قرار گرفته و بخش زیادی از آن در استان پهناور کرمان قرار گرفته است. کویر لوت درحالی‌ از شمال غرب به جنوب شرق کشیده شده است که از غرب به گسل نای بند و از شرق به گسل نهبندان محدود می‌شود.

معمولا اولین و بهترین گزینه برای سفر به کویر لوت از سمت شهداد در استان کرمان است. شما اجازه ندارید از هرجایی وارد کویر لوت بشوید و این کار واقعا ترسناک است؛ چراکه حتی خیلی از آن‌هایی که استاد مسیریابی و زدن به دل کویر لوت هستند گاها دچار سردرگمی می‌شوند و راه را گم می‌کنند! خوشبختانه از طریق شهر شهداد در استان کرمان می‌توانید سفر ایمن و بی‌خطری به کویر لوت داشته باشید!

بیشتر بخوانید: دلفارد جیرفت کرمان ؛ تابستان‌های برفی و خوش آب و هوا

برای رفتن به شهداد باید ابتدا از هرکجا که هستید مسیر استان کرمان و شهر کرمان را در پیش بگیرید. اگر از تهران قصد حرکت داشته باشید باید 986 کیلومتر مسیر را تا خود کرمان طی کنید که با خودروی شخصی و رانندگی مداوم تقریبا 11 ساعت طول می‌کشد. در بین راه از شهرهایی مثل قم، کاشان، نائین، یزد و رفسنجان عبور خواهید کرد. برای این سفر طولانی می‌توانید بلیت هواپیما یا قطار تهیه کنید و با خاطر آسوده‌تر خودتان را به کرمان برسانید.

بعد از رسیدن به کرمان، بخش دوم سفر آغاز می‌شود. از اینجا باید مسیر شهداد را در پیش بگیرید و با رد شدن از جاده‌های پرپیچ‌وخم و البته دیدنی و طی کردن 96 کیلومتر دیگر به خود شهداد برسید. بعد از رسیدن به شهداد با طی کردن یک مسیر 24 کیلومتری از طریق جاده شهداد – نهبندان می‌توانید خودتان را به کمپهای کویری برسانید و از اینجا به بعد بخش جذابتر سفر آغاز خواهد شد.

برای رفتن به کویر لوت چه مجوزهایی نیاز است؟

همین‌جا باید تکرار کنیم که رفتن به مناطق نارنجی و قرمز کویر لوت بدون مجوز ممنوع است. حتما می‌پرسید نواحی قرمز و نارنجی کجاها هستند؟ بر اساس نقشه‌هایی که از کویر لوت تهیه شده‌اند، نواحی مختلف کویر بر اساس میزان خطر به سه بخش تقسیم شده‌اند؛ در نواحی سبز رنگ که بازدید از آن‌ها برای همه آزاد است خطر کسی را تهدید نمی‌کند اما در نواحی نارنجی و قرمز میزان خطر بالاتر است و بدون مجوز نمی‌توانید از این نواحی دیدن کنید.

بخش‌های مختلف کویر لوت

باوجود وسعت خیلی زیاد کویر لوت باید انتظار داشته باشیم که اینجا از بخش‌های مختلفی تشکیل شده باشد که هرکدام بر اساس ویژگی‌ها و خصوصیاتی که دارند متفاوت از بقیه نقاط هستند.

لوت شمالی

همان‌طور که از اسمش مشخص است، اینجا شمالی‌ترین نقطه کویر لوت است و در حوالی خراسان شمالی قرار گرفته است. حد جنوبی آن یعنی جایی که بخش لوت شمالی به پایان می‌رسد، شامل بریدگی‌های نامنظمی است که در حوالی رود شور بیرجند قرار دارند. لوت شمالی که بعضی‌ها به آن لوت خراسان هم می‌گویند منطقه‌ای پر از کوه‌ها و تپه‌های آتش‌فشانی و رسوبی است و تا جایی که چشم کار می‌کند در این منطقه شن و ریگ خواهید دید.

لوت مرکزی

قشنگ‌ترین و شگفت‌انگیزترین قسمت کویر لوت بخش لوت مرکزی است. اینجا در قسمت‌های شرقی لوت مرکزی تپه‌ها و توده‌های عظیم شن و ماسه را خواهید دید که به هم چسبیده‌اند. این توده‌ها و تپه‌های شنی به هم چسبیده 162 کیلومتر طول و 52 کیلومتر عرض دارند. در لوت مرکزی پوشش گیاهی هم وجود دارد که بیشتر در نواحی ناهموار متمرکز شده است. در بخش غربی لوت مرکزی خبری از پوشش گیاهی نیست! لوت مرکزی از نظر زمین‌شناختی به سه بخش تقسیم شده است که دشت‌سر، کلوتها و تپه‌های ماسه‌ای نام دارند.

لوت جنوبی

لوت جنوبی از نظر پوشش گیاهی نسبت به لوت مرکزی و شمالی برتری قابل توجهی دارد. احتمالا همین پوشش گیاهی غنی‌تر دلیلی بوده برای اینکه این روزها بتوانیم بیشترین آثار تمدن‌های باستانی گذشته را در این بخش از کویر لوت ببینیم. این‌طور که پیداست تمدن‌های گذشته وجود درختچه‌ها و پوشش گیاهی در لوت جنوبی را به فال نیک گرفته‌اند و اغلب در همین حوالی زندگی می کرده‌اند!

کلوت‌های شهداد ؛ شهر شنی در دل کویر لوت

کلوتها در حاشیه غربی دشت لوت ، در نزدیکی شهداد قرار گرفتهاند و 145 کیلومتر طول و عرض 70 کیلومتر دارند. پیش از اینکه بپردازیم به حیرت‌انگیزترین جاذبه طبیعی کویر لوت بهتر است برایتان بگوییم که کلوت چه معنی دارد. از نظر واژه‌شناسی، کلوت از دو کلمه کل و لوت تشکیل شده است. کل یعنی شهر و آبادی و لوت هم که از همان کویر لوت به معنی خشک‌وخالی و تهی گرفته شده است. کلوتها کوه‌های شنی هستند که در اثر عوامل فرسایشی مثل باد و گاها باران ایجاد شده‌اند و اشکال خاص و حیرت‌آوری به خود گرفته‌اند.

راستش را بخواهید هنوز دقیقا مشخص نیست که کلوتها چگونه شکل گرفته‌اند و حرف‌های مختلفی دراین‌باره زده می‌شود؛ ولی چیزی که ما می‌خواهیم از آن صحبت کنیم گستره‌ای به وسعت 11 هزار کیلومترمربع از کویر لوت است که پر شده است از کلوتهای کوچک و بزرگ که هرکدام اشکال مختلفی دارند. وقتی وارد جاده شهداد – نهبندان بشوید و 40 کیلومتر از شهداد دور شوید به سازه‌های شنی عظیمی بر می‌خورید که از دور انگار شبیه یک شهر با برج‌های چندطبقه است!

بیشتر بخوانید: سفرنامه کلوت‌های شهداد؛ سرزمینی که در آن زیبا شدم

زمین شناسان و دیرینه شناسان عمر کلوتهای شهداد را 20 هزار سال تخمین زده‌اند. این قدمت و عظمت باورنکردنی باعث شده است که مردم نقاط مختلف جهان خصوصا اروپایی‌ها و حتی آمریکایی‌ها که مشابه کلوتهای شهداد را در کشورشان دارند عازم ایران بشوند تا فقط بتوانند این کلوتها را از نزدیک ببینند و لمس کنند.

گندم بریان ؛ گرم ترین نقطه زمین

یکی از شگفتی‌های کویر لوت منطقه‌ای است که به آن گندم بریان گفته می‌شود. اینجا دمای هوا به حدی بالا است که بدون نیاز به اجاق‌گاز می‌توانید نیمرو درست کنید و میل کنید!

گفته می‌شود در زمان‌های قدیم که جاده ابریشم از مجاورت منطقه گندم بریان در کویر لوت عبور می‌کرده ، افراد کاروان‌ها دیده بودند که گندم‌های این منطقه از شدت گرما برشته می‌شوند و به همین خاطر نام این منطقه را گندم بریان گذاشته‌اند!

منطقه گندم بریان یا ریگ سوخته که در 80 کیلومتری شمال شهداد قرار دارد 480 کیلومترمربع وسعت دارد و یکی از گرم‌ترین نقاط روی زمین است. گفته می‌شود در منطقه‌ای از گندم بریان که 200 کیلومتر طول و 150 کیلومتر عرض دارد آن‌قدر دمای هوا و سطح زمین بالا است که هیچ موجود زنده‌ای حتی باکتری‌ها نمی‌توانند زندگی کنند. تپه‌ها و خاک گندم بریان از گدازه‌های آتش‌فشانی سیاه‌رنگ پوشیده شده‌اند و همین رنگ تیره گدازه‌ها و شن‌ها باعث جذب بالای نور خورشید شده است.

گندم بریان گرم‌ترین نقطه جهان نیست؛ اما بدون شک یکی از گرم‌ترین نقاط روی کره زمین است. بعد از کشمکش‌های زیاد بین کارشناسان مشخص شد که گرم‌ترین نقطه زمین در دشت لوت جایی است به نام چاله مرکزی لوت که در 75 کیلومتری شهداد قرار دارد و در سال 2005 بر اساس اطلاعات ماهواره ناسا توانسته دمای 70.7 درجه سانتی گراد را ثبت کند.

کمپ‌های بوم گردی کویر لوت ؛ اقامت در دل کویر

کمپ کویری شهداد

تا پیش از دهه هشتاد مسافران شهداد و کویر لوت یا باید در خود کویر چادر برپا می‌کردند که قطعا کار عاقلانه‌ای نبود و یا باید دوباره به شهداد باز می‌گشتند و از دیدن شب‌های بی‌نظیر کویر محروم می‌ماندند. کمپ کویری شهداد با ظرفیت 40 نفر در دهه هشتاد احداث شد و از امکانات آن می‌توانیم به آلاچیق‌های چوبی، سرویس بهداشتی، حمام و برق اشاره کنیم. امنیت این کمپ هم به گفته مسئول روابط عمومی میراث فرهنگی کرمان توسط ماموران نیروی انتظامی تامین می‌شود و جای هیچ نگرانی از این بابت نیست.

اکو کمپ ستاره لوت

اکو کمپ ستاره لوت از سال 1397 در روستای ملک‌آباد در 22 کیلومتری شهداد افتتاح شد. این اکو کمپ هرگونه امکاناتی که برای یک اقامت آسوده نیاز داشته باشید را در اختیارتان می‌گذارد. اینجا علاوه بر سرویس بهداشتی، حمام و برق، به اینترنت و کافی‌شاپ هم دسترسی خواهید داشت.

البته این‌ها تنها راه‌های برای تجربه یک اقامت دوست‌داشتنی نیستند. همیشه می‌توانید در شهرهای اطراف اقامتگاه مناسبی اجاره کنید تا توی سفر علاوه بر دیدن کویر، از شهرهای اطراف هم بازدید کنید. برای دیدن و اجاره اقامتگاه بوم گردی در همان نزدیکی و شهرهای اطراف می‌توانید به پینورست مراجعه کنید.

رصد ستاره‌ها در دل کویر لوت و عکاسی در شب

خیلی از آن‌ها که به دشت لوت سفر می‌کنند تماشای آسمان کویر در شب و عکاسی کردن را زیباترین کار ممکن در شب‌های کویر می‌دانند. تصور کنید در سکوت و تاریکی محض روی شن‌ها بخوابید و به آسمان کویر که مثل یک قالی کرمان پر از نقش و نگار است خیره شوید. خیلی از آن‌ها که به ستاره‌شناسی و نجوم علاقه دارند کویر را یکی از بهترین جاها برای تماشای ستارهها و صور فلکی می‌دانند.

هرچند عظمت کویر لوت و زیبایی آن را با هیچ عکسی نمی‌شود توصیف کرد، ولی اگر عازم کویر لوت شدید فراموش نکنید که تا جای ممکن عکاسی کنید و از گوشه و کنار کویر و تپه‌ها، کلوتها و نبکاها که به گلدان‌های کویر معروف هستند عکس یادگاری بگیرید؛ چون اینجا کویر است و مدام در حال تغییر؛ پس ممکن است یک سال بعد که دوباره به دشت لوت بر می‌گردید همه‌چیز دستخوش تغییر شده باشد. فراموش نکنید که در کویر لوت چیزهایی را خواهید دید که خیلی از مردم دنیا آرزوی دیدنشان را دارند!

شتر سواری در کویر لوت

تصور کویر بدون شترها و حیوانات دیگر غیرممکن است. وقتی به خصوصیات شترها نگاه می‌کنیم چیزی جز شگفتی نمی‌بینیم. شترها حیواناتی هستند که در مسیریابی و ذخیره انرژی استاد هستند و می‌توانند کیلومترها مسیر را زیر نور آفتاب و در گرمای واقعا سوزان کویر لوت طی کنند. اگر به شترسواری علاقه دارید یا به‌عنوان اولین تجربه دوست دارید شترها را از نزدیک ببینید و کمی هم با آن‌ها سواری کنید کویر لوت می‌تواند بهترین جا برای این کار باشد.

دریاچه کویر لوت ؛ شگفتی در میان کلوتهای شهداد

حتی شنیدن چنین موضوعی هوش از سر آدم می‌برد که وسط یکی از گرم‌ترین نقاط کره زمین دریاچه وجود داشته باشد! تصور کنید وسط کویر لوت با دمای هوای باورنکردنی و شن‌هایی که تا چشم کار می‌کند زمین را پوشانده‌اند سوار قایق بشوید و در دریاچه‌ای که عمق آب آن حتی به 7 متر هم می‌رسد قایق‌سواری کنید!

بهار سال 1398 بود که در اثر طغیان رودخانه شور که از کوه‌ها و ارتفاعات استان خراسان جنوبی سرچشمه می‌گیرد یک سیلاب عظیم در کویر لوت شکل گرفت و نتیجه آن ایجاد دریاچه‌ای در حوالی جاده شهداد – نهبندان بود که بعدها اسمش را دریاچه جوان شهداد گذاشتند. دریاچه جوان یکی از زیباترین دیدنی های کویر لوت است که در محدوده کلوتهای شهداد شکل گرفته و آب آن بخشی از جاده 40 کیلومتری شهداد – نهبندان را هم پوشانده است.

در کویر لوت حیات در جریان است!

برخلاف باور خیلی‌ها که فکر می‌کنند در کویر هیچ موجود زنده‌ای وجود ندارد، باید بگوییم اینجا حیات در جریان است و در سفر به کویر لوت شما تنها نیستید! در نواحی مرکزی کویر معمولا به‌ندرت می‌توانید پوشش گیاهی ببینید، اما در بعضی از بخشهای کویر لوت که شرایط برای حیات مساعدتر است می‌توانید انواع مختلف گیاهان بیابانی مثل گز، تاغ، نسی و اسکنبیل را ببینید.

در کویر لوت حیوانات و حشراتی مثل عنکبوت، عقرب، مار، نزدیک 70 گونه پرنده، روباه، گربه شنی، مارمولک‌های آگاما و جرد که نوعی جونده است زندگی می‌کنند. البته حضور دریاچه جوان هم باعث شده است که پرندگان مهاجر از سایر نقاط عازم کویر لوت بشوند و اینجا را به‌عنوان محل زندگی خود انتخاب کنند. اطراف دریاچه جوان درختچه‌های گز را می‌توانید پیدا کنید که با جذب رطوبت رشد کرده‌اند. علاوه بر این، درختچه‌هایی مثل تاغ و گرامینه هم در نزدیکی دریاچه جوان رشد کرده‌اند.

تنگ رتیل کجاست؟

یکی دیگر از دیدنی‌های کویر لوت تنگ رتیل، بزرگ‌ترین تنگ کویر ایران است که به آن اسپایدر کنیون هم گفته می‌شود! این تنگ در 130 کیلومتری شهداد به‌طرف نهبندان و در غرب خسک رود یا خشک‌رود قرار گرفته است. علت اسم این تنگ تعداد زیاد رتیل‌های خورشیدی یا رتیل‌های شتری است که در این منطقه زندگی می‌کنند. رودهای دائمی مثل رود شور و کال لوت و رودخانه‌های فصلی که مهم‌ترین آن‌ها خشک‌رود است به این تنگ می‌ریزند.

در کویر لوت یک گونه‌ جدید کشف شده است!

جهت تکمیل کلکسیون شگفتی‌های کویر لوت بد نیست این را هم بگوییم که در کویر لوت یک‌گونه جدید میگو کشف شده است! بله درست شنیدید؛ تخم‌های ریز و خشک شده‌ای که در بین دانه‌های شن مدفون شده‌اند با بارش باران و درست وقتی‌که رطوبت آب به آن‌ها می‌رسد تبدیل به گونه‌ای میگو می‌شوند که پری میگو نامیده می‌شود.

این پری میگوها در آب‌های شیرین زندگی می‌کنند و از خانواده همان میگوهایی هستند که در آب‌شور وجود دارند. محققان نام علمی این گونه‌ جدید میگو را فالوکریپتوس فهیمی ( Phallocryptus fahimii ) گذاشته‌اند. آقای هادی فهیمی از خزنده شناسان سرشناس ایرانی است.

دیدنی‌های اطراف کویر لوت

بعد از سفر به کویر و دیدن شگفتی‌های بی‌نظیر این ناحیه از کشورمان که شهرت آن‌ها به گوش همه جهان رسیده است بد نیست سری هم به دیدنی‌های اطراف کویر لوت بزنید و خاطره خوش سفرتان به استان کرمان و کویر را تکمیل کنید.

بیشتر بخوانید: هرآنچه که باید درباره بازار کرمان بدانید!

پیشنهاد می‌کنیم به آب‌انبار شهداد و قلعه شفیع‌آباد که از دیدنی‌های شهر شهداد هستند سر بزنید و در مسیر رفت یا برگشت از شهداد حتما از روستای ییلاقی سرسبز و خوش آب‌وهوای سیرچ دیدن کنید.

از شهداد تا شهر دیدنی و زیبای ماهان تنها 85 کیلومتر مسیر در پیش خواهید داشت؛ پس می‌توانید به ماهان زیبا هم سر بزنید و از باغ شاهزاده ماهان یا مقبره شاه نعمت‌الله ولی دیدن کنید.

جمعیت کویرگردها در ایران آنقدری زیاد نیست و هرکسی دل این را ندارد به دل کویر بزند. ولی اگر شما یکی از آن آدم‌های انگشت‌شماری هستید که تا به حال کویر لوت را از نزدیک دیده‌اید و روی شن‌های داغش قدم گذاشته‌اید؛ برای ما بگویید که کدام تصویر و دیدنی از کویر در ذهنتان حک شده است؟

کجاهای کویر لوت را حتما ببینیم و چه فعالیت‌هایی را حتما سراغش برویم؟ حواسمان به چه چیزهایی باشد که تجربه کویرگردی خیلی بهتری داشته باشیم؟ در مورد تجربه خودتان توی بخش کامنت‌ها برای ما بنویسید.

در ضمن فراموش نکنید اگر قصد سفر به کویر را دارید و هنوز مطمئن نیستید اقامتگاه‌تان را از چه راهی قرار است رزرو کنید، می‌توانید به وب سایت پینورست بروید و آن‌جا از بین اقامتگاه‌های ما اقامتگاه مورد نظر خودتان را پیدا کنید.

بعد از این که از سفر برگشتید حتما داستان سفر هیجان‌انگیز خودتان را برای ما همینجا به اشتراک بگذارید.