-
توی سفر دنبال چی هستی؟ -
کشف شهر -
قلقهای سفر -
تجربههای بقیه
همه چیز درباره مدرسه دارالفنون تهران
دارالفنون مدرسه‌ای به یادگار مانده از صدراعظم امیر‌کیبر و در نظر برخی تاریخدانان اولین دانشگاه مدرن در ایران محسوب می‌شود. این موسسه آموزشی به همت میرزا تقی خان فراهانی (امیرکبیر) و در حدود سال ۱۲۳۰ خورشیدی برابر با ۱۸۵۱ میلادی در شهر تهران که آن زمان در حال رونق و گسترش بود تاسیس شد. امروز دیگر این ساختمان یک موزه تاریخی به حساب می‌آید و در مرکز شهر و خیابان ناصرخسرو قرار گرفته است.
همان‌طور که گفتیم این مدرسه از شاخص‌ترین دستاوردهای باقی‌مانده از دوران ناصر‌الدین شاه قاجار و امیرکبیر و در روند توسعه علمی کشور ایران محسوب می‌شود. رشته‌های آموزشی در این مدرسه تنوع و تفاوت بسیار زیادی داشتند. از میان مهم‌ترین آنها می‌توان به رشته‌های مربوط به خدمات نظامی مثل پیاده و سواره نظام، کار در توپخانه تا رشته‌های علمی مثل مهندسی پزشکی و داروسازی زبان‌های انگلیسی فرانسوی و روسی تا رشته‌های هنری چون نقاشی و موسیقی اشاره کرد.
مسیرهای دسترسی به بنای مدرسه دارالفنون و روزهای بازدید از این ساختمان
برای رسیدن به مدرسه دارالفنون کار ساده‌ای در پیش خواهید داشت. همان‌طور که گفتیم این مدرسه در قلب شهر تهران و خیابان ناصرخسرو واقع شده است.
ایستگاه مترو نزدیک به این محل ایستگاه امام خمینی است. برای رسیدن به این ایستگاه کافیست در تقاطع خط یک و خط دو یعنی ایستگاه امام خمینی از قطار پیاده شوید و با کمی پیاده‌روی به سمت شرق میدان به خیابان ناصر خسرو برسید.
بیشتر بخوانید: بهترین پارک های تهران ؛ یک لیست جامع برای پارک‌گردی در پایتخت
بازدید از مجموعه دارالفنون رایگان است و در تمامی روزهای هفته به‌جز پنجشنبه و جمعه‌ها بین ساعت ۸ صبح تا ۱۶ می‌توانید از این مدرسه دیدن کنید. مدرسه دارالفنون دو ورودی مختلف داخل خیابان ناصر خسرو دارد.
این مدرسه‌ی دیدنی یک حیاط در مرکز خود با اتاق‌هایی در اطرافش نیز دارد که به‌شکل دو طبقه ساخته شده‌اند. در قسمت شمال دارالفنون یک حیاط بزرگ نیز قرار دارد که محلی برای بازی و سرگرمی کودکان به‌حساب می‌آید. قسمت جنوبی سالن یک آمفی‌تئاتر و یک سکوی نمایش و نمازخانه قرار دارد. بخش شرقی این بنا انباری است که به خیابان ناصرخسرو منتهی می‌شود.
رشته‌های آموزشی
هزینه‌های مدرسه دارالفنون به‌علت مشق نظامی و آموزش رشته‌های مرتبط با فنون جنگی، از بودجه نظامی کشور تامین می‌شد. درباره درجه اهمیت مدرسه دارالفنون در زمان خودش باید به آزمون‌های سالانه بسیار سخت در آن اشاره کرد. در این آزمون‌ها نفرات برتر در مقابل شاه تقدیر می‌شدند و نشان سلطنتی نیز دریافت می‌کردند. حتی در صورت داشتن نمره بالا به حقوق ماهیانه دانش‌آموزان اندکی افزوده می‌شد. در ادامه در این مدرسه حتی آزمایشگاه معدن و شیمی نیز تاسیس شد که در آن زمان حرکتی پیشرو و جدید به حساب می‌آمد.
شاگردان و مدیران مدرسه دارالفنون
بنا به سنت‌های آن دوران تمام دانش‌آموزان در مدرسه دارالفنون از خانواده‌های اشرافیان و منصب‌های بالای دربار به‌حساب می‌آمدند. ریاست مدرسه هم اغلب وظیفه مقامات مسئول و رده بالای ایران در عهد قاجار بود.
از مشهورترین مدیرها در مدرسه دارالفنون، به‌ترتیب دوره‌های تاریخی می‌توان به میرزا محمدعلی شیرازی وزیر امور خارجه، عزیزخان مکری وزیر جنگ، علیقلی میرزا اعتضاد‌‌‌سلطنه وزیر علوم ایران، رضاقلی‌خان هدایت، علیقلی خان هدایت مخبر‌الدوله اشاره کرد.
از فارغ‌التحصیلان مشهور این مدرسه نیز به افرادی چون صنیع‌الدوله وزیر انطباعات و رییس دارالترجمه همایونی، احتشام‌السلطنه رییس مجلس شورای ملی دوره‌های اول و دوم، میرزا کاظم محلاتی موسس شیمی مدرن در ایران و میرزا جهانگیرخان روزنامه‌نگار و مدیر روزنامه صوراسرافیل اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: مسجد سپهسالار ؛ اولین و بزرگترین مدرسه عالی تهران
معماری مدرسه
ساختمان دارالفنون دربازه زمانی یک‌ساله ساخته شد. این بنا در انتهای سال۱۲۶۷ هجری قمری به پایان رسید و در سال ۱۲۳۰ شمسی به‌طور رسمی افتتاح شد. این مدرسه ۵۰ اتاق درون خود داشت که بخشی از دیوار‌های آن به گچبری، نقش‌ها و تذهیبات بدیع آراسته بودند.
تمامی اتاق‌ها به یک صورت و اندازه و به‌شکل مربع با چهار متر عرض و طول ساخته می‌شدند و در برابر هر اتاق ایوانی قرار داشت. در وسط حیاط مدرسه حوض بزرگی قرار گرفته بود و در اطراف آن درخت‌های میوه مثل زردآلو، توت، گوجه و شاتوت کاشته بودند. سرچشمه این حوض از آب قنات معروف به آب شاه سرچشمه می‌گرفت که از زلال‌ترین آب‌های شرب تهران محسوب می‌شد. دروازه ورودی این بنا به طریق معماری سنتی یک طاق بلند داشت و در دو سوی درگاه، دو ستون استوانه‌ای به رنگ نقره‌ای، طاق‌های این دروازه را نگه می‌داشت. درب‌های مدرسه دو لنگه و چوبی و قهوه‌ای رنگ بودند و بالای آن کتیبه‌ای دیده می‌شد که امروز هم وجود دارد و اسم دارالفنون و سال تاسیس (۱۲۶۸ ه. ق) روی آن ثبت شده است.
بیشتر بخوانید: داستان اقامت در یکی از بهترین آپارتمان های مبله تهران
تاریخ کوتاهی از شکل‌گیری مدرسه دارالفنون
از علت‌های جالب و کمی غمناک در شکل‌گیری این مدرسه، شکست‌های ایران در دوران قاجاریه را از دولت روسیه تزاری می‌دانند. همان‌طور که بسیاری از ما می‌دانیم کشور ایران در این جنگ‌ها بخش‌های وسیعی از خاک خود را به روسیه واگذار کرد.
برای ایرانیان و به‌خصوص صاحب‌منصبان و فرهیختگان آن دوران این مساله، دلیل و چرایی شکست‌ها سوال شده بود. بسیاری از آنها نا‌آگاهی و دانش اندک از انواع فنون و علم‌های آن زمانه را دلایل این شکست‌ها می‌دانستند.
به‌همین علت امیرکبیر در سال ۱۲۴۴ و در ۲۲ سالگی همراه گروهی به سرپرستی خسرومیرزا برای پوزش‌خواهی از کشته‌شدن گریبایدوف، کاردار روسیه در ایران، به روسیه سفر کرد. امیرکبیر در روسیه پیشرفت تکنولوژی، مدرسه و سیستم آموزشی جدید، کارخانجات مدرن و بنیادهای علمی و فرهنگی روسیه را مشاهده کرد. او به همین دلیل تصمیم به ساخت مدرسه‌ای ویژه برای علوم جدید در ایران گرفت.
او اسم دارالفنون را برای این محل انتخاب کرد که در واقع ترجمه عبارت پلی‌تکنیک به‌حساب می‌آمد. برای ساخت بنای مدرسه دارالفنون یکی از مهندسان به‌نام ایرانی در آن زمان به خدمت گرفته شد. میرزا رضای مهندس‌باشی نقشه ساختمان را طراحی کرد. او ادامه کار را به محمدتقی خان معمار باشی واگذار کرد. بنای مدرسه دارالفنون در محیط بزرگ و بسیار وسیعی در ظلع شمالی ساختمان سفارت روس بین خیابان ناصری (ناصرخسرو) و الماسیه (باب همایون) ساخته شد. درب ورودی این مدرسه ابتدا در خیابان الماسیه بود که بعد‌ها با افزودن تالار نمایشی به مدرسه، به خیابان ناصری منتقل شد.
بیشتر بخوانید: محله سنگلج؛ در تهران قدیم قدم بزنید
مدرسان فرنگی در مدرسه دارالفنون
متاسفانه امیرکبیر در ادامه دیگر نقشی در اداره بیشتر مدرسه ایفا نکرد. چندین معلم از امپراتوری اتریش در ۲۷ محرم سال ۱۲۶۸ هجری قمری و فقط دو روز بعد از کنار گذاشته شدن امیرکبیر به تهران رسیدند.
از برخی یادداشت‌های باقی مانده از امیرکبیر و مطالب روزنامه وقایع اتفاقیه و سندهای دیگر چنین برمی آید که در ابتدا واژه خاصی برای نامگذاری این واحد آموزشی در نظر گرفته نشده بوده است. این ساختمان در ابتدا با نام‌هایی چون مدرسه، مدرسه جدید، مکتب‌خانه پادشاهی، تعلیم خانه، معلم خانه و مدرسه نظامی شناخته می‌شده است. در یکی از نامه‌های میرزا تقی‌خان که به سفیر ایران در روسیه برای پیگیری جذب استادان اروپایی نوشته شده است، از این محل با نام مدرسه نظامیه یاد می‌شود.
شما هم به دیدن این مدرسه تاریخی رفته‌اید؟ چندجای تاریخی در تهران می‌شناسید؟ از نظر شما بیشترین ساختمان‌های تاریخی تهران در کدام منطقه هستند؟
راستی اگر برای دیدن جاهای تاریخی و تفریحی تهران راهی پایتخت هستید برای اجاره آپارتمان مبله در تهران نگران نباشید. می‌توانید پیشنهاد‌های پینورست را در سایت پینورست ببینید و بهترین و مناسب‌ترین آپارتمان را برای خودتان رزرو کنید.
آرش روحی
اقامتگاه های همین حوالی
این‌ها رو هم ببینی ضرر نمی‌کنی
-
توی سفر دنبال چی هستی؟
-
کشف شهر
-
قلقهای سفر
-
تجربههای بقیه