موزه مردم شناسی بیرجند؛ سفر به گذشته در عمارت باغ اکبریه

خراسان جنوبی پیشینه تاریخی غنی و فرهنگی پرباری دارد. اما متأسفانه بین گردشگران و افراد اهل سفر خیلی ناشناخته و گمنام مانده. از فرهنگ اینجا و زندگی مردمش یک موزه ساخته‌اند که به موزه مردم شناسی بیرجند معروف است. جایی که می‌توانید با مردم این سرزمین بیشتر آشنا شوید. فرهنگ غنی و تاریخ طولانی بیرجند باعث شده این شهر جاذبه‌ها و دیدنی زیادی داشته باشد. باغ اکبریه یکی از این دیدنی‌هاست که موزه مردم شناسی بیرجند در دلش قرار گرفته.  اگر به بیرجند رفتید حتما به عمارت باغ اکبریه هم سر بزنید. در ادامه، درباره موزه مردم شناسی بیرجند و باغ اکبریه بیشتر برایتان می‌گوییم.

موزه مردم شناسی چیست؟

موزه مردم‌ شناسی (Museum of Anthropology) در دسته‌بندی موزه‌های تاریخی قرار دارد. کار اصلی این موزه‌های بیش‌تر نشان دادن و معرفی فرهنگ اجتماعی مردم و جامعه در گذشته است. بنابراین کمی با موزه‌های دیگری که صرفاً به نمایش آثار باستانی می‌پردازند متفاوت هستند و شاید اگر اولین بار که به آنجا بروید کمی تعجب کنید.

در این موزه‌ها اشیاء تاریخی و مدل‌ها طوری قرار می‌گیرند تا زندگی مردمی که در گذشته‌ها می‌زیستند به طور دقیقی شبیه‌سازی شود.

موزه مردم شناسی بیرجند کجاست؟

موزه مردم‌ شناسی بیرجند در سال ۱۳۷۲ در عمارت اکبریه تاسیس شد. هدف آن معرفی زندگی طبقات مختلف مردم ایران از دو قرن پیش تا امروز است. بنابراین اینجا اطلاعاتی در زمینه صنایع دستی، نوع کار، آثار هنری و پیشه‌های مردم ارائه می‌شود.

یکی از مهم‌ترین مراحل شناخت تاریخ، آشنایی با شیوه زندگی مردم در گذشته است. پس اگر به تاریخ و گذشته‌ها علاقه دارید و سفر به بیرجند جزو برنامه‌هایتان است، پیشنهاد می‌کنیم که حتما از موزه مردم‌ شناسی دیدن کنید. آشنایی با زندگی مردم قدیم به خصوص برای بچه‌ها می‌تواند خیلی آموزنده و جذاب باشد.

بعضی از اشیاء این موزه بیشتر از ۱۰۰ سال قدمت دارند و دیدن آن‌ها تجربه‌ای شبیه سفر در دل تاریخ است. اشیائی مثل: وسایل کفاشی، شانه آرایشگری، قیچی و شیشه های عطاری.

آدرس موزه مردم شناسی بیرجند: خیابان معلم، میدان موزه، مجموعه باغ و عمارت اکبریه

شماره تماس موزه: ۰۹۱۷۴۲۵۷۰۰۸

روی نقشه ببینید!

عمارت و باغ اکبریه

موزه مردم‌ شناسی بیرجند به موزه اکبریه هم معروف است. چرا که این موزه در دهه 70 توسط سازمان میراث فرهنگی ایران در طبقه همکف عمارت اکبریه بیرجند ایجاد شد. البته خود عمارت اکبریه در زمان قاجار ساخته شده و بعدها موزه را در آن بنا کرده‌اند.

عمارت و باغ اکبریه یکی از باغ‌های ایرانی است که در سازمان یونسکو ثبت جهانی شده و ارزش تاریخی و معماری بی‌نظیری دارد. با گردش در مجموعه اکبریه هم حال و هوای باغ‌های ایرانی به شما منتقل می‌شود و هم می‌توانید از معماری عمارت و موزه مردم‌ شناسی بازدید کنید. این مجموعه در ابتدای ساخت خارج از بیرجند بود. اما الان به خاطر گسترده شدن شهر آن مجموعه هم به جزئی از بافت بیرجند تبدیل شده است.

باغ اکبریه به طرز هنرمندانه‌ای درخت‌کاری شده و به دلیل وسعت زیادی که دارد انواع پوشش‌های گیاهی و درختان را در خود جای داده است. جالب است بدانید که درخت‌های بلند و سایه‌دار باغ جوری کنار هم قرار گرفته‌اند تا نگاه‌ها را از جوی میانی باغ بگذراند و به عمارت انتهای باغ برساند.

شاید برایتان جالب باشد که این باغ عمارت خانوادگی اسدالله علم است. پدربزرگ اسدالله علم این باغ را ساخته بود. بعدها علم به دربار راه یافت و اعتماد محمدرضا شاه پهلوی را جلب کرد و نخست وزیر شد.

بیشتر بخوانید :قلعه فورگ – تاریخچه‌ی فداییان اسماعیلی، درباره‌ی نقب زیر زمینی و مشخصات قلعه

بخش های مخلف موزه مردم شناسی بیرجند

غرفه عطاری: ایران یکی از هفت کشور آسیایی است که بیش‌ترین گیاهان دارویی را دارد. این موضوع نشان‌دهنده قدرت علم پزشکی در ایران قدیم و به ویژه اهمیت داروهای گیاهی در آن است. به همین خاطر غرفه‌ی عطاری موزه مردم‌ شناسی قرار است حال و هوای عطاری‌های قدیمی خراسان را برای شما شبیه‌سازی کند. با بازدید از این بخش متوجه می‌شوید که مردم در قدیم چطور با بیماری‌های خودشان مقابله می‌کردند و چگونه درمان می‌شدند.

کفاشی: در گذشته بیرجند یکی از قطب‌های برتر تولید کفش در بخش‌های شرقی کشور بود. برای همین هم یک تالار ویژه‌ی کفاشی در این موزه ایجاد کرده‌اند. این تالار نحوه‌ی ساختن گیوه و کفش‌های قدیمی در بیرجند را به شما نشان می‌دهند.

نخ ریسی و پارچه بافی :یکی از صنایع دستی استان خراسان جنوبی که در عصرهای قدیم ایران و به خصوص در دوران قاجار در تمام کشور پرطرفدار بوده پارچه‌بافی است. هنری که از هزاران سال پیش در این ناحیه رواج داشته اما این روزها شیوه‌های سنتی آن در حال فراموش شدن هستند. می‌توانید این هنر را در موزه مردم‌ شناسی ببینید.

دیگر غرفه‌های موزه مردم‌ شناسی بیرجند عبارتند از: کشاورزی، حکیم باشی، سبد بافی، آهنگری، سفالگری، سلمانی، مراسم عروسی. اگر به بیرجند سفر کردید به طور حتم از این موزه بازدید کنید. تماشای زندگی مردمی که نه تنها خودشان از میان رفته‌اند بلکه شیوه‌ای که زندگی می‌کردند هم در حال فراموشی است، می‌تواند پلی به گذشته‌ها و جذابیت‌های تاریخ باشد.

بیشتر بخوانید: تماشای دیدنی های باغ شوکت آباد در شهر تاریخی و متمدن بیرجند

معماری و تاریخچه باغ اکبریه بیرجند

باغ اکبریه به خاطر وسعت خیلی زیادی که دارد چندین بنا و ساختمان را در خودش جای داده است. هرکدام از این بناها هم به شیوه‌های متفاوتی سه بخش اصلی باغ را به یکدیگر وصل می‌کنند.

ساخت اولیه باغ اکبریه به اواخر حکومت خاندان زندیه و ابتدای قاجار می‌رسد. حاکم آن زمان دستور ساخت باغی زیبا و پرطراوت را در این منطقه داده بود. اما بعدها به مرور ساختمان‌هایی به آن اضافه شدند. البته از شروع دوران پهلوی به جز تغییراتی جزئی، دیگر دستی به شکل اصلی آن نزدند.

جالب است بدانید این باغ را با کمی شیب ساخته‌اند. طوری که عمارت اصلی در بلندترین قسمت باغ ساخته شده و چندین جوی در آن آب را به بخش‌های مختلف می‌رسانند.

معماری عمارت‌های ساخته شده در این باغ کاملا در ایران آن زمان تازه و منحصر به فرد بودند. این ساختمان‌ها در فرم اصلی معماری ایرانی اما با الهام از معماری روسی ساخته شدند. برای همین هم عمارت اکبریه که از این ترکیب معماری ساخته شده، اینقدر زیبا و خاص است. این بنا تالارهایی از جمله تالار آیینه هم دارد که فقط برای مهمانان ویژه و پذیرایی از دیپلمات‌های خارجی استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: باغ های ایران – گردش در ۱۱ باغ شگفت‌انگیز ایرانی