افجه ؛ روستای جویبارها و آبشارها

شاید پیش از این نام افجه را در کنار لواسان و شمیرانات شنیده باشید. افجه مرکز دهستان لواسان کوچک است. روستایی که هم زیباست و هم پر است از آثاری به جا مانده از گذشته. در این مطلب با ما همراه شوید تا برای یک سفر کوتاه یک روزه به افجه شما را آماده کنیم.

معرفی افجه ؛ تفرجگاه ناصرالدین شاه

‍

افجه در شمال شرقی لواسان قرار دارد و روستایی‌ست کوهستانی و سردسیر. در قدیم به خاطر وجود آبشارها و جویبارهای متعدد این روستا، به آن آبچه می‌گفتند. این نام به مرور زمان به افجه تغییر پیدا کرد. زبان اهالی مثل خیلی از روستاهای اطراف تهران و کرج زبان تاتی و شغل آنها کشاورزی و گله‌داری است. در روستا 44 هکتار باغ و 28 هکتار زمین گندم و جو وجود دارد و محصول میوه‌اش عمدتا سیب و گیلاس و آلبالو است. ماست چکیده و کره‌ی محلی دامداران افجه هم معروف است و اگر گذرتان به آنجا افتاد، حتما از آنها امتحان کنید.

 افجه روستایی بسیار قدیمی‌ست. به طوری که بقایایی از معماری دوره پهلوی و یا حتی آثاری از قرن نهم هجری قمری در آن به چشم می‌خورد. اما متاسفانه بافت قدیمی و زیبای روستا عمدتا تخریب شده و جای خود را به ساختمان‌های بلند و ویلاها داده است. آن تعداد از خانه‌های قدیمی و بومی روستا که به جا مانده‌اند، از سنگ لاشه، ملات گل و کاهگل ساخته شده‌اند.

محلات معروف و قدیمی این روستا چراغان، شیر اسب، محله بالا و محله پایین هستند. در حدود 1200 نفر ساکن این روستا هستند که البته جمعیت آن در تابستان و زمستان تغییر می‌کند. مانند بسیاری از روستاهای قدیمی اطراف تهران، بخش عمده‌ی جمعیت را اهالی قدیمی روستا و یا مهاجران تهرانی تشکیل می‌دهند.

بیشتر بخوانید: درکه تهران؛ مسیر دیدنی دره‌ی کوچک تا قله‌ی توچال

این روستا در دوران پهلوی اول دارای اهمیت بسیار بود. تا آنجا که تشکیلات اداری بخشداری در آن ایجاد شد و حتی در سال 1342 شعبه‌ای از بانک صادرات در آن افتتاح کردند. در دوران قاجار هم افجه به خاطر آب و هوای مساعدش، یکی از تفرجگاهگاه‌های ناصرالدین شاه بود. همچنین گذشتن راه تهران به مازندران از افجه مزید بر علت بود تا راه‌ها، پل‌ها و بناهایی در این روستا ساخته شود که در ادامه این بناهای تاریخی را با هم بررسی می‌کنیم.

چه‌طور می‌توانم به افجه بروم؟

برای رفتن به افجه ابتدا خود را به شرق تهران برسانید و از راه اتوبان بابایی یا اتوبان امام علی به جاده‌ی لشکرک بروید. پس از به سمت جاده‌ی لواسان به مسیر خود ادامه داده و وارد بلوار اصلی لواسان شوید. بعد از رسیدن به میدان به سمت چپ بروید. افجه در 8 کیلومتری این میدان واقع شده است. البته مسیر سوهانک هم شما را به این روستا می‌رساند اما ما راه اول را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

روی نقشه ببینید!

اگر برای آخر هفته دنبال یک جای مناسب برای اجاره ویلا بیرون شهر و شلوغی‌هایش می‌گردید ما بهتان همین روستا را پیشنهاد می‌کنیم. حتما سری به سایت پینورست بزنید تا از بین ویلاهای درجه یک ما در لواسان اقامتگاه مورد نظر خودتان را پیدا کنید.

در افجه چه جاذبه‌هایی وجود دارد؟

برویم به سراغ دیدنی‌های افجه. روستایی که قصر شاهان قاجار در آن ساخته شده، علاوه بر مسیر ارتباطی، بی‌شک باید جاذبه‌های طبیعی زیادی داشته باشد. اول از همه می‌خواهیم دشت هویج یا گرچال (گیاهچال) را به شما معرفی کنیم.

این دشت در ارتفاع 2400 متری از سطح دریا و در بالادست افجه قرار دارد. تصور دشتی پر از بوته‌های هویج بسیار جذاب است اما باید بگوییم که متاسفانه دیگر در اینجا هویج کشت نمی‌شود. پس چرا باید از آن دیدن کنیم؟ چون حتی بدون هویج هم این دشت زیباست و می‌تواند مکانی مناسب برای استراحت یا پیکنیک باشد.

امروزه دامداران در اینجا علوفه می‌کارند تا خوراک دام‌هایشان را تامین کنند بنابراین گیاهچال بدون هویج هم سبز است. به غیر از طبیعت سرسبز، آبشار و رودخانه‌ای هم در نزدیکی دشت وجود دارد که به زیبایی آن افزوده است. رودی که از شرق روستا عبور کرده و افجه رود نام دارد. تبله رود رودخانه‌ی دیگری‌ست که از مرکز روستا عبور می‌کند. اهالی روستا از آب آنها برای آبیاری زمین‌های کشاورزی‌شان استفاده می‌کنند. بجز این دو رود، افجه پر است جوی‌های آب روان که از کنار خانه‌ها و عبور می‌کند و صدای آب از بیشتر کوچه‌ها به گوش می‌رسد.

بیشتر بخوانید: روستای وردیج و صخره های آدمک های سنگی

از سوی دیگر در دامنه‌ی کوهی مشرف به دشت هویج، آبشار پسچویک روان است. آبشار 15 متر ارتفاع دارد و برای رسیدن به آن باید 5 کیلومتر به سمت شمال شرقی روستا حرکت کنید. با فاصله‌ی کوتاهی از آبشار پسچویک، آبشار موآب قرار دارد که به افجه نزدیک‌‌تر است و از دامنه‌ی قله ساکا جاری‌ست. ارتفاع این آبشار 180 متر است.

از قله ساکا که حرف زدیم، باید به قله‌های دیگر این روستا هم اشاره کنیم. قله‌های یخچال، آتشکوه، ساکا، مهرچال، ریزیان، افجه‌بشم، گوگرانه، گوخسون و پرسون، مقاصد خوبی برای کوهنوردی هستند. به خصوص قله‌ی آتش‌کوه با ارتفاع 3750 متر، محبوب کوهنوردان است. برای صعود به آن باید کمی قبل از جاده‌ خاکی منتهی به دشت هویج، به چپ بروید. از بالای قله می‌توانید قله‌ی دماوند، دشت لار، قلعه ساکا، روستای افجه و لواسان و دریاچه لتیان را ببینید.

از زیبایی‌های طبیعی افجه که بگذریم، به آثار تاریخی به جا مانده از دوران پهلوی و قاجار و یا حتی قبل از آن می‌رسیم. حمامی قدیمی در این روستا وجود دارد که قدمت آن به اواخر صفوی یا اوایل قاجار نسبت داده می‌شود. این حمام دارای دو بخش زنانه و مردانه بوده و از طاق، گنبدهای عرقچین و قوس‌های جناغی تشکیل شده است. نکته‌ی جالب این است که حمام با وجود قدمتش، هنوز مورد استفاده‌ی اهالی روستاست. البته برای سرپا شدن تاحدودی ترمیم و بازسازی شده و در ضمن، در فهرست آثار ملی هم به ثبت رسیده است.

در محله‌ی چراغان افجه، سقاخانه‌ای با قدمت دوره‌ی قاجار و در مجاور آن، درخت چناری چهارصدساله وجود دارد. خود محله‌ی چراغان هم بسیار زیبا و دیدنی‌ست. خانه‌هایی قدیمی در کوچه‌های تنگ و پر درخت این محله وجود دارد که قدمت برخی به صد سال می‌رسد.

قلعه سربند یا ساکا، قصری متعلق به قرن‌های دو یا سه هجری است که توسط صفویان هم مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این قلعه در قله سربند واقع شده که بلندترین قله‌ی افجه است و به همین دلیل برای دیدن آن باید قدری کوهنوردی کنید. قلعه سربند از مصالحی مثل آجر، خشت، ساروج، ملات گچ و سنگ لاشه ساخته شده است. هرچند که بیشتر قلعه در طی سالها از بین رفته، اما بقایای آن هم هنوز دیدن دارد.

از دیگر دیدنی‌های تاریخی افجه، قصر ناصرالدین شاه است. گفتیم که این روستا در زمان قاجار تفرجگاه شاهان بوده است. ناصرالدین شاه هر سال در زمان مشخصی برای برگزاری مراسم آشپزان به قصر خود در این روستا سفر می‌کرد. مثل قلعه سربند، بخش‌های زیادی از این قصر هم از بین رفته است.

در مسیر صعود به قله آتشکوه هم آتشکده‌ی باستانی دشت سبواستان را خواهید دید. اطراف آتشکده مثل بقیه‌ی روستا با درختان گیلاس و گردو احاطه شده است. دشت سبواستان هم که در شمال غرب دشت هویج است به تنهایی بسیار تماشایی‌ست. درختان میوه و آبشار چرند (سوستون) به ارتفاع 50 متر از زیبایی‌های این دشت هستند. این آبشار طبقاتی و سه پله‌ایست و در دره این بین دو قله‌ی آتشکوه و ریزان قرار گرفته است.

اگر در داخل روستا هم گشتی بزنید، در کنار تماشای درختان میوه و خانه‌های قدیمی، می‌توانید مجسمه‌ی مرد کوهنورد را هم ببینید. این مجسمه در میدان اصلی افجه در ورودی روستا قرار دارد و توسط هنرمندی که خود اهل شمیرانات است، آقای ناصر هوشمند وزیری ساخته شده است.

اطراف روستا چه جاذبه‌های دیگری وجود دارد؟

منطقه‌ی شمیرانات پر است از دیدنی‌های طبیعی و تاریخی. بنابراین شک نکنید اگر به افجه سفر کردید و وقت اضافه آوردید، گزینه‌های متعددی برای بازدید خواهید داشت. مثلا دشت لار در منطقه‌ی رینه یک دشت زیبای پر از شقایق و بابونه است که در فصل بهار بسیار دیدنی می‌شود.

بیشتر بخوانید: فشم ؛‌ ییلاقی خوش آب‌وهوا در نزدیکی تهران

کمی جلوتر از روستای افجه روستای برگ جهان قرار گرفته که آن هم طبیعت بکر و زیبایی دارد.

افجه با روستای لواسان 5 کیلومتر و با روستاهای هنزک و سینک و انباج در حدود دو کیلومتر فاصله دارد. با این حساب پیاده‌روی به هر کدام از این روستاها زمان زیادی نمی‌برد.

آیا امکان اقامت در افجه وجود دارد؟

در افجه بجز یک اقامتگاه محلی که توسط یکی از اهالی روستا اجاره داده می‌شود، مکان دیگری برای اقامت وجود ندارد. اما اقامتگاه‌های متعددی در جاهای دیگر لواسان وجود دارند که فاصله خیلی کمی با افجه و سایر دیدنی‌های زیبای طبیعی این منطقه دارند. برای پیدا کردن این اقامتگاه‌ها می‌توانید به وب سایت پینورست سر بزنید.

چه زمانی و با چه تجهیزاتی به افجه بروم؟

برای رفتن به دامان طبیعت، به خصوص مناطق ییلاقی، بهار و تابستان همیشه بهترین زمان است. در این فصلهاست که آبشارها و رودها پرآب و درختان سبز و پر شکوفه‌ هستند. اما افجه در فصل‌های دیگر هم از زیبایی‌های طبیعی بی‌نصیب نیست. در پاییز درختان زرد و نارنجی آن مناظر زیبایی پدید آورده و در زمستان افجه سراسر سفیدپوش می‌شود. بنابراین در هر فصلی که بخواهید امکان سفر به این روستا وجود دارد.

برویم سراغ تجهیزات سفر به افجه. برای سفر به این روستا ابتدا باید مشخص کنید که از چه مکان‌هایی می‌خواهید دیدن کنید و آیا قصد دارید شب را در روستا سپری کنید یا نه. اگر اهل کوهنوردی هستید، تجهیزات ابتدایی مثل باتوم به همراه داشته باشید. کفش مناسب اما برای پیاده‌روی هم ضروری است چه برسد به کوهنوردی و صعود به قله‌های افجه. و اگر قصد دارید شب را در طبیعت کمپ برپا کنید، تجهیزاتی مثل چادر، کیسه خواب، زیرانداز و مقداری غذا و خوراکی فراموش نشود.

افجه به سبب داشتن قله‌های متعدد برای کوهنوردان شناخته شده‌تر است اما برای یک مسافر عادی که می‌خواهد یک روز را در دل طبیعت بگذراند هم انتخاب مناسبی‌ست. هم طبیعت زیبا و هم جاذبه‌های تاریخی آن، این روستا را برای یک سفر یک روزه تبدیل به گزینه‌ای ایده‌آل می‌کند. پس اگر برای این آخر هفته برنامه‌ی دیگری ندارید، باک ماشین را پر کنید و به جاده بزنید تا از افجه‌ی زیبا دیدن کنید.

شما تا به حال به افجه سفر کرده‌اید؟ به نظر شما چه دیدنی‌هایی در اطراف تهران و لواسان هست که باید برای دیدنشان از پایتخت دل کند و دل را به طبیعت زد؟ شده به خاطر قله‌نوردی در مسیر دشت هویج و افجه قرار بگیرید؟ تجربه خودتان را برای ما در بخش نظرات بنویسید.

شادی علی شیری

من عاشق سفر کردن و طبیعت‌گردی، دیدن مکان‌ها و آدمهای جدید هستم. دوست دارم از این طریق تجربه کسب کنم و یاد بگیرم.